تغییرات واژن و میل جنسی پس از زایمان آنچه زوج ها باید بدانند

در زمان بارداری با تغییرات هورمونی در بدن مادر، دهانه واژن گشاد شده تا نوزاد بتواند هنگام زایمان به راحتی از رحم مادر بیرون بیاید. بنابراین تا مدت‌ها بعد از زایمان نیز واژن حالت گشاد شدگی و افتادگی دارد. از طرف دیگر بنا به تغییرات هورمونی و دلایل دیگر معمولا میل جنسی زنان بعد از زایمان کاهش پیدا می‎کند. اگر شما نیز به تازگی زایمان کرده یا در شرف آن هستید، با ما همراه شوید تا در این مطلب به طور کامل راجع به این موضوع صحبت کنیم.

آشنایی با آناتومی دستگاه تناسلی زنان

قبل از آن که سراغ تغییرات واژن بعد از زایمان برویم، بهتر است بدانیم آناتومی دستگاه تناسلی زنان چگونه است؟ زیرا بسیاری از زنان هنوز تفاوت واژن، دهانه رحم و رحم را نمی‎دانند.

اولین جز ناحیه تناسلی زنان واژن است که طولی حدود 8 تا 10 سانتی متر دارد. در محل ورودی واژن پرده بکارت وجود دارد که بعد از برقراری رابطه جنسی زائده ‎هایی از آن باقی می‎ماند. واژن محل برقراری رابطه جنسی و کانال زایمان جنین به شمار می‏رود.

بعد از واژن یک عضو مخروطی و برجسته به نام سرویکس وجود دارد. این عضو واژن را از رحم جدا کرده و در دوران عادت ماهیانه خون پریود از آن خارج می‏شود. هنگام تولد جنین این سوراخ باید به اندازه سر جنین باز شود. به سرویکس دهانه رحم یا گردن رحم نیز گفته می‏شود.

بعد از سرویکس آخرین عضو دستگاه تناسلی یعنی رحم وجود دارد. جنین در دوران بارداری در رحم بزرگ می‎شود. در کناره خارجی رحم نیز لوله های فالوپ و تخمدان ها قرار دارند.



تغییرات واژن در حین زایمان طبیعی

برای زایمان طبیعی باید اندام ‎هایی که در مسیر تولد نوزاد هستند به خصوص واژن گشاد شوند تا نوزاد بتواند از کانال آن‎ها بیرون بیاید. گاهی اوقات این کشش و گشاد شدگی به اندازه کافی زیاد نیست. در نتیجه پزشک قسمت بین واژن و مقعد را یک برش کوچک به نام اپیزیاتومی می‎زند تا نوزاد راحت ‎تر از رحم خارج شود. گاهی اوقات به خصوص در مورد کودکانی که جثه درشت دارند، ممکن است فشار نوزاد به واژن و کانال زایمان باعث ایجاد پارگی های کوچک در دهانه واژن و ناحیه تناسلی شود.

تغییرات دستگاه تناسلی بعد از زایمان

بعد از خروج نوزاد رحم به تدریج شروع به کوچک شدن و بازگشت به حالت طبیعی می‎کند. سوراخ دهانه رحم به آهستگی بسته شده و در پایان هفته اول بعد از زایمان تقریبا به طور کامل بسته می‏شود. این عمل به طور طبیعی در بدن انجام شده تا از عفونت‎ های بعد از زایمان در بدن زن جلوگیری شود.

تغییر حالت واژن به حالت اولیه کندتر از تغییرات رحم انجام می‏شود. قطر واژن و دهانه ورودی آن به تدریج بعد از زایمان از حالت شل شدگی خارج شده و جمع تر می‏شود. اما کمتر این امکان وجود دارد که دهانه واژن به حالت طبیعی قبل از زایمان بازگردد. به طور کلی بعد از حدود سه هفته شکل دیواره داخلی واژن به عادی ترین حالت خود باز خواهد گشت.



