چه مراقبت هایی در دوران بارداری پرخطر نیاز است؟
دوران بارداری
بارداری پرخطر از جمله بارداری‌هایی است که در آن سلامت مادر و نوزاد حین بارداری و هنگام زایمان بیش از بارداری‌های دیگر در معرض بروز آسیب و خطر قرار دارد. در واقع در این نوع بارداری پزشک احتمال بروز عارضه‌ای را خواهد داد که می‌تواند سلامت مادر و نوزاد را تحت تاثیر قرار دهد. در چنین شرایطی نیاز است مادر و جنین حین بارداری تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرند تا احتمال بروز مشکل به حداقل مقدار خود برسد. بارداری پرخطر دقیقا چه ویژگی‌هایی دارد؟ در چه مادرانی احتمال این بیماری بیشتر است؟ مراقبت‌های بارداری پرخطر چیست؟ با ما همراه شوید تا در این مطلب بیشتر با این نوع بارداری و پاسخ سوالات عنوان شده آشنا شویم.
بارداری پرخطر و عوامل افزایش‌دهنده ریسک آن
منظور از بارداری پرخطر، وضعیتی است که در آن سلامت مادر یا جنین (یا هر دو) نیاز به مراقبت‌های بیشتری دارد و احتمال بروز مشکلاتی در دوران بارداری یا پس از زایمان بیشتر از حالت معمول است. شاید واژه پرخطر کمی نگران‌کننده باشد، اما جای نگرانی نیست؛ چون با مراقبت‌های درست پزشکی، می‌توان این نوع بارداری را به‌خوبی مدیریت کرد و یک زایمان سالم داشت.
در حالت عادی، اگر مادر بین ۲۵ تا ۳۵ سال باشد، بارداری تک‌قلو داشته باشد، وزن طبیعی داشته و دچار بیماری خاصی نباشد، معمولا بارداری او کم‌خطر خواهد بود. اما اگر سن مادر کمتر از ۱۸ یا بالاتر از ۳۵ سال باشد، چندقلویی داشته باشد، بیماری زمینه‌ای مثل فشار خون بالا، دیابت یا مشکلات کلیوی نیز وجود داشته باشد یا وزن او خیلی زیاد یا بسیار کم باشد، احتمال اینکه بارداری او در دسته پرخطر قرار بگیرد، بیشتر میشود.
از جمله مشکلاتی که ممکن است در بارداری پرخطر رخ دهد، می‌توان به مواردی مثل مشکلات جفت، مسمومیت بارداری (پره‌اکلامپسی)، زایمان زودرس یا رشد ناکافی جنین اشاره کرد.
غربالگری‌های پیشگیرانه برای شناسایی بارداری‌های پرخطر
برای تشخیص اینکه آیا بارداری کم‌خطر است یا نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد، مجموعه‌ای از بررسی‌ها و آزمایش‌ها به نام غربالگری انجام میشود. این غربالگری‌ها اطلاعات کاملی از وضعیت جسمی و روانی مادر و جنین ارائه میدهند و در شناسایی احتمال بارداری پرخطر بسیار کمک‌کننده هستند. غربالگری قبل از بارداری یا در طول آن انجام میشود و شامل موارد زیر است:
- سونوگرافی برای بررسی وضعیت جنین و رحم
- بررسی سابقه خانوادگی به منظور شناسایی بیماری‌های ژنتیکی یا مشکلات ارثی
- شرح حال پزشکی مادر شامل بیماری‌های زمینه‌ای یا مشکلات قبلی
- معاینه فیزیکی و بررسی سلامت عمومی بدن
- شرح حال بارداری‌های قبلی
- آزمایش خون و ادرار برای بررسی عملکرد اندام‌ها و احتمال وجود عفونت یا بیماری
- تعیین دقیق سن بارداری (هفته بارداری)
- اندازه‌گیری فشار خون و قند خون به منظور شناسایی فشار خون بالا یا دیابت بارداری
گروه‌هایی که بارداری آن‌ها نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد
بارداری پرخطر شامل مراجعه بیشتر به پزشک، انجام سونوگرافی‌های بیشتر و بررسی مداوم وضعیت سلامت مادر و جنین است تا از هرگونه خطر احتمالی پیشگیری شود. چه کسانی بیشتر در معرض بارداری پرخطر هستند؟
- خانم‌هایی که با روش‌های کمک باروری باردار شده‌اند. مثل IVF یا IUI، چون احتمال بارداری چندقلویی یا عوارض دیگر در این افراد بیشتر است.
