مشکلات شایع دوران بارداری و علائم هشدار دهنده آن
دوران بارداریدر اکثر بارداری‌ها، دوران حاملگی بدون عارضه خاصی سپری می‌شود؛ اما گاهی ممکن است بیماری‌های مادر قبل از بارداری و یا عوارض ایجادشده حین زایمان، سلامت مادر، جنین یا هر دو را به مخاطره بیندازد. به همین دلیل، مراقبت‌های دوران بارداری، تشخیص به‌موقع و اقدام به درمان می‌تواند در پیشگیری از عوارض بیماری های دوران بارداری نقش بسزایی داشته باشد. در ادامه به شرح مشکلات و بیماری‌های رایج در دوران بارداری، علائم هشدار دهنده و نحوه پیشگیری از آن‌ها پرداخته‌شده است.
بیماری‌های شایع دروان بارداری
برخی از بیماری‌های شایعی که ممکن است زنان در دوران بارداری با آن‌ها مواجه شوند عبارت‌اند از:
- دیابت بارداری
- پره اکلامپسی
- فشارخون بالا
- سرخجه
- زایمان زودرس
- سقط‌جنین
- عفونت
- کم‌خونی فقر آهن
- پرکاری تیروئید
- کم‌کاری تیروئید
- کندگی جفت
- جفت سرراهی
در ادامه به بررسی و توضیح هر یک از بیماری های دوران حاملگی می‌پردازیم.
دیابت بارداری
در صورتی که بدن فرد باردار قادر به پردازش مؤثر قندها نباشد، سطح قند جریان خون از حد طبیعی فراتر رفته و افزایش می‌یابد و فرد به دیابت بارداری دچار می‌شود. این نوع دیابت اغلب بعد از بارداری برطرف می‌گردد؛ اما در طول بارداری می‌بایست با اصلاح برنامه غذایی، ورزش کردن و یا در صورت نیاز و تشخیص پزشک، با مصرف انسولین، سطح قند خون را کنترل نمود.
تشخیص دیابت بارداری با یک روش دومرحله‌ای انجام می‌شود که شامل تست گلوکز بین هفته 24 تا 28 بارداری و سپس تست تشخیصی تحمل گلوکز خوراکی می‌باشد. ازجمله عوارض دیابت بارداری نیز می‌توان به پره‌اکلامپسی، وجود پروتئین در ادرار بعد از هفته 20 بارداری، افزایش ناگهانی فشارخون مادر، خطر بزرگ شدن بیش‌‌ازحد نوزاد (ماکروزومی) و زایمان سزارین اشاره نمود.
پره اکلامپسی
بیماری پره‌اکلامپسی (Preeclampsia) یا مسمومیت بارداری منجر به بروز مشکلات کلیوی و فشارخون بالا بعد از هفته 20 بارداری می‌شود. روش درمان این بیماری، زایمان است؛ به گونه‌ای که اگر فرد در هفته 37 تا 40 بارداری باشد، پزشک انجام زایمان را توصیه می‌کند. اما در صورتی که هنوز جنین رشد کافی نکرده باشد، پزشک با تحت کنترل گرفتن و نظارت بر بیمار، داروهایی جهت کاهش فشارخون و کمک به رشد جنین را تجویز می‌نماید و حتی احتمال بستری شدن فرد باردار در بیمارستان به منظور مراقبت‌های بیشتر وجود دارد.
فشارخون بالا
در مواقعی که شریان‌های حامل خون از قلب به سایر اندام‌ها و جفت، تنگ و باریک شوند، فشارخون بالا به وقوع می‌پیوندد. عوارض فشارخون بالا همانند عوارض پره‌اکلامپسی است و می‌تواند خطر زایمان زودرس یا قبل از موعد را افزایش دهد. از این رو، زنان باردار دارای فشارخون بالا می‌بایست تحت نظر پزشک، فشار خود را با داروهای خاص کنترل نمایند.
سرخجه
بیماری سرخجه که با نام‌های سرخک سه‌روزه یا سرخک آلمانی نیز شناخته می‌شود، تأثیر بسیار بدی بر سلامت جنین می‌گذارد و ابتلا به آن در دوران بارداری، خطرناک‌ترین زمان بیماری به شمار می‌رود. سرخجه موجب بروز تب در بیمار می‌گردد که بعد از 3 روز قطع می‌شود و ورم در دوران بارداری را در زنان به دنبال دارد. شایان ذکر می‌باشد که گاهی بیماری سرخجه تظاهراتی نظیر ضایعات پوستی شبیه سرخک یا مخملک را در پی دارد و در مواردی خاص منجر به خونریزی یا عفونت می‌شود.
