آتروفی یا کوچک شدن بیضه‌ها که در اثر عواملی مانند مشکلات ژنتیکی، برخی بیماری‌ها، پیری، عفونت، تماس با مواد سمی، برخورد ضربه و... رخ می‌دهد، از بیماری‌های مهم مردان در سنین مختلف است. از آن‌جایی که این مشکل می‌تواند روی سلامت عمومی و به‌ویژه قدرت باروری اثر منفی بگذارد، آشنایی با علائم آن به تشخیص و درمان به‌موقع عارضه کمک خواهد کرد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک که به تنبلی تخمدان معروف است، در اثر شکل‌گیری بیش‌ازحد کیست و تجمع آن در داخل یا سطح تخمدان‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری که عوارضی همچون درد، اختلالات هورمونی و مشکلات باروری را به دنبال دارد، اغلب با مصرف دارو قابل درمان است. بااین‌حال برای تشخیص دقیق شدت و وخامت بیماری باید به پزشک مراجعه کرد.
آی یو آی از نخستین راه‌های درمان ناباروری است که برای مردان دارای اختلالات مایع منی و اسپرم یا زنان دارای مشکلات رحم به کار می‌رود؛ اما درصورت وجود اختلالات تخمک یا بیماری‌های شدید زنانه، چندان اثرگذار نیست. آشنایی با مراقبت‌های قبل و بعد از IUI و نحوه انجام و مراحل درمان آن، شانس موفقیت بارداری با این روش را افزایش می‌دهد.
درمان ناباروری با آی وی اف همانند هر روش درمانی دیگری دارای درصدی شکست است. معمولاً عواملی همچون بالا بودن سن زنان، پایین بودن کیفیت جنین، تنبلی تخمدان، کاشت ناموفق جنین، ناهنجاری‌های رحمی و... ممکن است باعث نیاز به تکرار درمان شود که آشنایی با نحوه مدیریت و رفع آن‌ها، به افزایش شانس موفقیت IVF کمک خواهد کرد.
با توجه به این که نیمی از موارد ناباروری زوجین ناشی از علل مردانه به‌ویژه مشکلات اسپرم است، تقویت اسپرم و رفع ضعف‌های آن در زمینه‌ی تعداد، تحرک و مورفولوژی می‌تواند به درمان ناباروری کمک کند. بسته به نوع مشکل، روش‌هایی همچون کاهش دمای بیضه‌ها، دوری از مواد سمی، ترک سیگار، بهبود برنامه غذایی و... با مشورت پزشک انتخاب می‌شود.
مهم‌ترین تست تشخیص ناباروری در مردان، آزمایش اسپرم است که با دریافت یک نمونه مایع منی از مرد انجام می‌شود. در تفسیر این آزمایش مواردی مانند شکل اسپرم‌ها، جهت و سرعت حرکت آن‌ها، تعداد اسپرم، حجم نمونه انزال، PH مایع منی، سرعت رقیق شدن منی و... مورد بررسی قرار می‌گیرد که نتایج آن قدرت باروری را تعیین می‌کند.
تشخیص انسدادی یا غیرانسدادی بودن آزواسپرمی (اسپرم صفر)، با آزمایش آنالیز اسپرم و سایر معاینات انجام می‌شود. در اغلب موارد، ناباروری ناشی از اسپرم صفر انسدادی با درمان‌هایی همچون جراحی قابل رفع است. در موارد دیگر نیز دارودرمانی، هورمون‌درمانی، پیوند مغز استخوان و نهایتاً استفاده از اسپرم اهدایی می‌تواند به فرزندآوری کمک کند.
درمان ناباروری با IVF به دلایلی همچون نقص لوله‌های رحمی، اختلالات تخمک‌گذاری زن، مشکلات اسپرم مرد، ناهنجاری‌های ژنتیکی و... انجام می‌شود. در پیش گرفتن اقدامات مناسب در زمان قبل، حین و بعد از آی وی اف می‌تواند شانس موفقیت آن را تا حد زیادی بالا ببرد؛ بنابراین لازم است زوجین دستورالعمل‌های پزشکی را دریافت و کاملاً رعایت کنند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک که به تنبلی تخمدان معروف است، در ۷۰ درصد زنان باعث مشکلات باروری می‌شود. خوشبختانه این عارضه را می‌توان با در پیش گرفتن یک رژیم غذایی سالم مدیریت کرد که شامل مصرف منابع غنی آنتی‌اکسیدان، لبنیات کم‌چرب، گوشت و مرغ ارگانیک و محلی، پروتئین‌های حیوانی، فیبر بیشتر، کربوهیدرات کمتر و... می‌باشد.
پیچ‌خوردگی و تورم غیرطبیعی رگ‌های بیضه موجب بیماری مردانه‌ای به نام واریکوسل می‌شود که علاوه بر درد و ناراحتی، عوارضی نظیر نازایی را به دنبال دارد. با توجه به شدت متفاوت این بیماری در افراد، با مشاهده علائمی مانند ورم بیضه، احساس درد، عدم تقارن بیضه‌ها و... باید به پزشک متخصص مراجعه کرد و درمان مناسبی را در پیش گرفت.