عفونت اسپرم چیست و چگونه درمان می‌شود؟

آمارها نشان می‌دهد که حدود 15 درصد از زوج‌های امروزی دچار مشکل ناباروری هستند. در حدود نیمی از این زوج‌ها مشکل ناباروری مربوط به آقایان است. ناباروری مردان می‌تواند دلایل مختلفی مانند اختلالات ژنتیکی، نقص ایمنی، عفونت، دلایل التهابی و غیره داشته باشد.

عفونت و وجود باکتری در مایع منی یکی از دلایل شایع ناباروری مردان است. عفونت اسپرم می‌تواند منجر به افزایش گلبول‌های سفید یا لوکوسیت (leukocytes) در مایع منی شود. این عفونت می‌تواند بر کیفیت اسپرم مردان تأثیر گذاشته و باعث ایجاد ناباروری در آن‌ها شود. این عفونت چقدر بر روی ناباروری تأثیرگذار خواهد بود؟ آیا قابل درمان است؟ در این مطلب بیشتر با عفونت اسپرم آشنا خواهیم شد.

تأثیر عفونت بر کیفیت اسپرم

طبق تحقیقات انجام شده تقریبا در اسپرم نیمی از مردان نابارور عفونت وجود دارد و بیشترین میزان عفونت مربوط به باکتری E.faecalis در مایع منی می‌باشد. همچنین میزان گلبول سفید در منی مردان آلوده به باکتری و عفونت در مقایسه با مردان سالم به شکل چشمگیری بیشتر می‌باشد.

لازم به ذکر است که میزان شکستگی DNA اسپرم در نمونه‌های آلوده به شکل معنی داری از نمونه‌های سالم بیشتر است. در نتیجه وجود عفونت اسپرم می‌تواند بر تحرک و کیفیت اسپرم تأثیر گذاشته و به عنوان یک عامل مؤثر بر میزان ناباروری شناخته شود.

ارزیابی باروری مردان

به طور معمول برای تجزیه و تحلیل اسپرم، غلظت لکوسیت‌های موجود در منی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. لکوسیت‌ها نقش مهمی در مایع منی و دستگاه تناسلی مردان ایفا کرده و در هر بار انزال وجود دارند. براساس میزان تعیین شده توسط سازمان جهانی بهداشت، اگر در هر میلی لیتر مایع منی بیش از یک میلیون لکوسیت وجود داشته باشد، تغییری به نام لکوسیتوز (Leukocytosis) در فرد اتفاق افتاده است.

لکوسیتوز می‌تواند نشان دهنده عفونت باکتریایی در مردان باشد. از این رو بعد از تشخیص لکوسیتوز می‌توان جهت ارزیابی عفونت، کشت اسپرم انجام داد. لکوسیتوز تأثیر قابل توجهی بر روی ناباروری در مردان دارد. این بیماری می‌تواند بر روی کاهش تعداد اسپرم‌ها، کاهش تحرک آن‌ها و افزایش شکل غیر طبیعی آن‌ها تأثیر گذاشته و کیفیت اسپرم را به شکل قابل توجهی کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: چه بیماری هایی باعث ناباروری مردان می‌شود؟

علت ایجاد عفونت اسپرم در مردان

ایجاد عفونت اسپرم در مردان می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. بر اساس آخرین مطالعات از جمله علت بروز این مشکل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عفونت‌های مقاربتی

عفونت مقاربتی مانند کلامیدیا یا سوزاک می‌توانند از طریق تماس جنسی منتقل شده و منجر به ایجاد عفونت در اسپرم و مایع منی شوند. از طرف دیگر عفونت‌های دستگاه ادراری و عفونت باکتریایی در این ناحیه نیز می‌تواند به دستگاه تناسلی منتقل شده و منجر به ایجاد عفونت در مایع منی شود.

التهاب در بخش‌های مختلف بدن

التهاب و عفونت در ناحیه پروستاتیک، عفونت یا التهاب اپیدیدیم (لوله‌ای که اسپرم را حمل و ذخیره می‌کند)، اورکیت یا التهاب و عفونت در بیضه و بالانیت یا التهاب و عفونت در پوست ختنه گاه یا سر ناحیه تناسلی می‌تواند باعث نفوذ عفونت به مایع منی و اسپرم شده و آن را آلوده کند.

آسیب یا ضربه

آسیب یا ضربه به ناحیه به بیضه‌ها یا دستگاه تناسلی نیز خطرناک بوده و می‌تواند باعث ایجاد عفونت شود.

بهداشت فردی ضعیف

یکی دیگر از دلایل ایجاد عفونت اسپرم، عدم رعایت بهداشت فردی به خصوص در ناحیه تناسلی است. همچنین رابطه جنسی محافظت نشده می‌تواند اسپرم را در معرض عفونت قرار دهد.

