تغییر جنسیت در اسلام: دیدگاه‌های دینی و مقایسه قوانین کشورهای اسلامی

تغییر جنسیت موضوعی بسیار پیچیده و حساس بوده که در چند سال اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع جنبه ‎های مختلف دینی، حقوقی و اجتماعی دارد. اسلام قوانین مشخصی درباره این عمل داشته و افراد در صورت داشتن شرایط لازم، می‎توانند این عمل را انجام دهند. دیدگاه دینی درباره تغییر جنسیت در ایران و دیگر کشورهای اسلامی دقیقا چگونه است؟ تحت چه شرایطی تغییر جنسیت در ایران شرعی و قانونی است؟ با ما همراه شوید تا به طور کامل با پاسخ این سوالات آشنا شویم.

درک مفهوم تغییر جنسیت در اسلام

برای آن که بتوانیم دیدگاه اسلام درباره تغییر جنسیت را به طور دقیق و کامل مورد بررسی قرار دهیم باید دو مفهوم متفاوت را از یکدیگر تفکیک کنیم. اصلاح جنسیت و تغییر جنسیت انتخابی.



اصلاح جنسیت یا Sex Correction

این نوع تغییر مخصوص کسانی است که از بدو تولد به دلیل شرایط ژنتیکی و جسمی با مشکلات ابهام جنسیتی و دوگانگی جنسی مواجه هستند. در این حالت فرد خصوصیات مردانه و زنانه را همزمان با هم دارد. در نتیجه پزشکان با تست های هورمونی و ژنتیکی و با معاینات دقیق، جنسیت واقعی او را تعیین میکنند. از نظر فقهی این نوع عمل مورد قبول اغلب فقها است، چرا که نوعی تعیین هویت واقعی است و با اصل خلقت تداخلی ندارد.

تغییر جنسیت انتخابی یا Gender Reassignment

این نوع تغییر جنسیت مخصوص افرادی است که از نظر روانی با هویت جنسی خود یکسان نیستند. در واقع فرد با بدن فیزیکی خود احساس ناسازگاری داشته و از نظر روانی خود را جنس دیگر می‎داند. مثلا شخص با بدن زنانه احساس و ویژگی مردانه و برعکس دارد.

این نوع عمل جراحی باید بعد از جلسات مشاوره تخصصی و تائید روانپزشک و انجام آزمایشات پزشکی لازم انجام شود. بر سر فتوای این نوع تغییر جنسیت در بسیاری از کشورهای اسلامی در میان فقها اختلاف است. بسیاری از فقها مخالف آن بوده و آن را تغییر خلقت خدا می‎دانند.

تغییر جنسیت در قرآن و احادیث

در قرآن و احادیث اشاره مستقیمی به عمل تغییر جنسیت نشده است. با این وجود فقها برای تحلیل آن از قیاس، اجتهاد و استدلال‎های فقهی استفاده می‎کنند. بر این اساس افرادی که از بدو تولد خنثی بوده و ابهام جنسی دارند، می‎توانند تغییر جنسیت را انجام داده و هویت واقعی خود را به دست آورند. فقها معتقدند در این عمل خلقت دچار تحریف نخواهد شد.

در افراد ترنس سکشوال یا افرادی که از نظر روانی با هویت جنسی خود متفاوت هستند، موضوعی متفاوت است. برخی فقها با آن موافق و برخی دیگر مخالف هستند. برخی فقها معتقدند براساس استدلال چون این عدم تطابق هویت جنسی با بدن فیزیکی باعث رنج و مشکلات شدید اجتماعی و روانی میشود، اصلاح آن باعث آرامش روانی و هماهنگی با واقعیت جسمی و روانی خواهد شد.

فتواها و دیدگاه ‎های فقهی درباره تغییر جنسیت

فتواها و دیدگاه‎ها فقهی اسلامی در دیدگاه شیعه و سنی با یکدیگر متفاوت است. حتی در میان بسیاری از علما شیعه و سنی نیز اختلاف نظرهایی وجود دارد. بنابراین شما باید نظر مرجع تقلید خود درباره این عمل را بخوانید.