احساس درد در ناحیه تناسلی بعد از زایمان

درد در ناحیه تناسلی بعد از زایمان در اغلب زنان طبیعی است. البته میزان این درد در زنانی که دچار پارگی خود به خودی دهانه واژن شده یا دکتر برای آن ها اپیزیاتومی انجام داده است، بیشتر و شدیدتر خواهد بود. این زخم ها حداقل به دو تا سه هفته زمان برای بهبود نیاز دارد. البته با توجه به شرایط فیزیکی بدن زنان، ممکن است این زمان تا چند ماه نیز طول بکشد.

برای تسریع روند درمان کارهایی مانند استفاده از داروهای ضد درد با تجویز پزشک، استفاده از کمپرس غیرمستقیم یخ بر روی محل جراحت کمک کننده خواهد بود. همچنین حتما موارد بهداشتی مانند تمیز و خشک نگه داشتن محل زخم، پیشگیری از یبوست، شستن مناسب زخم و کارهای دیگر را انجام دهید تا زخم عفونت نکند. در صورت مشاهده علائم عفونت مانند بوی بدن واژن، تب و ترشحات چرکی از زخم، باز شدن بخیه ها حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.



احساس شل شدگی و باز بودن واژن بعد از زایمان

فشار زیادی که به دهانه رحم برای زایمان و بیرون آمدن نوزاد وارد می‏شود، باعث ایجاد کشش و شل شدگی در ناحیه تناسلی زنان خواهد شد. این احساس در زنان بعد از زایمان ممکن است تا چند هفته و چند ماه نیز ادامه داشته باشد.

شل شدگی واژن بر کیفیت رابطه جنسی تاثیر زیادی خواهد گذاشت. انجام حرکات ورزشی به خصوص حرکت ورزشی کگل می‎تواند در رفع این موضوع کمک کننده باشد. ورزش کگل به شکل های مختلف انجام می‏شود که میتوانید با توجه به شرایط فیزیکی خود مناسب ترین روش را انتخاب کرده و آن را انجام دهید.

فیزیوتراپی برای تقویت بافت و عضلات لگن و لیزر کربن دی اکسید نیز می‎تواند کمک کننده باشد. در موارد شل شدگی و افتادگی شدید نیز می‎توان عمل جراحی ترمیمی مانند لابیاپلاستی انجام داد.

کاهش میل جنسی در زنان بعد از زایمان

علاوه بر تغییرات شکل واژن و رحم در زنان، بعد از زایمان اغلب مادران کاهش میل جنسی (سردمزاجی) را تجربه می‎کنند. کاهش میل جنسی در زنان بعد از زایمان به دو دلیل روانی و فیزیولوژی اتفاق می‏افتد. بسیاری از پزشکان توصیه می‎کنند تا بهبود کامل مادر بهتر است از برقراری رابطه جنسی خودداری شود.



کاهش میل جنسی بعد از زایمان به دلایل روانی

کاهش میل جنسی یا سردمزاجی پس از زایمان، علاوه بر عوامل جسمی و هورمونی، ریشه‌های عمیق روانی نیز دارد که درک آن‌ها برای زوجین بسیار مهم است.

