چه زمانی جنسیت جنین مشخص می شود؟

امروزه با پیشرفت تکنولوژی و اختراع دستگاه سونوگرافی می‌توان در دوره بارداری جنسیت جنین را تشخیص داد؛ بدین صورت که پزشک پس از تشکیل اندام جنسی جنین می‌تواند از طریق سونوگرافی جنسیت جنین را مشخص کند.

حتی چند ثانیه پس از لقاح دیگر نمی توان جنسیت جنین را تغییر داد زیرا بلافاصله پس از ورود اولین اسپرم به تخمک، غشای محکمی در اطراف آن ایجاد می شود که دیگر اجازه ورود اسپرم دیگری را نمی دهد و جنسیت جنین بلافاصله پس از لقاح مشخص می‌شود.

وقتی می پرسید که جنسیت جنین در چند هفتگی تشکیل می شود باید به شما بگوییم جنسیت جنین در لحظه بسته شدن نطفه تعیین می‌شود؛ تخمک مادر دارای کروموزوم X است و اسپرم پدر کروموزوم دیگری دارد که می‌تواند X یا Y باشد، ترکیب XX به معنی دختر بودن جنین و ترکیب XY به معنای پسر بودن اوست، این یعنی جنسیت کودک حتی قبل از آنکه جنین شود مشخص‌شده است.

۷۰ نوع ژن مختلف در کروموزوم‌های جنسی وجود دارد که در تعیین جنسیت جنین نقش دارند. در طول دوران بارداری؛ جنین در مجاورت هورمون‌ها و ژن‌های تاثیرگذار، از لحاظ آناتومی، فیزیولوژی و حتی رفتاری تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این ژن‌ها در شکل‌گیری شخصیت و ساختار جنین نقش مهمی دارند.

همچنین با اتمام هفته نهم بارداری، به کمک یک تست خون ساده به نام آزمایش غیرتهاجمی پیش از تولد (NIPT)، جنسیت جنین با دقت 99% قابل تشخیص می‌باشد. باید دانست که این آزمایش خطری برای مادر و جنین ندارد و حتی انجام آن به افراد با سابقه بیماری‌های ژنتیکی نیز پیشنهاد می‌شود؛ چراکه آزمایش NIPT در بررسی برخی از ناهنجاری‌های کروموزومی نظیر تریزومی 13 (سندرم پاتو)، تریزومی 18 (سندرم ادوارد) و تریزومی 21 (سندرم داون) هم کاربرد دارد.

تشکیل اندام های جنسی جنین

در طول هفته‌های اول بارداری ساختار داخلی و خارجی اندام جنسی جنین یکسان است؛ اما پس از گذر زمان غدد جنسی تشکیل خواهد شد. تقریباً ساختار اندام جنسی خارجی جنین در هفته دهم بارداری برای جنین پسر و در هفته دوازدهم بارداری برای جنین دختر قابل مشاهده است.

مراحل تکامل جنسی جنین

در ابتدای بارداری، همه‌ جنین‌ها ساختاری یکسان دارند و هنوز جنسیت مشخصی ندارند. این یعنی بدن جنین می‌تواند هم به اندام جنسی دخترانه و هم پسرانه تبدیل شود. تعیین جنسیت به کروموزوم‌های جنین بستگی دارد. اگر جنین کروموزوم Y داشته باشد، بدن او شروع به ساخت اندام‌های جنسی مردانه می‌کند. اما اگر کروموزوم Y وجود نداشته باشد، بدن به صورت طبیعی به سمت تکامل اندام‌های جنسی زنانه پیش می‌رود. مراحل شکل‌گیری جنسیت در جنین به این صورت است:

·تشکیل غدد جنسی اولیه (گنادهای تمایز نیافته): این غدد در ابتدا شبیه هم هستند و هنوز معلوم نیست که تخمدان خواهند شد یا بیضه

·تبدیل گنادها به بیضه یا تخمدان: اگر کروموزوم Y وجود داشته باشد، گنادها به بیضه تبدیل می‌شوند. در غیر این صورت، تبدیل به تخمدان می‌شوند.

