رحم اجاره ای در ایران چگونه انجام می شود و چقدر هزینه دارد؟

رحم اجاره ای یکی از جدیدترین روش‎های درمان ناباروری در ایران و بسیاری از کشورهای جهان است. این روش به بسیاری از زوج‎های نابارور کمک می‎کند که بتوانند رویای شیرین بچه دار شدن را به حقیقت تبدیل کنند. در این روش زن دیگر داوطلب می‏شود تا در مدت 9 ماه جنین زن و مرد دیگری را در بدن خود نگه داری کند. آیا استفاده از رحم اجاره‏ای در ایران قانونی و شرعی است؟ شرایط انجام آن چگونه است؟ با ما همراه شوید تا به طور کامل با این موضوع آشنا شویم.

رحم اجاره ای چیست؟

همانطور که در بخش مقدمه نیز اشاره شد، رحم اجاره‏ای یا مادر جایگزین به حالتی گفته می‏شود که یک زن بارداری و تولد نوزاد دیگری را در رحم خود برعهده می‏گیرد. در این شرایط پدر و مادر ژنتیکی کودک به دلایل مختلف توانایی باروری ندارند. در این روش تشکیل جنین معمولا به صورت آزمایشگاهی IVF انجام شده و سپس جنین در رحم زن داوطلب کاشته خواهد شد.

چرا از رحم اجاره ای استفاده می‏شود؟

برای استفاده از رحم اجاره ای دلایل زیادی وجود دارد. 

·برخی زنان به دلیل مشکلاتی مانند نداشتن رحم یا برداشتن آن، چسبندگی تخمدان، مشکلات مثانه و لگن و عدم توانایی نگه داری جنین در بدن قادر به بارداری نیستند.

·در برخی موارد ممکن است زنان مشکلات زمینه‎ای مانند دیابت، فشار خون، بیماری‏های کلیوی و قلبی داشته و بارداری برای آن‏ها خطرناک باشد.

·سقط جنین‎های پی درپی یکی دیگر از دلایلی است که زوجین را به استفاده از رحم اجاره ای ترغیب می‏کند. ممکن است زوج‏ها بعد از تلاش‏های مانند مانند استفاده از IVF نتوانند بارداری را حفظ کرده و سقط جنین کرده باشند.

·همچنین در برخی کشورها افراد مجرد و زوج‏های همجنسگرا می‏توانند با استفاده از این روش بچه دار شوند.

استفاده از رحم اجاره ای به چه صورت است؟

روش سنتی

در این روش از تخمک های مادر جایگزین برای بارداری و لقاح مصنوعی استفاده می‏شود. در واقع زن داوطلب هم حامل کودک بوده هم تاثیر ژنتیکی در تولد او خواهد گذاشت. البته لقاح به طور آزمایشگاهی انجام شده و مرد و زن داوطلب ارتباط جنسی با یکدیگر نخواهند داشت. این حالت به دلیل تداخل ژنتیکی چندان مورد استفاده قرار نمی‏گیرد.

روش حاملگی ناقل

در این روش تخمک و اسپرم از والدین ژنتیکی یا اهدا کننده‎ها گرفته شده و لقاح به صورت آزمایشگاهی انجام می‏شود. بعد از تشکیل جنین به رحم زن داوطلب منتقل خواهد شد. بنابراین در این حالت هیچ ارتباط ژنتیکی بین زن زن حامل و کودک ایجاد نخواهد شد.

مراحل اجرای فرآیند رحم جایگزین

فرایند درمان با رحم اجاره‏ای معمولا با مشاوره پزشکی و روان شناسی آغاز میشود تا اطمینان حاصل شود هر دو طرفین برای انجام این کار آمادگی کامل را دارند. انجام درمان با رحم اجاره‏ای تحت نظر یک موسسه معتبر در زمینه درمان ناباروری باید انجام شود. در مرحله بعدی آزمایشات پزشکی لازم انجام شده و بعد از آن یک قرارداد قانونی بین طرفین امضا خواهد شد. بعد از امضا قرارداد عمل لقاح اسپرم و تخمک پدر و مادر ژنتیکی کودک به صورت آزمایشگاهی انجام شده و بعد از آن به رحم زن داوطلب منتقل خواهد شد. در طول دوران بارداری وضعیت سلامت جسمی و روحی زن حامل و شرایط جسمی نوزاد باید به طور دقیق و کامل بررسی شود. بعد از تولد نوزاد مراحل قانونی برای ثبت رسمی هویت او و تحویل کودک انجام خواهد شد.

