عدد بتا در بارداری: از کجا بفهمیم باردار هستیم؟

اگر پریودیتان به تاخیر افتاده و احتمال بارداری می‌دهید، چند راه پیش رو دارید. اولین راه استفاده از بی بی چک، سپس ازمایش ادرار و آزمایش خون بارداری است. در ازمایش خون بارداری نه تنها باردار بودن یا نبودن شما مشخص خواهد شد( زیرا احتمال موارد مثبت کاذب بیبی چک وجود دارد) بلکه مقدار هورمون HCG در خون نیز اندازه گیری می‌شود. این عدد که به آن عدد بتا نیز گفته می‌شود، برای تعیین دقیق بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر شما نیز به تازگی آزمایش خون بارداری داده‏اید، یا چند روزی است عادت ماهیانه‌تان به تعویق افتاده است، با ما همراه شوید تا در این مطلب به طور کامل با عدد بتا، مقدار آن در هر دوره از بارداری، بهترین زمان برای ازمایش و موارد دیگر آشنا شویم.

هورمون بارداری چیست؟

هورمون بارداری یا همان HCG بعد از ایجاد سلول‌های جفت ترشح شده و بعد از ایجاد برقراری خونی میان جنین و مادر وارد گردش خون مادر خواهد شد. ارتباط خونی زمان برقرار می‌شود که محصول بارداری کاملا در رحم قرار گرفته و لانه گزینی انجام شده باشد. این هورمون در زودترین حالت شش روز بعد از تخمک گذاری در خون مادر و 12 تا 14 روز بعد در ادرار او (بیبی چک) مشخص خواهد شد.

جدول عدد بتا در بارداری

همانطور که در بخش‌های بالاتر اشاره شد، عدد بتا در ماه‌های مختلف بارداری متفاوت است. برای اینکه بتوانید در هر دوره دقیق‌تر عدد بتا آزمایش خون خود را بررسی کنید، اعداد جدول زیر به شما کمک خواهد کرد. (hCG Range (mIU/mL))

منبع

عدد آزمایش بتا در دوران بارداری باید چند باشد؟

عدد بتا و تعیین جنسیت

تعیین جنسیت جنین با توجه به عدد بتا چیزی است که هنوز به طور قطعی به اثبات نرسیده است. با این وجود برخی تحقیقات نشان می‌دهد عدد بتا در سه هفته اول بارداری با تعیین جنسیت جنین رابطه دارد. این تحقیقات نشان می‌دهد در بارداری پسر هورمون HCG در سه هفته اول معمولا از بارداری دختر کمتر است. میزان بیشتر این هورمون در بارداری جنین دختر باعث می‌شود مادران در این حالت علائم بارداری بیشتری مانند حالت تهوع تجربه کنند. روش های مختلفی برای تعیین جنسیت وجود دارد که تعیین جنسیت به روش آی وی اف یکی از پرطرفدار ترین روش در بین مردم است.

بیشتر بخوانید: انواع روش های تعیین جنسیت جنین

چرا آزمایش بتا نیاز است؟

در صورتی که شما مشکوک به بارداری باشید و علائمی مانند یک دوره پریود عقب افتاده یا از دست رفته، حالت تهوع و استفراغ به خصوص در صبح هنگام یا پر شدن سینه‌ها داشته باشید، این آزمایش برای تشخیص بارداری توسط پزشک تجویز می‌شود. 

اهمیت آزمایش بتا برای تشخیص بارداری

آزمایش بتا یا تست HCG در لیست مهم‌ترین ابزارهای تشخیصی برای اثبات بارداری در مراحل اولیه است. زمانی که فردی علائمی مانند تأخیر در قاعدگی، حالت تهوع صبحگاهی یا تغییراتی در سینه‌ها را تجربه می‌کند، پزشک برای اطمینان از وجود بارداری، انجام این آزمایش را تجویز می‌کند. دلیل اهمیت این تست بدین جهت است که هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی فقط پس از لانه‌گزینی موفق تخمک بارور شده در رحم، توسط بدن ترشح می‌شود و با اندازه‌گیری دقیق مقدار آن در خون، می‌توان وجود بارداری را به‌طور قطعی تشخیص داد. این آزمایش حتی امکان این را دارد که بارداری را پیش از مشاهده‌ نتایج مثبت در تست‌های ادراری مشخص کند، به همین دلیل دقت و حساسیت بالایی دارد.

