لیزیک

عمل لیزیک چشم چیست؟

لیزیک (LASIK) یا «عمل لیزر در ضخامت قرنیه» (Laser Assisted In-situ Keratomileusis)، یکی از جراحی های رایج چشم است که به منظور رفع مشکلات ناشی از ضعیف شدن چشم مانند تاری دید، دوربینی، نزدیک بینی، دید دوگانه و... استفاده می شود. البته در برخی منابع پزشکی و در میان گروهی از متخصصان نیز لیزیک به مجموعه ای از عمل های جراحی چشم اطلاق می شود و نه فقط به یک عمل خاص. عمل لیزیک چشم با عوارض نسبتاً کم و درصد رضایتمندی بالا، هم اکنون یکی از رایج ترین درمان های مشکلات بینایی در میان جوانان و بزرگسالان محسوب می شود.

سن مناسب برای عمل لیزیک چشم

به گفته پزشکان لازم است که فرد برای انجام جراحی لیزیک، حداقل ۱۸ سال سن داشته باشد؛ چراکه وضعیت بینایی چشم در اثر افزایش سن تغییر می کند و بنابراین بهتر است تا مشخص شدن میزان و شدت مشکلات بینایی و احتمال نیاز به لیزیک منتظر ماند. اگرچه گفته می شود که مناسب ترین سن برای انجام لیزیک چشم بین ۱۸ تا ۲۱ سال می باشد؛ با این حال در شرایط خاص ممکن است که پزشک متخصص برای دیگر گروه های سنی هم عمل لیزیک را توصیه نماید.

بهترین کاندیدهای لیزیک چه کسانی هستند؟

کاندیداهای مناسب برای عمل لیزیک چشم، آن دسته از افرادی هستند که علاوه بر گذراندن سن ۱۸ سال، بیماری های چشمی مانند آب سیاه، آب مروارید و قوز قرنیه ندارند و به برخی بیماری ها مانند دیابت پیشرفته و روماتیسم هم دچار نیستند. همچنین این افراد باید طی یک سال اخیر، دارای شماره چشم ثابت و کمتر از ۱۰ دیوپتر باشند و ضخامت قرنیه آنها مناسب عمل لیزیک تشخیص داده شود.

با این حال جراحی لیزیک چشم به افراد بالای ۴۰ سال، مبتلایان به خشکی چشم و مصرف کنندگان داروی میگرن یا درمان آکنه توصیه نمی شود. همچنین بهتر است که زنان باردار به دلیل سوء تغییرات هورمونی برای نتایج لیزیک، این عمل را تا پس از زایمان به تعویق بیندازند.

انواع مشکلات بینایی در چشم

چشم انسان به دلایل مختلفی مانند گذر زمان، عوامل ارثی و یا آسیب های خارجی ممکن است با مشکلاتی در بینایی مواجه شود که نیاز به درمان اساسی داشته باشد. از جمله مشکلات رایج چشم که اغلب با لیزیک نیز قابل درمان است می توان به موارد زیر اشاره کرد:

نزدیک بینی

نزدیک بینی یکی از دلایل تاری دید است که در اثر تحدب بیش از اندازه قرنیه چشم به وجود می آید و فرد در طی آن، اشیای نزدیک را برخلاف اشیای دور به وضوح می بیند. علت این اتفاق، تشکیل نقطه کانون در جایی خارج از محل عدسی و مقابل چشم است که دیدن اشیای دور را با تاری مواجه می کند.

دوربینی

دوربینی عارضه ای بر خلاف نزدیک بینی است که چشم را در تشخیص اشیای نزدیک با مشکل مواجه می سازد. این اتفاق که به دلیل تخت شدن قرنیه چشم رخ می دهد، موجب می شود که نقطه کانونی در پشت شبکیه تشکیل گردد و تنها اشیای دور به وضوح قابل مشاهده باشد.

آستیگماتیسم

آستیگماتیسم چشم، به نوعی ترکیب عوامل ایجاد کننده دوربینی و نزدیک بینی یعنی تحدب یا تختی نامتوازن کره چشم است که موجب می شود تا فرد در فواصل دور و نزدیک، دچار تاری دید شود.

اقدامات قبل از عمل لیزیک

قبل از انجام عمل لیزیک چشم لازم است تا اقدامات و مراقبت هایی همچون معاینه عمومی وضعیت چشم توسط پزشک متخصص و ثبت سوابق ابتلا به بیماری های خاص در پرونده پزشکی صورت گیرد تا با توجه به شدت و نوع عارضه چشم و همچنین بر اساس مهارت پزشک در هر یک از روش های جراحی چشم، روش مناسب انتخاب شود.

مراحل عمل لیزیک چشم

روند عمل لیزیک چشم به این صورت است که ابتدا چشم ها بی حس می شود و سپس با باز نگه داشتن پلک ها، محل مورد نظر در قرنیه به وسیله تابش پرتوهای قدرتمند نوری برش می خورد. این برش معمولاً از سه طرف صورت می گیرد و گاهی نیز از تیغه های میکروسکوپی به نام microkeratome blade برای انجام آن استفاده می شود.