شرایط زن داوطلب برای رحم اجاره ای

بر اساس تحقیقات پزشکی برای آن که بارداری در زن حامل به خوبی و با موفقیت انجام شده و به پایان برسد، زن داوطلب رحم اجاره ای باید شرایطی داشته باشد.

·سن زن باید بین 20 تا 35 سال باشد. در برخی موارد تا سن 40 سال نیز قابل قبول است.

·سلامت جسمی زن از جنبه‏های مختلف باید بررسی شده و تایید شود او هیچ بیماری خاصی مانند ایدز، هپاتیت، دیابت، فشار خون ندارد.

·زن باید از نظر سلامت روحی نیز تایید شده و مشکلاتی مانند افسردگی یا اضطراب شدید نداشته باشد.

·عدم اعتیاد به سیگار، الکل و موادر مخدر نیز الزامی است.

·زن داوطلب باید حتما سابقه بارداری و زایمان موفق داشته باشد. 

قوانین مربوط به رحم اجاره ای در ایران

در حال حاضر قانون مشخص و دقیقی برای استفاده از رحم اجاره‏ای در ایران وجود ندارد، اما انجام آن نیز ممنوع است. قانون تصویب شده اهدای جنین در سال 1382 را می‎توان به موضوع رحم اجاره ای تعمیم داد. برای آن که همه چیز به طور کامل و بدون مشکل انجام شود، حتما زوجین و زن حامل باید با تمامی جنبه‏های آن آشنا شده و سپس قرارداد جامع و همه جانبه ای تهیه شود. قرارداد نوشته شده بین طرفین با رعایت صراحت قانون کاملا معتبر بوده و قابل ارائه در دادگاه است. جنین از نظر مالکیت متعلق به پدر و مادر ژنتیکی بوده و زن جایگزین هیچ نسبت ژنتیکی یا حقوق ارثی در قبال کودک ندارد. 

شرایط زن داوطلب برای رحم اجاره ای

بر اساس تحقیقات پزشکی برای آن که بارداری در زن حامل به خوبی و با موفقیت انجام شده و به پایان برسد، زن داوطلب رحم اجاره ای باید شرایطی داشته باشد.

·سن زن باید بین 20 تا 35 سال باشد. در برخی موارد تا سن 40 سال نیز قابل قبول است.

·سلامت جسمی زن از جنبه‏های مختلف باید بررسی شده و تایید شود او هیچ بیماری خاصی مانند ایدز، هپاتیت، دیابت، فشار خون ندارد.

·زن باید از نظر سلامت روحی نیز تایید شده و مشکلاتی مانند افسردگی یا اضطراب شدید نداشته باشد.

·عدم اعتیاد به سیگار، الکل و موادر مخدر نیز الزامی است.

·زن داوطلب باید حتما سابقه بارداری و زایمان موفق داشته باشد. 

مدارک لازم برای استفاده از رحم اجاره ای

• داشتن برگه معرفی از پزشک معالج متخصص زنان مبنی بر لزوم استفاده از رحم اجاره ای
• عدم ابتلای زوجین به بیماری هایی نظیر: ایدز، هپاتیت، سیفلیس و…
• عدم اعتیاد زوجین
• داشتن سونوگرافی نرمال و تأیید شده توسط پزشک معالج از نظر حجم و ذخیره تخمدان ها
• شناسنامه و کپی از صفحات اول و دوم
• سند ازدواج و کپی از صفحات اول تا چهارم
• یک قطعه عکس ۴×۳ هر کدام از زوجین
• دفترچه بیمه

مفاد قرارداد اجاره رحم

اجاره رحم، قرارداد موافقت یک زن است که می‌پذیرد باردار شود و یک فرزند متعلق به زوج دیگری را در رحم خود پرورش دهد. هرچند در اکثر کشورها، قرارداده رحم اجاره‌‌ای قانونی است؛ اما برای اجاره رحم در کشورهای مختلف قوانین متفاوتی وجود دارد.

به‌طورمثال، در برخی کشورها مراحل خاصی برای فرد اجاره‌دهنده رحم وجود دارد و در برخی دیگر، حتی اگر فرزند از نظر بیولوژیکی متعلق به پدر و مادر باشد، درج اسم آن‌ها در شناسنامه کودک کافی نیست و وی باید به فرزندی گرفته شود. به طور کلی، در بحث زوجین و مادر جایگزین، می‌بایست از یک تیم شامل پزشکان متخصص، روانشناسان و وکیل‌ها مشورت گرفت.