سیستم ایمنی ضعیف

یکی دیگر از عوامل بروز عفونت در اسپرم و مایع منی می‌تواند سیستم ایمنی ضعیف باشد. سیستم ایمنی ضعیف باعث می‌شود که عفونت در هر ناحیه از بدن بتواند راحت‌تر نفوذ کرده و باعث ایجاد بیماری شود. از طرف دیگر دیابت کنترل نشده نیز با تضعیف سیستم ایمنی بدن، زمینه را برای ایجاد عفونت اسپرم فراهم خواهد کرد. همچنین رژیم غذایی نامناسب با ایجاد تضعیف سیستم ایمنی بدن، می‌تواند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهد. از طرف دیگر چاقی نیز از جمله عواملی است که می‌تواند منجر به بروز عفونت در مایع منی و اسپرم مردان شود.

انسداد مجاری تولید مثل

انسداد در مجاری حامل اسپرم می‌تواند منجر به بروز این مشکل در مردان شود. از طرف دیگر برخی مداخلات پزشکی مربوط به دستگاه تناسلی مانند وزاکتومی یا بازیابی اسپرم نیز می‌تواند باعث ایجاد عفونت در مایع منی شود. همچنین سطوح بالای اشعه، چه از طریق درمان‌های پزشکی و چه از خطرات شغلی، می‌تواند اثرات مضری بر اسپرم داشته باشد و خطر عفونت را افزایش دهد. از این رو شیمی درمانی و پرتو درمانی به منظور درمان سرطان، می‌تواند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهد.

قرارگرفتن در محیط های گرم

گذراندن زمان زیاد در محیط‌های گرم می‌تواند دمای بیضه‌ها را افزایش داده، به طور بالقوه بر سلامت اسپرم تأثیر گذاشته و خطر عفونت را افزایش دهد. همچنین قرار گرفتن در محیط‌های گرم برای مدت طولانی می‌تواند منجر به بروز این مشکل در مردان شود.

مصرف بیش از حد برخی دارو ها

برخی داروها، مانند برخی آنتی بیوتیک‌ها یا آستروئیدها، می‌توانند تعادل طبیعی باکتری‌ها را در بدن مختل کرده و به طور بالقوه منجر به عفونت اسپرم شود. همچنین قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی، مانند آفت‌کش‌ها یا سموم صنعتی، می‌تواند بر سلامت اسپرم تأثیر گذاشته و خطر عفونت را افزایش دهد.

انزال رتروگراد

این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که مایع منی به جای خروج از آلت تناسلی به سمت عقب و به داخل مثانه جریان پیدا کند. بروز این مشکل نیز احتمال ایجاد عفونت اسپرم و مایع منی را افزایش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: انزال معکوس یا رتروگراد چه تأثیری بر ناباروری مردان دارد؟

استفاده بیش از اندازه از روان کننده‌ها

برخی روان کننده‌ها ممکن است تعادل طبیعی باکتری‌ها در سیستم تولید مثل را مختل کرده و به طور بالقوه باعث عفونت شوند. همچنین واکنش‌های آلرژیک به موادی مانند لاتکس یا صابون‌های خاصی که در طول فعالیت جنسی استفاده می‌شود، می‌تواند منجر به التهاب و عفونت اسپرم شود.

مصرف بیش از اندازه الکل یا سیگار

نوشیدن زیاد الکل ممکن است سیستم ایمنی بدن را تضعیف و بدن را مستعد ابتلا به عفونت‌هایی کند که اسپرم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین دود تنباکو حاوی سمومی است که می‌تواند بر سلامت اسپرم تأثیر منفی بگذارد و خطر عفونت را افزایش دهد.

دلایل کاهش باروری مردان به دلیل وجود عفونت اسپرم

عفونت در دستگاه تناسلی و وجود باکتری در منی می‌تواند به شکل‌های مختلف بر روی باروری مردان تأثیر منفی بگذارد. از جمله این موارد می‌توان به دلایل زیر اشاره کرد:

• عفونت می‌تواند با تحریک الیگوزر از خروج طبیعی اسپرم جلوگیری کرده و باعث انسداد دستگاه منی شود.
• عفونت می‌تواند منجر به افزایش میزان چسبندگی، کاهش تحرک اسپرماتوزوئید و در نتیجه آدنوزواسپرمی شود.
• عفونت بر روی شکست DNA اسپرم‌ها نیز تأثیر خواهد گذاشت و زنجیره DNA موجود در سر اسپرم دچار بریدگی‌های کوچک می‌شود در نتیجه تأثیر منفی بر روی ظرفیت لانه گزینی جنین و لقاح خواهد گذاشت.
• عفونت باعث تغییرات در مورفولوژی در اسپرماتوزوئیدها می‌شود. اسپرماتوزوئیدها به طور مداوم در بیضه‌ها در یک فرآیند 60 تا 75 روزه تولید می‌شوند. اگر در دستگاه تناسلی عفونتی وجود داشته باشد، بر اسپرماتوژنر یا همان تشکیل اسپرم تأثیر منفی گذاشته و باعث تغییر مورفولوژی اسپرم شود.
• عفونت می‌تواند از افزایش تولید آنتی بادی‌های ضد اسپرم شود. آنتی بادی تولید شده باعث جمع شدن اسپرم‌ها شده که احتمال باروری تخمک را کاهش می‌دهد. از طرف دیگر عفونت می‌تواند از طریق اسپرم به دستگاه تناسلی زن نیز منتقل شده و باعث عفونت در زن نیز شود.

عفونت‌های مؤثر بر ناباروری مردان

عفونت در مردان می‌تواند به دو صورت موقتی یا دائمی منجر به ناباروری در آن‌ها شود. خطرناک‌ترین و بدترین عفونت‌ها برای مردان عفونت‌هایی است که از طریق رابطه جنسی انتقال پیدا می‌کند. عفونت‌های تأثیرگذار بر روی ناباروری مردان می‌تواند به طور مستقیم بیضه و لوله‌های مربوط به آن حمله کرده و فرد را دچار ناباروری دائمی کند. از جمله شایع‌ترین عفونت در مردان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

کلامیدیا

کلامیدیا (Chlamydia) شایع ترین عفونت منجر به ناباروری در مردان بوده که هر ساله میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از جمله علائم این بیماری می‌توان به تورم بیضه‌ها، ترشح از آلت تناسلی و سوزش هنگام ادرار کردن اشاره کرد. البته به این نکته توجه داشته باشید که نیمی از افراد مبتلا به این عفونت هیچ علائم خاصی نیز ندارند. عفونت کلامیدیا در صورت عدم درمان و کنترل می‌تواند باعث زخم و انسداد دائم لوله‌های مربوط به تولید اسپرم شود. این نوع عفونت با استفاده به موقع از آنتی‌بیوتیک قابل درمان است.

گنوره آ

عفونت گنوره‌آ (Gonorrhea) نیز می‌تواند مانند کلامیدیا بدون علامت بوده و یا خود را با عوارضی مانند ترشح تیره رنگ از ناحیه تناسلی و یا احساس سوزش هنگام ادرار نشان دهد. این عفونت نیز می‌تواند باعث ایجاد زخم و انسداد در لوله‌های بیضه شده که البته با آنتی بیوتیک قابل درمان است.

مایکوپلاسما

مایکوپلاسماها (Mycoplasma) باکتری‌های ریزی هستند که از راه جنسی منتقل شده و بر روی سلول‌های اسپرم می‌نشینند. این باکتری می‌تواند سرعت حرکت اسپرم‌های آلوده را به شکل قابل توجهی کاهش دهد. این عفونت معمولاً علائم ظاهری خاصی نداشته و با کشت مایع منی تشخیص داده می‌شود. این عفونت نیز با آنتی بیوتیک قابل درمان است.

سل

سل یا توبرکلوزیس (Tuberculosis) یکی از بیماری‌های عفونی شناخته شده است که می‌تواند دستگاه ریوی افراد آسیب برساند. این بیماری عفونی می‌تواند تأثیر قابل توجهی نیز بر روی سیستم تولید مثل داشته و لوله‌های آن را مسدود کند. این بیماری در کشورهای توسعه یافته بسیار نادر بوده اما در بسیاری از کشورهای در حال توسعه مانند هند یکی از دلایل مهم در ناباروری مردان به شمار می رود.

اوریون

یکی دیگر از بیماری‌های قدیمی و شناخته شده که می‌تواند بر کیفیت اسپرم و تولید مثل مردان تأثیر بگذارد، اوریون (Oreillons) است. این بیماری باعث تورم شدید گره‌های لنفاوی به خصوص در قسمت زیر فک و گلو خواهد شد. مردان مبتلا به این بیماری از دوران بلوغ بیضه‌هایی متورم داشته که بر روی تولید اسپرم آن‌ها تأثیر منفی گذاشته و می‌تواند منجر به ناباروری در مردان شود.