- زنانی که اولین بارداری بعد از ۳۰ سالگی اتفاق می‌افتد. در این سن، احتمال ابتلا به دیابت بارداری یا فشار خون بالا بیشتر است.
- زنانی با سابقه سقط جنین، زایمان زودرس یا چند سقط متوالی. این سوابق احتمال بروز مشکلات در بارداری فعلی را افزایش میدهند.
- افرادی که با همسر خود نسبت فامیلی دارند. این افراد باید قبل از بارداری آزمایش‌های ژنتیکی انجام بدهند، چون خطر بروز ناهنجاری‌های ژنتیکی در جنین افزایش پیدا میکند.
- زنانی با وزن بسیار بالا یا بسیار پایین
- توده بدنی (BMI) ایده‌آل برای بارداری حدود ۱۸.۵ تا ۲۵ است. زنانی که خارج از این محدوده هستند، بهتر است پیش از بارداری با پزشک مشورت کنند.
- مادرانی با بیماری‌های زمینه‌ای مثل فشار خون بالا، دیابت، صرع، آسم، مشکلات تیروئیدی یا مصرف داروهای خاص. این شرایط باید قبل از بارداری بررسی و تحت کنترل قرار بگیرند.
- سایر عوامل افزایش‌دهنده خطر بارداری:
- ابتلا به سرطان یا بیماری‌های کلیوی
- اعتیاد به الکل یا مواد مخدر
- سابقه تولد نوزاد با نقص مادرزادی در خانواده
- ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند HIV (ایدز) یا هپاتیت
مشکلات رایج در دوران بارداری پرخطر
در صورت بارداری پرخطر و عدم رعایت مراقبت‌های ویژه مادر و جنین ممکن است دچار مشکلاتی شوند. البته لازم به ذکر است که این مشکلات در مادران با بارداری کم خطر نیز ممکن است اتفاق بیفتد اما احتمال بروز آن در مادران گروه بالا بیشتر است. از جمله شایع‌ترین مشکلات در دوران بارداری پرخطر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
دیابت بارداری
یکی از مشکلات رایج در بارداری پرخطر، دیابت بارداری است. البته در صورتی که مادران به توصیه پزشکی عمل کرده و رژیم غذایی مناسبی داشته باشند، می‌توانند قند خون خود در طی بارداری را کنترل کنند. این دیابت معمولا پس از زایمان برطرف خواهد شد اما زنان را در معرض احتمال ابتلا به دیابت نوع دو قرار خواهد داد.
پره اکلامسی یا مسمویت بارداری
مسمومیت بارداری باعث بروز مشکلاتی مانند فشار خون بالا، پروتئین ادرار، تورم و آماس بدن خواهد شد. در صورتی که به این مشکلات توجه نشود می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی برای مادر و جنین شود.
آزمایشات توصیه شده و مراقبت‌های پزشکی در دوران بارداری پرخطر
همانطور که در بخش‌های بالاتر نیز اشاره شد، مادران در دوران بارداری پرخطر باید تحت مراقبت‌های بیشتر قرار گیرند تا در صورت مشاهده هرگونه مشکل در ابتدای بروز آن درمان شود. با توجه به نیاز بیمار و تجویز پزشک مادران باردار در دوران بارداری باید آزمایشات زیر را انجام دهند.