·تشکیل اندام‌های داخلی جنسی:

·در جنین دختر: رحم، واژن و تخمدان‌ها شکل می‌گیرند.

·در جنین پسر: پروستات، بیضه‌ها و کیسه منی تشکیل می‌شود.

·تشکیل اندام تناسلی خارجی: در این مرحله، آلت تناسلی در پسر یا لابیا و کلیتوریس در دختر شکل می­گیرند. 

چگونه می‌توان قبل از بارداری جنسیت جنین را تعیین کرد؟

در صورتی که زوجین تمایل داشته باشند به طور قطع صاحب فرزند دختر یا پسر شوند، می‌بایست به مدت 2 الی 3 ماه پیش از باردرای تحت نظر پزشک قرار گیرند. بااین‌حال، انواع روش‌های پیشنهادی جهت تعیین جنسیت جنین پیش از تولد به شرح زیر می‌باشد:

• تغذیه و رژیم غذایی خاص خانم و آقا شامل مصرف غذاهای حاوی سطح بالایی از سدیم و پتاسیم جهت پسردارشدن و مصرف کلسیم و منیزیم (موجود در شیر، گوشت قرمز و جگر) جهت دختردار شدن
• انجام سونوگرافی‌های واژینال جهت تعیین زمان مقاربت و تعیین زمان تخمک‌گذاری و شستشوی واژن
• تعیین جنسیت به روش IVF و به تبع آن، کاشت جنین صددرصد ختر یا پسر درون رحم مادر – روش pgd
• جداسازی و شسشوی اسپرم‌های حاوی کروموزوم‌های X یا Y آقا به کمک روش IUI 
• اقدام به نزدیکی در هنگام تخمک‌گذاری جهت پسردارشدن و نزدیکی چند روز قبل از تخمک‌گذاری جهت داشتن نوزاد دختر

روش IUI برای تعیین جنسیت پیش از بارداری

روش آی یو ای یکی از روش های علمی است که علاوه بر درمان ناباروری، برای تعیین جنسیت نیز بسیار کارآمد می‌باشد. در تعیین جنسیت با این روش، به توصیه متخصص، چند روز قبل از تعیین جنسیت از هر نوع رابطه‌ی جنسی و خروج منی از بدن مرد جلوگیری می‌شود، بانوان نیز قبل از انجام آی یو آی از داروهای ویژه ای استفاده می‌نمایند تا لقاح به درستی انجام گیرد. سپس اسپرم ها در محیط آزمایشگاه شستشو داده شده و بر اساس جنسیت جدا می‌شوند و توسط کانتر درون رحم زن منتقل می‌گردند.

تعیین جنسیت با استفاده از آی یو آی یک روش سرپایی است و بانوان هیچ دردی احساس نخواهند کرد. اغلب پس از این روش به مراقبت خاصی نیاز نیست و بانوان قادرند به منزل برگردند. درصد موفقیت تعیین جنسیت با روش آی یو آی بالا است و در صورتی که توسط یک دکتر خوب انجام شود، احتمال انتقال میکروب و عفونت در آن صفر خواهد بود.

بیشتر بخوانید: آیا تعیین جنسیت با IUI امکان پذیر است؟

رایج ترین روش تشخیص جنسیت جنین

سونوگرافی یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای مشخص‌کردن جنسیت جنین است. بهترین زمان برای این کار، بین هفته‌های ۱۶ تا ۲۰ بارداری است. البته، برخی پزشکان می‌توانند از هفته‌های ۱۲ یا ۱۳ هم با سونوگرافی جنسیت جنین را حدس بزنند، البته این موضوع به موقعیت قرارگیری جنین در رحم بستگی دارد. اگر جنین به شکلی قرار گرفته باشد که اندام‌های تناسلی او قابل مشاهده باشند، احتمال تشخیص صحیح بیشتر است.