عفونت دستگاه اداری

یکی دیگر از عوامل ناباروری در مردان عفونت دستگاه ادراری است که به صورت غیرجنسی منتقل می‌شود. این عفونت در مردان در مقایسه با عفونت‌های دیگر نادر بوده اما احتمال وقوع آن نیز صفر نیست. این عفونت به علت ورود گلبول‌های سفید یا لکوسیت‌ها برای مبارزه با عفونت است. لکوسیت‌ها برای از بین بردن باکتری‌ها مواد سمی آزاد می‌کنند که می‌تواند بر روی اسپرم‌ها نیز تأثیر منفی بگذارد. اگر عفونت با آنتی بیوتیک درمان شود، مشکل باروری تا حد زیادی برطرف خواهد شد.

سیفلیس

عامل بیماری سیفلیس (Syphilis) ترپونما پالیدوم است که از طریق تماس با زخم فرد مبتلا طی رابطه جنسی منتقل خواهد شد. این عفونت می‌تواند به طور مستقیم بر روی بیضه‌ها تأثیر منفی مستقیم گذاشته و باعث کاهش سرعت اسپرم‌ها، کاهش تعداد و کیفیت آن‌ها شود. خونریزی و درد هنگام دفع مدفوع، تکرر ادرار و احساس درد در ناحیه بیضه از جمله نشانه‌های این بیماری است.

بیشتر بخوانید: آشنایی با اختلالات اسپرم و تاثیر آن بر ناباروری مردان

درمان عفونت اسپرم مردان

حذف گلبول‌های سفید از مایع منی می‌تواند عملکرد اسپرم را بهبود بخشیده و احتمال بارداری را افزایش دهد. همچنین از آن جا که آنتی بیوتیک‌ها نیز می‌توانند در درمان عفونت مؤثر واقع شوند، ممکن است ابتدا پزشک متخصص از درمان دارویی استفاده کند، به شرط آن که فرد دوره درمان دارویی را به طور کامل انجام دهد.

در صورت عدم درمان بیماری با استفاده از دارو، می‌توان با اصطلاح ناهنجاری‌های دستگاه تناسلی که ممکن است باعث ایجاد عفونت شده باشند، این بیماری را درمان کرد. از جمله روش‌های اصلاح می‌توان به عمل جراحی واریکوسلکتومی اشاره کرد که گلبول‌های سفید خون را کاهش داده و کیفیت تولید مایع منی را افزایش می‌دهد. از دیگر ناهنجاری‌های قابل درمان می‌توان به انسداد پروستات با عفونت و دریچه‌های مجاری ادراری اشاره کرد.

درمان عفونت‌های مرتبط با ناباروری مردان

اگر نتایج تجزیه و تحلیل منی، وجود عفونت در مردان را تائید کرد، قبل از درمان و انجام هر کاری باید ابتدا با روش‌های کمک باروری علت عفونت را شناسایی کرد، چرا که برای پیدا کردن بهترین راه درمان باید ابتدا عامل عفونت شناسایی شود.

همان‌طور که در انواع عفونت نیز عنوان شد، عفونت می‌تواند در هر عضوی از دستگاه تناسلی مانند بیضه‌ها، پروستات و یا اپیدیدیم وارد شود. در نتیجه هر روش درمان با توجه به نوع عفونت و ناحیه آلوده با روش دیگر می‌تواند متفاوت باشد.

همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، در موارد بسیاری عفونت ایجاد شده با مصرف دارو و آنتی بیوتیک رفع خواهد شد و مردان معمولاً بعد از چند ماه باروری خود را به دست خواهند آورد. اگر عفونت باعث ایجاد زخم در لوله‌های منتقل کننده اسپرم شده باشد، پزشک متخصص می‎تواند در یک عمل جراحی انسداد به وجود آمده را اصلاح کند. اگر هیچ‌کدام از روش‌های فوق پاسخگو نبود، می‌توان اسپرم‌ها را از بیضه استخراج کرده و از روش‌های باروری مانند IVF و ICSI استفاده کرد.

جمع‌بندی

عفونت می‌تواند یکی از عوامل تأثیرگذار بر روی باروری مردان باشد. با توجه به آن‌که عفونت چه بخشی از ناحیه تناسلی را آلوده کرده است، می‌توان از روش‌ها و داروهای مختلف برای درمان استفاده کرد.

عفونت ایجاد شده می‌تواند باعث کاهش سرعت، تعداد و کیفیت اسپرم‌ها شده و یا موجب انسداد لوله‌های منتقل کننده آن شود، از این رو باید در اولین زمان نسبت به درمان آن اقدام کرد. لازم به ذکر است که ابتلا به بیماری‌های عفونی نه‌تنها ایمنی فرد نسبت به آن را بالا نبرده، بلکه با ایجاد ضعف و پایین بردن سیستم ایمنی، امکان ابتلای مجدد به آن را بالا خواهد برد.