• خستگی مفرط و کمبود خواب: مراقبت شبانه‌روزی از نوزاد تازه متولد شده، به‌ویژه در ماه‌های اول، منجر به خستگی شدید و مزمن مادر می‌شود. این خستگی، انرژی لازم برای فعالیت‌های روزمره، چه رسد به رابطه جنسی، را از بین می‌برد و میل جنسی را به شدت کاهش می‌دهد.
• استرس و اضطراب: ورود یک نوزاد جدید به زندگی، با مسئولیت‌ها و دغدغه‌های فراوانی همراه است. استرس ناشی از سازگاری با نقش جدید مادری، نگرانی درباره سلامت نوزاد، وضعیت مالی، و فشارهای خانوادگی می‌تواند سطح اضطراب را بالا ببرد و تمایل به صمیمیت جنسی را سرکوب کند.
• تغییر در تصویر بدنی و اعتماد به نفس: بدن زن پس از بارداری و زایمان دستخوش تغییرات قابل توجهی می‌شود. بسیاری از زنان ممکن است نسبت به ظاهر جدید بدن خود (مانند افزایش وزن، شل شدن پوست، ترک‌های پوستی یا جای زخم سزارین) احساس راحتی و جذابیت کمتری داشته باشند. این کاهش اعتماد به نفس می‌تواند به شدت بر میل جنسی تأثیر بگذارد.
• افسردگی پس از زایمان (Postpartum Depression - PPD) :این یک اختلال خلقی جدی است که بسیاری از مادران جدید را تحت تأثیر قرار می‌دهد. یکی از علائم رایج PPD، از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی است که قبلاً لذت‌بخش بوده‌اند، از جمله رابطه جنسی. احساس غم، ناامیدی، تحریک‌پذیری شدید، و عدم توانایی در تجربه لذت، همگی می‌توانند میل جنسی را از بین ببرند.
• تغییر در هویت و اولویت‌ها: با مادر شدن، هویت زن دستخوش تغییرات بزرگی می‌شود و اولویت‌هایش عمدتاً به سمت مراقبت از نوزاد معطوف می‌گردد. این تغییر تمرکز می‌تواند باعث شود رابطه جنسی در فهرست کارهای مهم قرار نگیرد.
• ترس از درد یا بارداری مجدد: برخی زنان ممکن است از تجربه درد در رابطه جنسی (به دلیل بخیه‌ها یا خشکی واژن) ترس داشته باشند، یا نگرانی از بارداری ناخواسته مجدد، مانع از تمایل آن‌ها به رابطه شود.
• درک این عوامل روانی و حمایت همه‌جانبه شریک زندگی، کلید بازگشت تدریجی میل جنسی است. صحبت کردن صادقانه، جستجوی کمک حرفه‌ای در صورت نیاز (مانند مشاوره یا درمان افسردگی) و صبوری، می‌تواند به مدیریت این چالش‌ها کمک کند.

کاهش میل جنسی بعد از زایمان به دلایل فیزیولوژی

کاهش میل جنسی پس از زایمان اغلب به دلایل فیزیولوژیکی رخ می‌دهد. افت شدید هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون به‌ویژه در دوران شیردهی، باعث خشکی واژن، کاهش تحریک‌پذیری و تمایل جنسی می‌شود. از طرفی، افزایش پرولاکتین که مسئول تولید شیر است، به‌طور مستقیم میل جنسی را سرکوب می‌کند.

علاوه بر تغییرات هورمونی، خستگی مفرط، بی‌خوابی ناشی از مراقبت از نوزاد، درد بخیه‌ها یا سزارین، و حساسیت سینه‌ها هنگام شیردهی، از دیگر عواملی هستند که رابطه جنسی را به تجربه‌ای دردناک یا ناخوشایند تبدیل می‌کنند. این مسائل به زمان، حمایت و گاهی مداخله پزشکی نیاز دارند تا بهبود یابند

کاهش میل جنسی بعد از زایمان چقدر طول می‏کشد؟

پاسخ به این سوال تا حد زیادی به وضعیت روحی و روانی زنان، میزان حمایت مردان و وضعیت فیزیولوژیک زنان بستگی دارد. برخی زنان از این نظر قوی تر از زنان دیگر بوده و بعد از چند هفته به زندگی عادی خود باز می‎گردند. البته توجه داشته باشید حداقل شش تا هشت هفته از زایمان گذشته باشد.

در مورد برخی زنان دیگر این موضوع کاملا متفاوت است و زنان نمی‎توانند تا چندین ماه به شرایط روحی و میل جنسی قبلی خود باز گردند. در این شرایط صحبت با مشاور و حمایت مردان بسیار می‎تواند کمک کننده باشد.