- آلفا فتوپروتئین AFP
- تست تحمل گلوگز یا GTT
- اکوکاردیوم جنین
- کنترل وزن و فشار خون
- مشخصات بیوفیزیکی
- بررسی ضربان قلب جنین
- NT اسکن گردن جنین در پایان سه ماهه اول
- سونوگرافی رحم، دهانه رحم و نوزاد
- آزمایش ادرار برای بررسی دفع پروتئین در ادرار یا عفونت‌های ادراری
- آزمایش ژنتیکی مانند نمونه برداری از پرزهای کوریونی(CVS)، کوردوسنتز(نمونه گیری از خون بند ناف) و آمنیوسنتز
- آزمایش خون برای تست کم خونی، قند خون و بیماری‌های عفونی مانند ایدز
- بررسی مکرر فشار خون مادر
- اگر سن مادر بالای 35 سال باشد یا در بارداری قبلی با مشکلاتی مانند مشکلات ژنتیکی و کروموزومی مواجه شده است، ممکن است پزشک بدون انتظار برای پاسخ آزمایشات غربالگری، آزمایش‌های تشخیصی نقص‌های مادرزادی مانند آمنیوسنتز یا CVS را تجویز کند. حاملگی پرخطر همچنین ممکن است باعث شود مادران نتوانند زایمان طبیعی داشته باشند، از این مادر پزشک باید نوع زایمان بی خطر مادر را نیز تعیین کند.
علائم خطرناک در بارداری پرخطر
در صورتی که در دسته مادران با بارداری پرخطر قرار دارید، باید بیشتر از زنان دیگر نسبت به علائم موجود آگاه باشید و در صورت بروز هر مشکل آن را با پزشک معالج خود در میان بگذارید. از جمله مهم‌ترین علائم هشدار دهنده در دوران بارداری پرخطر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- درد شکم یا دل پیچه
- هرگونه خونریزی واژینال
- تورم ناگهانی و نامتعارف دست و پا و صورت
- مشکلات بینایی مانند تاری دید یا کم شدن بینایی
- سر درد شدید
- تب بالا
- خروج ناگهانی مایع از واژن
- انقباضات مکرر و منظم همراه با درد یا بدون آن به مدت یک ساعت و بیشتر
- تغییر در میزان حرکت جنین
- از دست دادن هوشیاری
- درد پایین کمر یا فشار لگنی مداوم
- احساس ضعف یا سرگیجه شدید
- تغییر در نوع یا بوی بد ترشحات واژن
خود مراقبتی در دوران بارداری پرخطر
در کنار مراقبت‌های پزشکی و آزمایشات مورد نیاز، زنان باردار باید خودشان نیز میزان خود مراقبتی بیشتری داشته باشند:
- مصرف فولیک اسید را فراموش نکنید.
- هیچ کدام از ویزیت‌های پزشکی را عقب ننداخته و در زمان تعیین شده به پزشک مراجعه کنید.
- رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها، شیر و لبنیات، پروتئین و سبزیجات داشته باشید.
- تمام داروهایی که پزشک تجویز کرده را مصرف کرده و هیچ دارویی را سرخود قطع، یا کم و زیاد نکنید. همچنین هیچ دارو یا مکملی را بدون تجویز و مشورت با پزشک مصرف نکنید.
- از افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی، سرماخوردگی، آنفولانزا و دیگر بیماری‌های دیگر دوری کنید.
- اگر پزشک محدودیتی برای انجام فعالیت‌های ورزشی و انجام کارهای روزانه اعلام نکرده است، حتما حرکات ورزشی مناسب دوران بارداری را انجام دهید.
- خواب و استراحت کافی داشته باشید.
- قبل از بارداری مصرف فولیک اسید کافی و ویتامین‌های پریناتال را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
- آرامش خود را حفظ کرده و اطمینان خاطر داشته باشید که در صورت رعایت موارد مراقبتی و پزشکی شما نیز می‌توانید بارداری و زایمانی سالم و بدون خطر داشته باشید.
جمع بندی
مهم‌ترین مساله در یک بارداری پرخطر آن است که استرس نداشته باشید و آرامش خود را حفظ کنید. توصیه‌های پزشکی، ویزیت‌ها و آزمایشات را جدی بگیرید. رژیم غذایی مقوی و متعادلی از اسید فولیک، کلسیم، آهن و ویتامین‌ها داشته باشید. مصرف سبزیجات، میوه و آب کافی را فراموش نکنید. ورزش‌های مخصوص بارداری مانند یوگا را انجام داده یا پیاده روی روزانه داشته باشید و هرگونه علائم هشدار دهنده را جدی بگیرید تا شما نیز بتوانید دوران بارداری را به خوبی پشت سر گذاشته و زایمانی سالم و بی خطر را تجربه کنید.
نظری ثبت نشده
نظر شما