در صورت واکسینه نشدن مادر در برابر این بیماری، این ویروس (به‌خصوص در سه ماهه اول بارداری) به جنین منتقل می‌شود و خطر سقط و یا ناهنجاری‌هایی نظیر ناتوانی مغزی و ذهنی، اختلالات قلبی، مشکلات کبد و طحال و از دست دادن قدرت شنوایی و بینایی را در کودک افزایش می‌دهد.
زایمان زودرس
یک زایمان طبیعی بین هفته 39 تا 40 بارداری انجام می‌شود؛ زیرا از هفته 37 تا 39 بارداری، مراحل بسیار حساس رشد مغز، کبد و ریه جنین در حال تکمیل است. در صورت زایمان قبل از هفته 37 بارداری، به دلیل عدم رشد کافی اندام‌های کودک، پزشک برخی داروها را جهت به تعویق انداختن زایمان زودرس تجویز می‌کند. همچنین ممکن است تا به دنیا آمدن نوزاد، برای فرد استراحت مطلق را توصیه نماید.
سقط‌جنین
طبق آمار، حداکثر 20% از بارداری‌ها در زنان سالم ممکن است منجر به سقط شود. باید دانست که از دست دادن بارداری در طول 20 هفته اول را سقط‌جنین یا مرده‌زایی می‌گویند. حتی ممکن است سقط قبل از اینکه فرد از بارداری خود مطلع شود، رخ داده باشد. ازجمله عللی که در سقط دخیل می‌باشد می‌توان به بیماری‌های مزمن مادر، مشکلات جفت و عفونت‌ها اشاره کرد.
عفونت
بروز عفونت‌های ویروسی، باکتریایی و یا انگلی می‌تواند برای سلامت مادر و جنین مضر باشد؛ لذا با واکسیناسیون می‌توان از ابتلا بیماری‌های عفونی نظیر آنفولانزا یا هپاتیتB پیشگیری نمود. همچنین شستن مرتب دست‌ها در جلوگیری از بروز عفونت نیز مؤثر است.
برخی از عفونت‌های دوران بارداری شامل عفونت ادراری، عفونت مخمر، ویروس زینکا، ویروس هپاتیتB، واژینوزباکتریال، سیتومگالوویروس، استرپتوکوک گروهB، آنفولانزا و توکسوپلاسموز می‌باشد.
کم‌خونی فقر آهن
یکی از شایع‌ترین انواع کم‌خونی، کم‌خونی فقر آهن می‌باشد که در آن تعداد گلبول‌های قرمز خون (هموگلوبین و هماتوکریت) کمتر از حد طبیعی است. از آنجایی که آهن بخشی از هموگلوبین است که وظیفه حمل اکسیژن را بر عهده دارد؛ لذا زنان باردار مبتلا به کم‌خونی فقر آهن نسبت با سایرین به آهن بیشتری جهت افزایش خون و رشد و تکامل جنین نیاز دارند.
باید دانست که مصرف مکمل‌های اسیدفولیک و آهن در دروان بارداری می‌تواند در درمان کم‌خونی مؤثر باشد. ازجمله علائم کم‌خونی فقر آهن نیز می‌توان به رنگ پریدگی، بی‌حالی، احساس ضعف و خستگی و تنگی نفس اشاره کرد.
پرکاری تیروئید
شایع‌ترین علت وقوع پرکاری تیروئید، یک بیماری خودایمنی به نام گریوز یا بیماری بازدو (Graves-Basedow disease) می‌باشد که آنتی‌بادی‌های محرک تیروئید در آن دخیل هستند. برخی از علائم پرکاری تیروئید شامل افزایش اندازه تیروئید، بیرون‌زدگی چشم و افزایش ضربان قلب است. برای مادران باردار مبتلا به پرکاری تیروئید درمان دارویی برای مادر تجویز می‌شود. همچنین مصرف ید رادیواکتیو نیز در درمان آن مؤثر می‌باشد.
کم‌کاری تیروئید
هرچند وقوع کم‌کاری تیروئید در طول دوران حاملگی چندان شایع نیست؛ اما در صورت وقوع مواردی نظیر تولد نوزاد کم‌وزن، مرده‌زایی، پره‌اکلامپسی، جدا شدن جفت قبل از موعد و یا نارسایی احتقان قلبی، احتمال وقوع کم‌کاری تیروئید وجود دارد.
در این شرایط، با پیشرفت حاملگی، احتمال بزرگ‌تر شدن غده تیروئید و افزایش عملکرد آن وجود دارد؛ لذا برای درمان این بیماری، دوزهای مختلف تیروکسین نیاز است که گاهی ممکن است در ماه‌های بالاتر بارداری، دوز دارو کاهش یابد و یا قطع گردد.