برای تقویت میل جنسی بعد از زایمان چه کنیم؟

تقویت میل جنسی بعد از زایمان، به خصوص وقتی دلایل کاهش آن عمدتاً روانی هستند، نیازمند رویکردی جامع و صبورانه است که بر بهبود سلامت روان، کاهش استرس، بازیابی اعتماد به نفس و تقویت ارتباط زوجین تمرکز دارد:

اولویت‌بندی استراحت و کاهش خستگی: از آنجایی که خستگی مفرط عامل اصلی کاهش میل جنسی است، استراحت کافی و مدیریت خواب را جدی بگیرید. هر زمان که نوزاد می‌خوابد، شما هم استراحت کنید. درخواست کمک از همسر، خانواده یا دوستان برای مراقبت از نوزاد می‌تواند فرصت‌هایی برای بازیابی انرژی فراهم کند.

مدیریت استرس و اضطراب: تکنیک‌های کاهش استرس مانند تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا یا پیاده‌روی آرام می‌توانند به آرامش ذهنی کمک کنند. برنامه‌ریزی برای زمان‌های کوتاه «فقط برای خودتان» بدون دغدغه نوزاد، بسیار مهم است.

صحبت در مورد تغییرات بدن و بازیابی اعتماد به نفس: تغییرات فیزیکی پس از زایمان طبیعی است. با همسرتان در مورد احساساتتان درباره بدنتان صادقانه صحبت کنید. حمایت و اطمینان‌بخشی همسر در این زمینه بسیار کلیدی است. تمرکز بر پذیرش بدن و تحسین قدرت آن در به دنیا آوردن یک موجود زنده، می‌تواند به بازیابی اعتماد به نفس کمک کند.

اولویت‌دهی به ارتباط و صمیمیت عاطفی با همسر: بازگشت به میل جنسی اغلب با بازسازی صمیمیت عاطفی آغاز می‌شود. زمان‌هایی را برای صحبت کردن، بغل کردن، ماساژ دادن و انجام فعالیت‌های مشترک (غیرجنسی) که لذت‌بخش هستند، اختصاص دهید. این ارتباط دوباره، زمینه را برای بازگشت میل جنسی فراهم می‌کند.

حمایت برای افسردگی پس از زایمان (PPD) :اگر علائم افسردگی پس از زایمان مانند غم و ناامیدی پایدار، از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها و تحریک‌پذیری شدید را تجربه می‌کنید، حتماً با پزشک یا مشاور سلامت روان مشورت کنید. درمان PPD می‌تواند تأثیر چشمگیری بر بازیابی میل جنسی و کیفیت کلی زندگی داشته باشد.

عدم فشار و انتظار غیرواقعی: به خود و همسرتان فشار نیاورید. بازگشت میل جنسی یک فرآیند تدریجی است و برای هر فرد متفاوت خواهد بود. به یاد داشته باشید که صمیمیت جنسی می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد و صرفاً به دخول محدود نمی‌شود.

با تمرکز بر سلامت روان و تقویت رابطه زوجی، می‌توانید به تدریج میل جنسی خود را بازسازی کرده و به یک زندگی جنسی رضایت‌بخش پس از زایمان دست یابید.

بعد از زایمان چگونه رابطه داشته باشیم؟

بازگشت به رابطه جنسی بعد از زایمان نیازمند صبر، درک متقابل و توجه به آمادگی جسمی و روانی مادر است. پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند حداقل 6 تا 8 هفته پس از زایمان (چه طبیعی و چه سزارین) صبر کنید تا بدن زمان کافی برای بهبود زخم‌ها و بازگشت تعادل هورمونی داشته باشد. حتی پس از این مدت، ممکن است بدن هنوز به طور کامل آماده نباشد، بنابراین، گوش دادن به بدن و ارتباط صادقانه با همسر اهمیت بسیار زیادی دارد. نکات کلیدی برای برقراری رابطه جنسی بعد از زایمان:

عجله نکنید و به بدن خود گوش دهید: مهم‌ترین نکته این است که تنها زمانی اقدام به برقراری رابطه کنید که از نظر جسمی احساس راحتی کامل و از نظر روانی احساس آمادگی و تمایل داشته باشید. هرگونه درد، سوزش یا عدم راحتی نشانه خوبی نیست و باید جدی گرفته شود.