روش دیگر برای مشخص‌کردن جنسیت، استفاده از آزمایش‌های ژنتیکی است که در سه‌ماهه اول بارداری انجام می‌شوند. یکی از این آزمایش‌ها، تست NIPT است که از هفته دهم بارداری قابل انجام است. این تست بیشتر برای بررسی اختلالات ژنتیکی مانند سندروم داون به کار می‌رود، اما می‌تواند جنسیت جنین را نیز مشخص کند. تست‌های دیگری مانند CVS (نمونه‌برداری از پرزهای جفتی) و آمنیوسنتز نیز اطلاعات دقیقی از جنسیت و سلامت کروموزومی جنین ارائه می‌دهند. این آزمایش‌ها بین هفته‌های ۱۰ تا ۱۳ بارداری قابل انجام هستند.

بیشتر بخوانید: با آزمایشات غربالگری دوران بارداری آشنا شوید!

میکروسافت

در حال حاضر این روش در میان افراد رایج نمی‌باشد. در طی این روش با کمک رنگ، اسپرم‌ها را رنگی کرده و سپس با دستگاهی به نام Cytometer عمل مرتب‌سازی اسپرم‌ها توسط کروموزوم X یا Y را مورد بررسی قرار می‌دهند. در نهایت اسپرم ها با توجه به وجود کروموزوم X یا Y جنسیت جنین را تعیین می‌کنند.

آرایش کروموزومی جنین در هنگام بارداری

کروموزوم Y در ترکیب با کروموزوم X منجر به تشکیل جنین پسر می‌شود. باید دانست که کروموزوم Y یک ژن حیاتی به نام SRY دارد که بر روی ژن دیگری به نام SOX9 وارد عمل شده و فرایند تولید بیضه آغاز می‌گردد؛ اما نقص در ژن SOX9 منجر به اختلال رشد جنسی کودک می‌شود.

به علاوه، در همه افراد، DNA ناخواسته یا ماده تاریک وجود دارد که حاوی تنظیم‌کننده‌های ضروری جهت افزایش یا کاهش فعالیت ژن است و افزایش و کاهش این تقویت‌کننده‌های حیاتی در تغییر جنسیت انسان نقش بسزایی ایفا می‌کند. شایان ذکر می‌باشد که تقریباً یک میلیون تقویت‌کننده در سراسر ژنوم انسانی وجود دارد و در حدود 22 هزار ژن توسط آن‌ها کنترل می‌شود.

روش IVF

در بارداری به روش آی وی اف می‌توان جنسیت جنین و سایر مشکلات ژنتیکی را تشخیص داد.

بیشتر بخوانید: روش pgd؛ بهترین روش تعیین جنسیت جنین قبل از بارداری

آیا می توان جنسیت کودک را با تست خون مشخص کرد؟

با استفاده از آزمایش PGTMB تنها با استفاده از 10 میلی لیتر از خون مادر امکان تشخیص زود هنگام جنسیت از هفته هفتم بارداری میسر می شود، آزمایش های خون شامل یک مطالعه از کروموزوم کودک شما می شود درصورتی که یک کروموزوم Y شناسایی شود، کودک پسر و اگر یک کروموزوم Y وجود نداشته باشد، کودک دختر است. این تست ها می توانند از هفته 10 ام بارداری انجام شوند.

جنسیت جنین در چند هفتگی مشخص میشود؟

جنسیت جنین در هفته چهاردهم بارداری مشخص میشود و امکان تشخیص جنسیت با سونوگرافی وجود دارد. لازم به ذکر است تشخیص جنسیت جنین بستگی به موقعیت قرارگیری جنین دارد. توصیه می‌شود برای تشخیص بهتر پس از هفته شانزدهم بارداری به سونوگراف مراجعه کنید.

البته دست و پا، تعداد انگشتان، وضع لب‌ها، چشم، گوش، دیافراگم، ستون فقرات، مثانه، معده پر از مایع، چهار حفره‌ای بودن قلب و جنسیت جنین در سونوگرافی هفته 16 تا 19 بارداری و نیز در آزمایش غربالگری اول نیز برای سونوگراف‌های ماهر قابل تشخیص می‌باشد.

برای آشنایی بیشتر به مطلب سونوگرافی های دوران بارداری مراجعه کنید.