پس از ایجاد برش و با دسترسی پزشک به بافت قرنیه زیرین، تغییرات لازم بر روی قرنیه توسط تابش اشعه لیزر انجام می شود و سپس محل برش ها نیز طی همین فرایند و بدون نیاز به بخیه، اتصال می یابد.

سایر عمل های جراحی چشم

همان طور که گفته شد، با اطلاق لیزیک به مجموعه عمل های جراحی چشم می توان به روش های دیگری نیز برای بهبود مشکلات تاری دید و ضعف بینایی اشاره کرد که برخی از آنها به شرح زیر است:

کراتکتومی فتو تراپی

کراتکتومی فتو تراپی یا پی آر کی (PRK) یکی از جراحی های رایج چشم و از جمله روش های ابتدایی لیزردرمانی است که طی آن، پوسته خارجی قرنیه (اپیتلیوم) تراش می خورد و برداشته می شود. گفته شده است که به دلیل خطر کمتر پارگی کره چشم، این روش برای افراد دارای مشاغل سنگین مانند شغل های نظامی و... ایمنی بیشتری دارد.

لازک

عمل لازک (LASEK) شکل تکامل یافته پی آر کی است که نسبت به لیزیک خفیف تر می باشد و درد کمتری دارد. طی این عمل با ایجاد برشی به نام میکروکراتوم، قرنیه در معرض ماده اتانول قرار می گیرد که معمولاً برای افراد دارای قرنیه های نازک مناسب تر است. اگرچه عمل لازک به دلیل آسیب کمتر به قرنیه، ایمن تر به نظر می رسد؛ با این حال تا کنون هیچ گونه مزیتی در خصوص روش های لازک و لیزیک نسبت به یکدیگر اثبات نشده است.

اپی لیزیک

اپی لیزیک نیز از روش های مشابه لازک است که طی آن، اپیتلیوم (بافت پوششی) از وسط قرنیه جدا می شود و سپس توسط تیغه مکانیکی و لیزر، تغییر شکل می یابد.

لنزهای ایمپلنت

لنزهای ایمپلنت که اغلب برای سالمندان با احتمال نیاز به جراحی آب مروارید در آینده و یا جوانان دچار نزدیک بینی شدید استفاده می شود، پس از ایجاد برش در چشم قرار می گیرد تا به بهبود بینایی فرد کمک کند.

بیوپتیک

بیوپتیک با ترکیب روش لیزیک و استفاده از لنزهای ایمپلنت، در گروه خاصی از افراد دچار نزدیک بینی و دوربینی مورد استفاده قرار می گیرد.

مراقبت های پس از عمل

مراقبت هایی که پس از عمل لیزیک صورت می گیرد، می تواند به تسریع بهبودی چشم و اثرگذاری هرچه بیشتر جراحی بر اصلاح مشکلات بینایی کمک کند. از جمله اقدامات بعد از عمل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف منظم داروهای تجویز شده
• مصرف آنتی بیوتیک به دستور پزشک برای جلوگیری از عفونت
• استفاده از عینک آفتابی تا چند روز پس از عمل
• استفاده از محافظ چشمی حین خواب تا چند روز بعد از عمل
• عدم استحمام و شستشوی چشم طی اولین روز بعد از لیزیک
• اجتناب از آرایش چشم تا دو هفته
• اجتناب از مالیدن چشم ها و یا شنا تا یک ماه

خطرات و عوارض لیزیک

با وجود این که عمل لیزیک تاکنون به عنوان یک عمل موفق و کم عارضه شناخته شده است، گاهی برخی خطرات و عوارض با توجه به عیوب انکساری و ویژگی های چشم بیمار را به همراه دارد.

از جمله عوارض احتمالی لیزیک می توان به خشکی چشم و کاهش موقت تولید اشک، دوربینی، شکل گیری هاله در تصاویر، حساسیت به نور، نیاز به جراحی دوم به دلیل اصلاح نشدن دید یا بروز آستیگماتیسم و در موارد نادری نیز از دست دادن بینایی اشاره کرد.

آیا عمل لیزیک چشم درد دارد؟

فرایند عمل لیزیک چشم به خودی خود دردناک نیست اما فرد پس از انجام آن به طور کامل احساس راحتی نمی کند. با این حال، استفاده از بی حسی طی عمل و همچنین مصرف مسکن به تجویز پزشک پس از آن می تواند درد نسبی ناشی از جراحی را کنترل کند تا به مرور زمان نیز از بین برود.

هزینه عمل چقدر است؟

عمل لیزیک چشم بسته به نوع آن و شدت جراحی دارای قیمت های متفاوتی است که این قیمت ها به هزینه کلینیک، دستمزد پزشک و... نیز بستگی دارد. بنابراین لازم است که پیش از عمل با پزشک متخصص مشورت نمود و از مجموع هزینه های لیزیک چشم آگاه شد.