استفاده از لوبریکانت (روان‌کننده): خشکی واژن به دلیل تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران شیردهی، بسیار شایع است. استفاده از یک لوبریکانت بر پایه آب می‌تواند به شدت به کاهش اصطکاک و درد کمک کند و تجربه را لذت‌بخش‌تر سازد.

پیش‌نوازی کافی و ملایم: زمان بیشتری را به پیش‌نوازی اختصاص دهید. این کار به افزایش تحریک طبیعی و کمک به تولید روان‌کننده طبیعی بدن کمک می‌کند و فضای صمیمی‌تری ایجاد می‌کند.

ارتباط باز و صادقانه با همسر: با همسرتان در مورد احساسات، نگرانی‌ها، هرگونه درد یا ناراحتی صحبت کنید. درک و حمایت همسر در این دوره حیاتی است.

بیشتر بخوانید: زمان مناسب و روش های صحیح اولین رابطه جنسی بعد از زایمان

پوزیشن‌های پیشنهادی برای کاهش درد پس از زایمان

بعد از زایمان، انتخاب پوزیشن‌هایی که فشار کمتری به نواحی حساس وارد می‌کنند، می‌تواند نقش مهمی در کاهش درد و افزایش راحتی در رابطه جنسی داشته باشد. حالت‌هایی مانند زن در بالا یا پوزیشن قاشقی، به زن امکان می‌دهند کنترل بیشتری بر عمق نفوذ و سرعت داشته باشد و از فشردگی ناحیه بخیه یا زخم جلوگیری شود.

همچنین پوزیشن‌هایی مثل از پشت یا دراز کشیدن با پاهای بالا، با فراهم کردن شرایطی مناسب برای ورود ملایم‌تر، به کاهش خشکی واژن و درد کمک می‌کنند. اگر با صبوری و توجه به احساسات یکدیگر پیش بروید، بازگشت به یک رابطه سالم و صمیمی سریع‌تر و آسان‌تر خواهد بود. در صورت ادامه درد یا ناراحتی، مشاوره با پزشک یا درمانگر جنسی توصیه می‌شود.



چه مدت بعد از زایمان می توان رابطه داشت؟

به طور کلی، توصیه پزشکی برای برقراری اولین رابطه جنسی پس از زایمان، صبر کردن به مدت حداقل ۴ تا ۶ هفته، و در برخی موارد تا ۸ هفته است. این دوره که به "دوره نفاس" معروف است، به بدن زن فرصت می‌دهد تا از تغییرات عمده و آسیب‌های ناشی از زایمان بهبود یابد. در این مدت، رحم به اندازه طبیعی خود بازمی‌گردد، خونریزی پس از زایمان (لوشیا) متوقف می‌شود، و هرگونه زخم ناشی از پارگی یا برش سزارین شروع به ترمیم کامل می‌کند.

عجله در برقراری رابطه جنسی پیش از این زمان می‌تواند خطر عفونت، خونریزی، و درد را به شدت افزایش دهد. با این حال، مهم‌تر از زمان‌بندی صرف، آمادگی جسمی و روانی فردی است. حتی پس از گذشت این مدت، تنها زمانی باید رابطه جنسی را از سر گرفت که مادر از نظر جسمی احساس راحتی کامل و از نظر روحی احساس آمادگی و تمایل داشته باشد. در صورت بروز هرگونه درد یا نگرانی، مشورت با پزشک ضروری است.

چرا بعد از زایمان، رابطه درد دارد؟

درد در اولین روابط جنسی پس از زایمان یک تجربه بسیار شایع و طبیعی است که دلایل متعددی دارد. یکی از اصلی‌ترین عوامل، تغییرات هورمونی، به ویژه کاهش شدید سطح هورمون استروژن (که در دوران شیردهی به اوج خود می‌رسد)، است.