کندگی جفت
دکولمان یا کندگی جفت (Placental abruption) در مواقعی رخ می‌دهد که جفت از دیواره داخلی رحم جدا شود که این جدایی می‌تواند در حد خفیف تا شدید باشد. در صورت وقوع دکولمان جفت، جنین قادر به دریافت اکسیژن و مواد مغذی نیست و بسته به شدت کندگی جفت و ماه بارداری، درمان این عارضه نیز متفاوت است. کندگی جفت همچنین می‌تواند دردهای شکمی، خونریزی و تحریک‌پذیری رحمی را در پی داشته باشد و حتی گاهی منجر به زایمان پیش از موعد شود.
جفت سرراهی
جفت سرراهی در صورتی به وقوع می‌پیوندد که جفت بخشی از قسمت ابتدایی گردن رحم را از داخل پوشانده باشد. در این‌گونه مواقع، فرد باردار در 2 یا 3 ماه اول حاملگی، خونریزی‌های شدیدی را تجربه می‌کند؛ به‌طوری‌که ممکن است پزشک برای وی استراحت مطلق تجویز نماید و حتی نحوه زایمان نیز تغییر کند.
سایر عوارض و مشکلات دوران بارداری
علاوه بر بیماری‌هایی که در دوران بارداری شایع است، ممکن است زنان باردار با برخی مشکلات دیگر نیز مواجه شوند که به شرح زیر می‌باشد:
- خستگی دوران بارداری: گاهی خستگی در طول حاملگی ممکن است نشانه کمبود آهن در خون (آنمی) باشد؛ اما یکی دیگر از دلایل طبیعی آن نیز می‌تواند رشد جنین باشد که نیازمند انرژی بیشتر است.
- تکرر ادرار در دوران بارداری: در سه ماه اول و نیز در سه ماهه سوم که سر کودک در لگن قرار می‌گیرد، به دلیل رشد رحم و جنین، به مثانه فشار وارد می‌شود و موجب تکرر ادرار در فرد باردار می‌شود.
- استفراغ شدید دوران بارداری: حالت تهوع و استفراغ شدید در طول حاملگی که با نام تهوع صبحگاهی نیز شناخته می‌شود، درمان دارویی دارد و حتی گاهی جهت دریافت مواد غذایی موردنیاز، بستری در بیمارستان تجویز می‌گردد. باید دانست که استفراغ بارداری تا هفته 20 کاهش می‌یابد و یا برطرف می‌شود.
- ترشحات واژن در دوران بارداری: در دوران حاملگی به دلیل افزایش گردش خون، ترشحات واژن نیز بیشتر می‌شود. از ویژگی‌های این نوع ترشحات، سفیدرنگ بودن و بد بو نبودن است که پس از خشک شدن روی لباس زیر زردرنگ می‌شود.
- ورم پا در دوران بارداری: رشد رحم و جنین موجب ایجاد فشار بر عروق خونی تخلیه‌کننده اندام تحتانی و نیز احتباس آب می‌شود و ورم پا در دوران بارداری را به دنبال دارد.
نحوه پیشگیری از وقوع بیماری‌های دوران بارداری
به طور کلی، تمام عوارض و بیماری‌های دوران بارداری قابل‌پیشگیری نیستند؛ اما می‌توان با رعایت موارد زیر از وقوع برخی عوارض پرخطر پیشگیری نمود و یا آن‌ها را کنترل کرد:
- در صورت ابتلا به بیماری خاصی قبل از بارداری می‌بایست با پزشک مشورت نمود و درمان آن بیماری را آغاز کرد. همچنین در صورت مصرف داروهایی خاص باید جهت اطمینان از ادامه یا قطع مصرف دارو با پزشک مشورت نمود.
- رعایت یک رژیم غذایی سالم، مصرف پروتئین بدون چربی، فیبر، میوه و سبزی‌ها و ویتامین‌های قبل از تولد می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های دوران حاملگی مؤثر باشد.
- انجام آزمایشات و معاینات دوران بارداری و مراقبت از وزن نیز در طول این دوران ضروری است.
- ترک سیگار و اجتناب از مصرف الکل و داروهای غیرقانونی در دوران بارداری توصیه می‌شود.
- ورزش کردن، یوگا، کاهش سطح استرس و یا گوش دادن به موسیقی نیز می‌تواند به کنترل و یا جلوگیری از وقوع بیماری‌های دوران بارداری مؤثر باشد
نکته پایانی
آگاهی از مشکلات رایج در دوران بارداری و علائم آن‌ها می‌تواند تأثیر بسزایی در کنترل بیماری‌ها و اقدام به‌موقع جهت درمان آن‌ها داشته باشد؛ لذا مراجعه منظم خانم باردار به پزشک، او و کودکش را در وضعیت سلامتی مناسبی قرار می‌دهد و موجب می‌شود تا بیماری یا عارضه دوره بارداری در مراحل ابتدایی شناسایی شده و از وقوع مشکلات خطرناک جلوگیری به عمل آید.
نظری ثبت نشده
نظر شما