دفاتر متعددی در ایران در تنظیم قرارداد حقوقی رحم اهدایی به افراد کمک می‌کنند. اما قبل از عقد قرارداد می‌بایست والدین و فرد اهداکننده رحم از نظر سلامتی غربالگری شوند. کسب اطلاعات کافی از مصرف داروهایی که در زمان اخذ تخمک و نیز در طول بارداری منع مصرف دارند نیز الزامی است؛ چراکه امکان آسیب به جنین وجود دارد.

مفاد قرارداد رحم اجاره‌ای به شرح زیر می‌باشد:

• اگر اجاره رحم دوستانه باشد و یا طرفین با هم به توافق رسیده باشند، نیاز به پرداخت هزینه نقدی نمی‌باشد؛ اما در غیراین‌صورت، زوج نابارور باید تعهد کنند که هزینه اجاره رحم را به صورت کامل به مادر جانشین پرداخت می‌کنند.
• مادر جانشین می‌بایست در قرارداد متعهد شود که در دوران بارداری جنین را در رحم خود نگه می‌دارد و مراقبت‌های لازم را به عمل می‌آورد و پس از زایمان، نوزاد را به والدینش تحویل می‌دهد.
• فرد اجاره‌دهنده رحم نمی‌تواند هیچ ادعایی در رابطه با سرپرستی نوزاد داشته باشد.
• ارائه موافقت‌نامه کتبی و رضایت شوهر فرد اجاره‌دهنده رحم الزامی می‌باشد.

چگونگی ارتباط خونی میان مادر میانجی و جنین

جنین حاصل از لقاح تخمک و اسپرم زوج نابارور دارای کروموزوم متفاوتی است که نصف آن از زن و نصف آن از مرد است. بنابراین بین مادر میانجی و جنین فقط ارتباط خونی از طریق جفت وجود دارد. در واقع مادر میانجی تنها حامل جنین می باشد. البته قطعاً ارتباط عاطفی بین مادر میانجی و جنین برقرار خواهد شد ولی امکان ایجاد شباهت از لحاظ خلق و خو وجود نخواهد داشت.

جنبه های مثبت استفاده رحم جایگزین

• با استفاده از این روش آرزوی دیرینه خانواده های فاقد فرزند و نابارور به واقعیت تبدیل شده و موجب بقای خانواده و نسل آن ها می شود. این مورد خود زمینه ساز کاهش آمار طلاق در کشور و حل مشکلات زوج های نابارور در این زمینه خواهد شد.
• نوزاد حاصل از این روش از لحاظ ژنتیکی تمام خصوصیات والدین صاحب نطفه را دارد. بنابراین استفاده از این روش نسبت به روش های غیر شرعی و یا فرزندخواندگی ارجحیت دارد.
• این روش به زنانی که از لحاظ تخمک گذاری مشکلی ندارند و دلایل دیگری برای ناباروری دارند کمک می کند تا صاحب فرزند شوند.
• از لحاظ فقهی فرزندی که در رحم اجاره ای رشد یافته مشروع محسوب می شود.

جنبه های منفی استفاده رحم جایگزین

• این روش هنوز مورد قبول همه مردم واقع نشده و اکثر آن ها از این روش بی اطلاع بوده و در نتیجه دید و نگاه مناسبی نسبت به فردی که در مقام حمل کننده جنین برآمده، ندارند.
• امکان بروز و ظهور بسیاری از مشکلات روحی و روانی در حمل کننده جنین، خانواده وی و والدین ژنتیکی کودک وجود دارد.
• امکان سوء استفاده حقوقی، مالی و پزشکی در این روش منتفی نبوده و گسترش بازار دلالی های این حوزه نشان از این واقعیت دارد.

نتیجه حاصل از رحم اجاره ای

ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که با روش رحم اجاره ای چند درصد امکان موفقیت در بارداری وجود دارد. در پاسخ به این سوال باید گفت که درصد موفقیت به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله این فاکتورها مهارت پزشکی است که این تکنیک را اجرا می کند. کلینیک یا بیمارستانی که عمل جراحی رحم اجاره‌ای در آن انجام می شود هم عاملی موثر در موفقیت روش مذکور است. دیگر فاکتور تاثیرگذار که بسیار هم مهم است وضعیت فیزیولوژیکی و جسمانی مادر جانشین است.