کاربردهای آزمایش بتا (HCG) فراتر از تشخیص بارداری

علی رغم اینکه آزمایش بتا برای تشخیص بارداری استفاده می‌شود، اما این تست کاربردهای قابل توجه دیگری هم در حوزه پزشکی دارد. از جمله:

ارزیابی اثربخشی درمان‌های باروری

در درمان‌های ناباروری، از شکل مصنوعی هورمون HCG برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شود. با استفاده از آزمایش بتا، پزشک اثرگذاری این روش را بررسی می­کند.

پیگیری وضعیت پس از سقط جنین

با انجام آزمایش بتا در بازه‌های زمانی مشخص تقریبا هر ۲ تا ۳ روز یک‌بار، پزشک مطمئن می­شود که هورمون HCG به سطح صفر بازگشته و بافتی از بارداری باقی نمانده است.

غربالگری سلامت جنین

در هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ بارداری، میزان هورمون HCG بخشی از غربالگری‌های سه‌گانه و چهارگانه برای شناسایی اختلالاتی مانند سندروم داون محسوب می‌شود.

نظارت پس از برداشت رحم یا کورتاژ

پس از جراحی‌هایی مانند خارج کردن رحم یا کورتاژ، سطح HCG اندازه‌گیری می‌شود تا از حذف کامل بافت بارداری اطمینان حاصل گردد.

تشخیص برخی انواع سرطان

• در موارد نادر، افزایش سطح هورمون HCG ممکن است نشان‌دهنده وجود تومورهای خاص مانند تومورهای سلول‌های زایا یا برخی سرطان‌های تخمدان و بیضه باشد.

منظور از عدد بتا در بارداری چیست؟

عدد بتا در بارداری به میزان هورمون HCG در خون اشاره دارد. این هورمون توسط سلول‌های جفت بلافاصله پس از لانه‌گزینی تخمک بارور شده در رحم تولید می‌شود. مقدار این هورمون در مراحل اولیه بارداری به سرعت افزایش پیدا می‌کند و یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های وجود بارداری است. پزشکان با اندازه‌گیری دقیق عدد بتا از طریق آزمایش خون می‌توانند:

وجود یا عدم وجود بارداری را تشخیص دهند

سن تقریبی بارداری را تخمین بزنند

وضعیت سلامت بارداری را پیگیری کنند

و به مشکلات احتمالی مانند بارداری خارج از رحم یا سقط جنین پی ببرند.

چند روز بعد از رابطه بی بی چک یا آزمایش خون مثبت می‌شود؟

اغلب افراد بر این باورند که در یک بازه زمانی بعد از رابطه جنسی بی بی چک یا آزمایش خون بارداری یا عدم بارداری را نشان می‌دهد. با این حال این باور اشتباه است و شما باید بعد از تخمک گذاری بی بی چک استفاده کرده یا آزمایش خون بدهید. توجه داشته باشید که تخمک رها شده تنها تا 24 ساعت بعد قدرت باروری دارد، یعنی لقاح و تخمک گذاری تقریبا در یک روز اتفاق می‌افتد. در واقع اگر شما چهار روز قبل از تخمک گذای رابطه جنسی داشته‌اید، لقاح در صورت موفقیت آمیز بودن چهار روز بعد انجام شده است. اگر روز برقراری رابطه جنسی با روز تخمک گذاری یکی باشد، لقاح در همان روز نزدیکی انجام شده است. بنابراین بی بی چک یا آزمایش خون بعد از تخمک گذاری باید انجام شود نه بعد از رابطه جنسی.