این کاهش استروژن منجر به خشکی واژن، نازک شدن و شکنندگی بافت دیواره واژن می‌شود که اصطکاک حین نزدیکی را دردناک می‌کند. علاوه بر خشکی، بهبود نیافتن کامل زخم‌های ناشی از زایمان نیز عامل مهمی است؛ چه پارگی یا برش اپیزیوتومی در زایمان طبیعی و چه برش سزارین، بافت‌ها نیاز به زمان کافی برای ترمیم دارند و هرگونه فشار یا کشیدگی می‌تواند دردناک باشد.

همچنین، خستگی مفرط، کمبود خواب و استرس‌های روانی ناشی از مراقبت از نوزاد، آستانه تحمل درد را کاهش داده و می‌تواند میل جنسی را سرکوب کند، که به نوبه خود به تجربه دردناک‌تر رابطه منجر می‌شود. تمامی این عوامل فیزیولوژیکی و روانی دست به دست هم داده و باعث می‌شوند اولین روابط جنسی پس از زایمان با ناراحتی یا درد همراه باشند.

رابطه بعد از زایمان چقدر احتمال بارداری دارد؟

پس از زایمان، احتمال بارداری مجدد به میزان قابل توجهی وجود دارد و باور رایج مبنی بر عدم بارداری در دوران شیردهی یا قبل از بازگشت قاعدگی، یک تصور غلط خطرناک است. بدن زن می‌تواند حتی قبل از شروع اولین پریود پس از زایمان، تخمک‌گذاری را آغاز کند و این به معنای آمادگی برای بارداری مجدد است. در زنانی که شیردهی نمی‌کنند، تخمک‌گذاری ممکن است به طور میانگین حدود 10 هفته پس از زایمان آغاز شود، اما در برخی زودتر و حتی در عرض چند هفته نیز این اتفاق می‌افتد.

 برای مادرانی که به طور کامل و انحصاری به نوزاد خود شیر می‌دهند (یعنی نوزاد فقط شیر مادر می‌خورد)، احتمال بارداری در ۶ ماه اول تا حدی کاهش می‌یابد ، اما این روش هم صد در صد تضمینی نیست و با شروع تغذیه کمکی یا کاهش دفعات شیردهی، اثربخشی آن به سرعت کم می‌شود.

بنابراین، هر زمان که رابطه جنسی پس از زایمان از سر گرفته می‌شود، استفاده از یک روش مطمئن پیشگیری از بارداری اکیداً توصیه می‌شود تا از بارداری ناخواسته جلوگیری شود، زیرا بارداری‌های با فاصله زمانی کوتاه (کمتر از ۱۸ ماه) می‌توانند خطراتی برای سلامت مادر و نوزاد بعدی به همراه داشته باشند.

جمع بندی

بعد از زایمان زنان با کاهش میل جنسی مواجه می‏شوند. کاهش میل جنسی بعد از زایمان به دلایل مختلفی از جمله دلایل روانی و دلایل فیزیولوژیک اتفاق می‏افتد. حمایت همسر و انجام راهکارهایی می‎تواند تا حد زیادی از بروز مشکلات و تسریع بازگشت به زندگی عادی کمک کننده باشد.

تماس با ما

برای دریافت هرگونه مشاوره و راهنمایی درباره درمان ناباروری با ما تماس بگیرید:

03537283090 داخلی 232 شماره WhatsApp تلگرام فیسبوک ایمیل

سوالات متداول

آیا تغییر شکل واژن پس از زایمان دائمی است؟

خیر. بسیاری از تغییرات فیزیکی واژن موقتی‌اند و با گذشت زمان و تمرینات عضلانی مانند کگل بهبود می‌یابند.

چگونه می‌توان میل جنسی را پس از زایمان افزایش داد؟

استراحت کافی، تغذیه مناسب، تمرینات کف لگن و گفت‌وگوی باز با همسر، همگی به بهبود میل جنسی کمک می‌کنند.

اگر خشکی واژن باعث درد هنگام رابطه شود چه باید کرد؟

می‌توان از لوبریکانت‌های (ژل‌های روان‌کننده) بر پایه آب استفاده کرد. در موارد شدیدتر، مشاوره با پزشک توصیه می‌شود.