امکان وجود اشتباه در جواب سونوگرافی وجود دارد یا خیر؟

عوامل مؤثر در جواب سونوگرافی تعیین جنسیت جنین عبارتند از:

بهترین زمان تعیین جنسیت جنین برای انجام سونوگرافی

بهترین زمان تعیین جنسیت جنین برای انجام سونوگرافی تعیین جنسیت جنین در بازه هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری می‌باشد. قبل از این بازه به علت کوچکی جنین و بعد از این بازه به علت کاهش فضای داخل رحم، احتمال بروز خطا در تعیین جنسیت جنین افزایش می‌یابد.

تجهیزات

کیفیت و تکنولوژی دستگاه سونوگرافی روی نتیجه سونوگرافی بسیار تأثیرگذار است.

وضعیت جنین در رحم

نحوه قرار گرفتن جنین در رحم می‌تواند در نتیجه تعیین جنسیت مؤثر باشد.

وزن مادر

بالا بودن وزن مادر باعث کاهش وضوح تصویر سونوگرافی و بروز اشکال در تعیین جنسیت جنین خواهد شد.

مهارت

تجربه و مهارت سونولوژیست در تشخیص جنسیت جنین بسیار مؤثر خواهد بود.

بیشتر بخوانید: ۵ روش تعیین جنسیت جنین

آیا در هفته دوازدهم جنسیت جنین مشخص میشود؟

تعیین جنسیت نوزاد در هفته ۱۲ بارداری امکان پذیر است. با استفاده از نظریه ناب و اندازه گیری زاویه ناحیه تناسلی با ستون فقرات از روی تصویر سونوگرافی، می‌توان جنسیت جنین را مشخص کرد. سونوی هفته 12 حاملگی، آخرین سونوگرافی در سه ماهه اول بارداری است. این سونو می تواند به بسیاری از پرسش های شما درباره سلامتی جنین تان پاسخ دهد.

• موقعیت جفت
• اندام و ستون فقرات جنین
• وجود یا عدم وجود استخوان بینی جنین و طول آن
• مثانه و معده جنین
• گردش خون در ناحیه رحم مادر
• تعداد دقیق جنین ها
• مبتلا بودن به سندوم داون (در صورت تجمع مایعات در ناحیه گردن جنین)

کلام آخر

در نهایت زمان دقیق برای تشخیص جنسیت جنین به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله روش تشخیصی مورد استفاده و شرایط بارداری مادر. سونوگرافی معمولاً از هفته 18 تا 20 بارداری به راحتی قادر به نمایش جنسیت جنین است، اما دقت آن تحت تاثیر عواملی مانند موقعیت جنین و تجهیزات موجود قرار دارد. روش‌های دقیق‌تری مثل تست‌های ژنتیکی یا انتخاب جنین در IVF می‌توانند زودتر و با دقت بالا جنسیت جنین را تعیین کنند. هرچند این روش‌ها هزینه‌بر و بعضاً تهاجمی هستند.

بنابراین، اگر به دنبال اطلاعات دقیق‌تری درباره جنسیت جنین در مراحل اولیه بارداری هستید، توصیه می‌شود از مشاوره پزشک متخصص بهره‌مند شوید. انتخاب روش مناسب به شرایط فردی شما بستگی دارد و باید با دقت و آگاهی کامل انجام گیرد تا از اشتباهات احتمالی جلوگیری شود.

سوالات متداول

چه زمانی می‌توان جنسیت جنین را با سونوگرافی مشخص کرد؟

سونوگرافی معمولاً از هفته 18 تا 20 بارداری به طور دقیق جنسیت جنین را مشخص می‌کند.

آیا می‌توان جنسیت جنین را از هفته دوازدهم تشخیص داد؟

تشخیص دقیق جنسیت جنین معمولاً از هفته 18 بارداری به بعد ممکن است، اما در برخی موارد با سونوگرافی ممکن است از هفته دوازدهم نیز اطلاعات اولیه بدست آید.

آیا روش‌های ژنتیکی برای تعیین جنسیت جنین مطمئن هستند؟

بله، روش‌های ژنتیکی مانند آمنیوسنتز و CVS دقت بالایی در تشخیص جنسیت دارند و معمولاً در هفته‌های اولیه بارداری قابل انجام هستند.