مقایسه عدد بتا با مادران دیگر، درست یا غلط؟

در دوران بارداری، کنجکاوی و تمایل برای مقایسه نتایج آزمایش‌ها، به‌ویژه سطح هورمون HCG (عدد بتا)، با دیگر خانم­های باردار کاملا طبیعی است. اما از منظر علمی، این کار اصلا درست نیست؛ به این خاطر که سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) تحت تأثیر متغیرهای فیزیولوژیکی متعددی قرار داشته ودامنه نوسان وسیعی بین افراد مختلف دارد.

فرآیند ترشح HCG پس از لانه‌گزینی رویان در اندومتر یا دیواره رحم شروع می‌شود. این هورمون توسط سلول‌های تروفوبلاست اولیه تولید شده و به تدریج با پیشرفت بارداری افزایش خواهد یافت. الگوی طبیعی بالا رفتن آن به شکلی است که تقریباً هر ۴۸ تا ۷۲ ساعت، مقدار HCG دو برابر می‌شود. این روند تا هفته‌های ۷ تا ۱۲ بارداری ادامه داشته و سپس رو به کاهش می­گذارد. البته باید دقت نطر داشت که میزان اولیه این هورمون و نرخ رشد آن در افراد مختلف، بدون اینکه نشانه‌ای از مشکل یا ناهنجاری باشد، به‌ شدت متفاوت است.

در روزهای ابتدایی پس از تأخیر قاعدگی، برخی زنان سطح HCG کمتر از آستانه تشخیص دارند، در حالی که در تعدادی دیگر، این مقدار به چند صد واحد در میلی‌لیتر می‌رسد. این اختلاف به عوامل متعددی از جمله زمان دقیق تخمک‌گذاری، سرعت حرکت رویان، زمان لانه‌گزینی و واکنش بیوشیمیایی بدن فرد بستگی دارد.

در کل، مقایسه عدد بتا با دیگر مادران، بی‌معناست و موجب استرس و برداشت‌های نادرست می­شود. ارزیابی صحیح این هورمون فقط از طریق بررسی روند افزایشی آن در یک بازه زمانی مشخص و تحت نظارت پزشک متخصص امکان‌پذیر است.

بهترین زمان برای انجام آزمایش بتا چه زمانی است؟

این آزمایش را می‌توان در اکثر آزمایشگاه‌های خون انجام داد. بهترین زمان برای انجام این آزمایش یک هفته بعد از عقب افتادن زمان عادت ماهیانه است. برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست و شما می‌توانید این آزمایش را در هر ساعت از شبانه روز انجام دهید. همچنین آزمایش بتا که به نام تست BETA HCG شناخته می‌شود، محدودیت دارویی نداشته و مصرف دارو قبل از آن بر نتیجه آزمایش تاثیر نخواهد گذاشت. البته داروهای ناباروری ممکن است سطح هورمون را تغییر داده و باعث مثبت شدن کاذب نتیجه آزمایش شوند.

مقدار نرمال هورمون بارداری چقدر است؟

ممکن است تصور کنید مقدار هورمون بارداری از همان ابتدا باید زیاد باشد اما این هورمون معمولا با عدد پنج شروع شده و سپس افزایش پیدا می‌کند. در صورت پایین بودن این عدد در نتیجه آزمایش باید مجددا آن را 48 ساعت بعد تکرار کنید تا از میزان دقیق این هورمون مطلع شوید. در آزمایش بتا، مقدار کمتر از پنج بارداری را رد کرده و مقدار بیشتر از 25 آن را تائید می‌کند. مقدار بین 5 تا 25 نیز مشکوک بوده و باید آزمایش تکرار شود.

