روش های مقابله با آمبولی

به انسداد شریان به علت وجود یک جسم متحرک، آمبولی می گویند. زمانی که سرعت حرکت خون در شریان ها کاهش پیدا کند و یا تغییراتی در جریان خون ایجاد شود، لخته خون بوجود می آید. اغلب جسم متحرکی که باعث آمبولی می شود، همین لخته خون است؛ البته گاهی این جسم متحرک، یک حباب هوا، دسته ای از باکتری ها، تکه ای از یک تومور و یا یک توده چربی تشکیل شده از محل شکستگی استخوان می باشد.

نحوه بروز بیماری آمبولی

آمبولی عمدتاً بر اثر تشکیل یک لخته خونی در سیاهرگ های اندام تحتانی ایجاد می شود. تشکیل لخته خونی در دیواره سیاهرگ های عمقی را ترومبوز ورید عمقی می گویند. این لخته خون ممکن است باعث مسدود شدن جریان خون به صورت کامل یا نسبی شود و یا در بعضی از موارد این لخته خونی آزاد شده و با وارد شدن به ریه و یا دیگر اندام ها، باعث آمبولی گردد.

همچنین گاهی آمبولی در دیواره قلب تشکیل شده و از طریق سیاهرگ به سمت راست قلب و از آنجا به ریه منتقل می شود.

آمبولی ریه، شایع ترین نوع آمبولی

زمانی که لخته خونی تشکیل و از جای خود جدا شود و سپس وارد خون گردد، باعث بروز آمبولی می شود. آمبولی در اندام های مختلف مانند مغز، قلب، ریه یا دیگر اندام ها ایجاد می شود و باعث انسداد نسبی یا کامل رگ می گردد. امکان تشکیل آمبولی در تمامی شریان ها وجود دارد اما ریه مستعدترین عضو بدن برای این اختلال است؛ چرا که تمام خون بدن انسان به منظور آزاد کردن گاز کربنیک و دریافت اکسیژن، از مویرگ های موجود در ریه عبور می کنند و اگر لخته خونی در جریان خون وجود داشته باشد در این مویرگ ها گیر کرده و باعث بروز آمبولی می شود. این انسداد خطراتی جدی نظیر مرگ را به دنبال دارد.

علائم بیماری آمبولی

• نفس تنگی ناگهانی
• بیهوش شدن
• بروز درد در ناحیه سینه
• سرفه همراه با خلط خونی
• افزایش ضربان قلب
• تب خفیف
• بروز تورم و درد در اندام های تحتانی

عوامل تشدید کننده بیماری آمبولی

عواملی نظیر سن بالاتر از ۶۰ سال، انواع سرطان ها بخصوص سرطان پانکراس، بارداری، شکستگی و گچ گیری برای شکستگی، چاقی، چربی خون بالا، فشار خون بالا و نیز مصرف دخانیات می تواند باعث تشدید خطر ابتلا به آمبولی و حاد شدن این بیماری شود. البته مهمترین عامل، عدم حرکت و ثابت بودن در یک وضعیت (مانند نشستن طولانی مدت) می باشد.

این عارضه به خصوص در بیمارانی که جراحی شده و یا در بیمارستان بستری می باشند و استراحت بیشتر از دو روز دارند، شایع می باشد. همچنین افرادی که دارای سابقه تشکیل لخته خونی و سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری هستند و یا زنانی که قرص های ضد بارداری مصرف می کنند، بسیار مستعد این بیماری می باشند.

روش های تشخیص بیماری آمبولی

اغلب تشخیص این بیماری زمانی که فرد به یک بیماری قلبی و عروقی مبتلا باشد، بسیار سخت است. پزشک اکثراً در این موارد، رادیولوژی از قفسه سینه، اسکن ریه و آنژیوگرافی ریه را تجویز می کند. یکی از دقیق ترین روش های تشخیص بیماری آمبولی، استفاده از آنژیوگرافی ریه است.

در این روش، یک ماده رنگی به سیاهرگ بازو و اندام های تحتانی تزریق می شود که این ماده با جریان خون حرکت کرده و بعد از عبور از تمامی شریان ها، عکسبرداری با اشعه ایکس انجام می شود.

درمان بیماری آمبولی

اغلب در این موارد پزشک با استفاده از داروهای ضد انعقادی، از ایجاد لخته های خونی و یا بزرگتر شدن آن جلوگیری می کند. لازم به ذکر است که چنانچه عواملی نظیر: آمبولی شدید ریه، مدام تکرار شدن آمبولی، سابقه آمبولی و یا بیماری قلبی عروقی وجود داشته باشد و یا درمان های دیگر برای بیمار مؤثر نباشد، روش حل کردن لخته خون مورد استفاده قرار می گیرد.

روش های پیشگیری از آمبولی

• از جا برخاستن و قدم زدن بیمار در اولین فرصت
• ورزش دادن اندام های تحتانی بیمار توسط همراه (به علت بیهوشی بیمار)
• پرهیز از نشستن های طولانی مدت (استفاده از روش های مقابله با عوارض نشستن های طولانی مدت)
• حرکت دادن اندام تحتانی در صورت بستری بودن
• عدم مصرف دخانیات