سلامت اسپرم و تخمک لقاح یافته و نرمال بودن آن ها در نتیجه تکنیک رحم اجاره‌ای بسیار تاثیرگذار است و در نهایت روشی که برای این عمل استفاده می شود هم می تواند تاثیر گذار باشد. به طور کلی می ‌توان گفت که امروزه روش رحم اجاره ای بسیار پیشرفت کرده و درصد بالایی از موفقیت را به خود اختصاص داده است. این درصد را می‌توان تا ۷۵ درصد هم در نظر گرفت.

حکم شرعی رحم اجاره ای

یکی از موضوعات بسیار مهم در کشور ما و دیگر کشورهای اسلامی حکم شرعی و فقهی در مورد استفاده از رحم اجاره‎ای است. اغلب فقهای شیعه مانند آیت الله خامنه ای و مکارم شیرازی استفاده از رحم اجاره‏ای را به شرط حفظ حدود شرعی جایز دانسته‏اند. در واقع فقها اعتقاد دارند اگر در تماس جنسی یا نگاه حرامی بین مرد و زن حامل انجام نشود، انجام این کار مشکل شرعی نخواهد داشت. در میان علمای اهل سنت اختلاف نظر بیشتری وجود دارد و برخی از فقهای اهل سنت اعتقاد دارند استفاده از رحم اجاره ای‎ باعث اختلاط نسب شده و حرام است. موضوع دیگر محرمیت نوزاد به زن جایگزین است. بر اساس نظر علمای فقه نوازد به زن باردار محرم نیست. اغلب فقها اعتقاد دارند بهتر است بعد از تولد زن جایگزین به نوزاد شیر بدهد. در این حالت مادر رضایی او به شمار رفته و به او محرم خواهد شد. 

رحم اجاره ای در یزد

بهره‌مندی از رحم جایگزین، یکی از راه‌های درمان ناباروری در زوج‌هایی است که با مشکلاتی نظیر عدم لانه‌گزینی جنین، سقط مکرر و… مواجه می‌باشند. طی این روش که در میان عامه مردم با نام رحم اجاره‌ای شناخته می‌شود، می‌توان با دریافت اسپرم و تخمک از زوج و انجام لقاح آزمایشگاهی (IVF)، جنین را برای رشد به رحم مادر میانجی انتقال داد.

وجود برخی شرایط حقوقی و قانونی به‌همراه مشکلاتی نظیر یافتن فرد داوطلب برای اجاره رحم، گاهی موجب نگرانی و ناامیدی زوجین می‌گردد و آغاز روند درمان ناباروری را به تأخیر می‌اندازد.

رادینا سلامت به‌عنوان یکی از مجموعه‌های پیشتاز در زمینه‌های درمانی مختلف همچون ناباروری، پس از درخواست زوجین متقاضی، نسبت به معرفی مادران داوطلب جهت ارائه رحم جایگزین اقدام می‌نماید و امکان انجام این درمان را در سراسر ایران و به‌ویژه یزد فراهم می‌سازد.

جمع بندی

استفاده از روش رحم اجاره‏ای یکی از روش‎های درمان ناباروری است که در ان تخمک و اسپرم والدین ژنتیکی به صورت آزمایشگاهی با یکدیگر لقاح انجام داده وسپس جنین به رحم زن دیگری منتقل خواهد شد. استفاده از این روش در ایران طبق شرایط و ضوابطی قانونی و شرعی است. رحم اجاره‏ای در برخی کشورهای جهان قانونی و در برخی دیگر غیر قانونی است. 

تماس با ما برای دریافت هرگونه مشاوره و راهنمایی درباره رحم اجاره ای با ما تماس بگیرید:

03537283090 داخلی 232 شماره WhatsApp تلگرام فیسبوک ایمیل

سوالات متداول

موفقیت رحم اجاره ای چقدر است؟

میزان موفقیت این روش درمان به تخصص کلینیک و کادر درمان، سلامت مادر و کیفیت تخمک و اسپرم وابسته است.

هزینه رحم اجاره ای چقدر است؟

هزینه رحم اجاره ای با توجه به نوع قرارداد بین طرفین متغیر خواهد بود. این مبلغ باید تمامی هزینه‎های مربوط به بارداری را شامل شود. همچنین معمولا مبلغی نیز به زن جایگزین پرداخت خواهد شد.

بعد از تولد حضانت نوزاد با چه کسی است؟

حضانت نوزاد بعد از تولد با والدین ژنتیکی بوده و زن جایگزین هیچ حقی در این زمینه ندارد.