تجزیه و تحلیل کمی بتا

عدد بتا میزان غلظت هورمون HCG در خون را نشان می‌دهد. معمولا زمانی که میزان این هورمون به 1500 واحد برسد، جنین در اسکن سونوگرافی واژینال قابل مشاهده خواهد بود. زمانی که سطح این هورمون از 4000 واحد بیشتر شود، معمولا جنین در اسکن سونوگرافی ابدومینال نیز قابل مشاهده است. سطح بتا در هر 48 ساعت تقریبا دو برابر می‌شود. تقریبا دو هفته طول می‌کشد تا سطح این هورمون در ادرار و با استفاده از تست بارداری خانگی قابل تشخیص باشد. در صورتی که تست خانگی مثبت باشد، نتیجه آن قطعا صحیح است. در صورت منفی بودن نتیجه تست امکان اشتباه وجود دارد. می‌توانید آزمایش را حدود یک هفته بعد مجدد امتحان کنید. اگر جواب تست بارداری خانگی باز هم منفی شد اما اطمینان دارید که باردار هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و آزمایش بدهید.

میزان افزایش عدد بتا

در هفته دوم تا چهارم بعد از لقاح هورمون HCG در هر 48-72 ساعت معمولا دو برابر می‌شود. با این وجود افزایش حداقل 35 درصدی در هر 48 ساعت نیز طبیعی است.

• اگر بتا زیر 12هزار واحد باشد، معمولا در هر 48-72 ساعت میزان آن دو برابر می‌شود، با این وجود افزایش 35 درصدی نیز نرمال است.
• اگر بتا بین 12000 تا 6000 واحد باشد، معمولا در هر 72-96 ساعت دو برابر می‌شود.
• اگر میزان آن بیش از 6000 باشد، معمولا چهار روز طول می‌کشد تا مقدار آن دو برابر شود.

پایین بودن عدد بتا در بارداری نشانه چیست؟

همانطور که در بخش‌های بالاتر نیز اشاره شد، اگر مقدار بتا کمتر از پنج باشد، زن باردار نیست. مقدار بتا بین پنج تا 25 نیز باید مجدد مورد آزمایش قرار گیرد. همچنین پایین بودن مقدار بتا در اوایل بارداری(کمتر از 2000) می‌تواند یک علامت هشدار دهنده برای مشکلاتی مانند حاملگی خارج از رحم یا احتمال سقط جنین باشد. تنبلی تخمدان و عقب افتادن زمان لقاح و لانه گزینی نیز می‌تواند علت پایین بودن عدد بتا در اوایل بارداری و در نتیجه آزمایش خون باشد. در این موارد باید تست مجدد گرفته شود. در صورتی که در آزمایش مجدد نیز عدد هورمون پایین باشد، علت آن می‌تواند موارد زیر باشد:

• اشتباه در تشخیص سن حاملگی
• حاملگی خارج از رحم
• احتمال سقط جنین یا بارداری مولار

بالا بودن عدد بتا در بارداری نشانه چیست؟

عدد بتای بالای 25 نشان دهنده مثبت بودن تست بارداری است. این عدد در هفته شش تا هفته 12 بارداری تقریبا در هر 48 ساعت دو برابر می‌شود که نشان دهنده سلامت مادر و جنین خواهد بود. البته عدد بتای بسیار بالا می‌تواند نشان دهنده حاملگی مولار(بچه خوره) یا چند قلویی باشد که با سونوگرافی ترانس واژینال قابل تشخیص خواهد بود. بنابراین باید سطح HCG خون به طور مدام مورد بررسی قرار گیرد. نکته مهم آن که تا زمانی که عدد بتا سه رقمی نشده است، سونوگرافی انجام ندهید. مگر آن که بنا به دلایلی پزشک آن را تجویز کند. زیرا ساک بارداری تنها در صورتی مشاهده خواهد شد که میزان بتا بالای هزار و ترجیحا بیش از 1500 باشد. البته در مواردی این مقدار تا 2000 زیر طبیعی است. بنابراین اگر بتا شما بین 1500 تا 2000 است و هنوز ساک حاملگی قابل مشاهده نیست، نگران نباشید.

عدد بتا در بارداری های مختلف

عدد بتا با توجه به نوع بارداری مانند بارداری چند قلو، بارداری خارج از رحمی یا بارداری مولار می‌تواند رنج مختلف و متفاوتی داشته باشد. اطلاع از رنج عدد بتا در هرکدام از انواع بارداری می‌تواند اطلاعات مناسبی در اختیار شما قرار دهد.

عدد بتا در بارداری چند قلویی

در بارداری دو یا چند قلویی سطح عدد بتا بیشتر از بارداری‌های دیگر است. معمولا بعد از تاخیر در پریودی میزان عدد بتا حدود 30 تا 50 درصد بیشتر از بارداری‌های دیگر است. بنابراین پزشک می‌تواند با تفسیر عدد بتا احتمال چندقلو زایی نیز بدهد. البته همیشه هم تضمینی برای بیشتر بودن این هورمون در بارداری چند قلو نسبت به بارداری‌های دیگر وجود ندارد.

عدد بتا در بارداری خارج از رحمی

در حاملگی نابجا یا حاملگی خارج از رحم، جنین در جایی به جز رحم، لانه گزینی می‌کند. این نوع بارداری با درد شدید در ناحیه شکم، کمر و لگن و لکه بینی همراه بوده و با سقط جنین به پایان می‎رسد. در صورتی که مقدار عدد بتا با توجه به سن بارداری کم بوده و از هفته ششم بارداری به بعد مقدار HCG هر 48 ساعت، افزایش مقدار مورد انتظار حداقل 66 درصد را نداشته باشد، احتمال بارداری خارج از رحم وجود دارد. در این حالت و در هفته ششم برای اطمینان از سلامت جنین سونوگرافی واژینال انجام می‌شود.

البته در نظر داشته باشید که همیشه عدد بتا پایین نشان دهنده بارداری خارج از رحم نیست. زیرا ممکن است لقاح دیرتر انجام شده باشد. همچنین عوامل دیگری مانند تنبلی تخمدان می‌تواند باعث عقب افتادن لقاح و لانه گزینی جنین شود. در این حالت نیز ممکن است عدد بتا مطابق با جدول پیش نرود. البته در این حالت باید بعد از چند روز مجددا آزمایش داد. در صورت بارداری سالم در این حالت، عدد بتا در آزمایش دوم افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.

عدد بتا در بارداری مولار

بارداری مولار بارداری است که در آن اسپرم یک تخمک خالی را بارور کرده و جنین ایجاد نمی‌شود. در این حالت با وجود علائم بارداری بعد از دو ماه حاملگی با سقط پایان می‎یابد. در این حالت عدد بتا در نتایج آزمایش به دلیل تشکیل جفت بسیار بیشتر از بارداری نرمال است. در صورتی که عدد بتا شما در ازمایش بالا باشد، باید دو روز بعد مجدد این آزمایش را تکرار کنید. همچنین برای اطمینان به نتیجه آزمایش و بررسی دقیق‌تر در هفته هفتم یا هشتم باید سونوگرافی واژینال انجام داد.

عدد بتا در بارداری شیمیایی

بارداری شیمیایی به بارداری گفته می‌شود که در آن سقط جنین زوردس و قبل از هفته پنجم اتفاق می‌افتد. در این حالت عدد بتای بارداری در هفته چهارم تا پنجم بالاتر از 200 نمی‎رود و با خونریزی سنگین قبل از هفته پنجم، عدد بتا کاهش پیدا می‌کند. خونریزی سنگین در اوایل بارداری، عدم تهوع صبحگاهی و سطح HCG پایین از جمله علائم این نوع بارداری است.

عدد بتا بعد از سقط جنین

همانطور که در بخش‌های بالاتر نیز اشاره شد، یکی دیگر از کاربردهای آزمایش بتا، تشخیص سقط جنین است. در صورتی که در آزمایش 48 ساعت دوم مقدار عدد بتا به جای افزایش کاهش قابل توجهی داشته باشد، احتمال سقط جنین زیاد است. برای مثال اگر عدد بتا در آزمایش اول 24 و در آزمایش بعدی دو باشد، احتمال سقط جنین بسیار بالا است.

تماس با ما برای دریافت هرگونه مشاوره و راهنمایی درباره عدد بتا در بارداری با ما تماس بگیرید:

03537283090 داخلی 232 شماره WhatsApp تلگرام فیسبوک ایمیل

سوالات متداول

عدد بتا باید چند باشد تا ساک حاملگی دیده شود؟

ساک حاملگی فقط زمانی در سونوگرافی دیده می‌شود که مقدار عدد بتا بالای 1500 باشد.

تفاوت آزمایش بتا با ازمایش بتا تیتر چیست؟

در آزمایش بتا تیتر نتیجه آزمایش به صورت عددی است اما در آزمایش بتا نتیجه تنها به صورت مثبت یا منفی بودن بارداری خواهد بود.

برای ازمایش بتا باید ناشتا بود؟

خیر برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست و شما می‌توانید هر زمان از روز این آزمایش را انجام دهید. همچنین مصرف دارو به جز داروهای ناباروری هورمونی تاثیری بر نتیجه ازمایش نخواهند داشت.

عدد بتا برای بارداری باید چند باشد؟

عدد بتای بالای 25 نشان دهنده بارداری است. برای عدد بتا کمتر از این مقدار باید چند روز بعد مجدد آزمایش گرفته شود.

آیا باز ادرار نیز می‌توان بارداری را تشخیص داد؟

بله بیبی چک و تست‌های گراویندکس از ادرار برای تشخیص بارداری استفاده می‌کنند. البته آزمایش خون بارداری نتایج دقیق‌تر و درست‌تری را در اختیار شما قرار خواهند داد.

چرا باید آزمایش بتا را دو روز بعد تکرار کرد؟

آزمایش بتا را باید دو روز بعد برای بررسی سطح هورمون در خون اندازه گیری کرد. در صورتی که بعد از 48 ساعت میزان هورمون در خون 66 درصد افزایش پیدا کرده باشد، جنین سالم است. در غیر این صورت احتمال سقط جنین یا بارداری خارج از رحم وجود دارد.

عدد بتا چند باشه جنین پسر است؟

با وجود آن که هنوز رابطه دقیق و مشخصی بین عدد بتا و جنسیت جنین وجود ندارد، بسیاری از پزشکان معتقدند در سه هفته اول بارداری مقدار HCG پایین‌تر در خون نشان دهنده بارداری جنین پسر است.

اگر سه روز بعد از پریود نشدن عدد بتا 200 باشد، یعنی شخص باردار است؟

این عدد برای این سن از بارداری طبیعی است و می‌تواند نشان دهنده بارداری باشد. البته شخص باید سه هفته بعد تست بتا بدهد تا سلامت جنین تائید شود.

بتا نرمال در هفته چهارم بارداری چقدر است؟

اهمیت عدد بتا در هفته چهارم بارداری در واقع آن است که نشان می‌دهد شخص باردار است یا خیر؟ در انتهای هفته چهارم یعنی زمانی که زنان در انتظار قاعدگی و عادت ماهیانه خود هستند، عدم خونریزی ماهیانه زنان را به باردار بودن مشکوک می‌کند. مقدار بتا در هفته چهارم بارداری باید تا حدود 750 باشد.

اگر در هفته پنجم بارداری باشید، مقدار عدد بتا نرمال چقدر است؟

مقدار عدد بتا در هفته پنج بارداری به دو روش محاسبه خواهد شد:

در جدول بتا براساس تاریخ آخرین پریودی مقدار بتا mlU/ml 18 تا 7340 است.

در جدول تخمک گذاری، هفته پنجم تقریبا مساوی با 35 روز است. اگر چرخه پریودی شما 28 روزه باشد، هفته پنجم مساوی 21 روز است، بنابراین عدد بتا روز 21 بعد از تخم گذاری حدود IU/I 1248 است. اگر چرخه پریودی شما 30 روزه باشد، تخمک گذاری در روز 16 شروع شده و هفته پنجم مساوی روز 23 است. مقدار عدد بتا در این روز IU/I 2439 خواهد بود.