دیدگاه شیعه

در مذهب شیعه اغلب فقها با عمل تغییر جنسیت موافق هستند. برای مثال آیت الله خمینی، آیت الله خامنه ‎ای، آیت الله سیستانی و آیت الله مکارم شیرازی این عمل را برای افراد دارای اختلال هویت جنسی یا افراد خنثی مجاز می‎دانند. البته باید شرایط مورد نظر برای این عمل همگی برقرار باشد. برخی دیگر از علما شیعه مانند آیت الله صافی گلپایگانی تغییر جنسیت را جایز ندانسته و آن را تحریف خلقت خداوند می‎دانند.

دیدگاه اهل سنت

اهل سنت برخلاف دیدگاه شیعه با امر تغییر جنسیت مخالف هستند. اما برای افراد خنثی یا دارای ابهام جنسی استثنا قائل هستند. برای مثال الازهر مصر، شیخ ابن عثیمین تغییر جنسیت را جایز ندانسته و تنها برای افراد خنثی و دارای اختلال آن را مجاز می‏دانند.

ایا ترنس بودن در اسلام حرام است؟

ترنس بودن در اسلام به طور مطلق حرام نبوده و بستگی به نوع تغییر و شرایط شخص دارد. برای مثال برای افراد با ابهام جنسی از بدو تولد چه از نظر دیدگاه اهل سنت چه شیعه، عمل تغییر جنسیت جایز است. در مورد افراد ترنس سکشوال نیز دیدگاه ‎ها همانطور که در بالا اشاره شد، متفاوت است. بنابراین نمی‎توان حکم قعطی درباره حرام بودن ترنس در اسلام را برای همه صادر کرد.

قوانین تغییر جنسیت در کشورهای مسلمان

با توجه به اختلاف دیدگاه شیعه و اهل سنت درباره عمل تغییر جنسیت، این عمل در کشورهای مختلف نیز قوانین خاص خود را دارد.

ایران

ایران یکی از معدود کشورهای مسلمان است که تغییر جنسیت در آن هم از نظر فقهی هم قانونی رسمی و جایز است. قبل از عمل شخص باید جلسات مشاوره تخصصی داشته باشد تا تائید شود بدن فیزیکی با هویت جنسی او همخوانی ندارد. مشاوره روانی، هورمون درمانی و جراحی در ایران تحت نظارت متخصصین مجرب انجام شده و افراد می‎توانند بعد از عمل به زندگی با هویت واقعی خود با رضایت بیشتر ادامه دهند.

ترکیه

ترکیه یکی دیگر از کشورهای اسلامی است که جراحی تغییر جنسیت را قانونی می‎داند. افراد بعد از طی مراحل اداری، پزشکی و روانپزشکی می‎توانند مدارک رسمی خود را با هویت و جنسیت جدید دریافت کنند. با وجود دانش، تجهیزات و تخصص کافی در این کشور، هزینه درمان در ترکیه نسبتا بالا بوده و ترنس ها از نظر اجتماعی و روانی معمولا با فشار و تبعیض مواجه می‏شوند.

مصر

در مصر انجام عمل تغییر جنسیت انتخابی به طور کلی ممنوع است و افرادی که این عمل را انجام می‎دهند، با خطر پیگرد قانونی مواجه هستند. افراد خنثی در برخی موارد ممکن است توسط پزشکان جراحی شوند، اما برای این عمل نیز قانون خاص و مشخصی وجود ندارد. در این کشور نیز جامعه فشار زیادی به افراد ترنس وارد می‎کند.

مالزی

در این کشور نیز تغییر جنسیت ممنوع بوده و غیر قانونی است. حمایت پزشکی برای این افراد بسیار محدود است و حتی جامعه پزشکان در صورت انجام این عمل تحت پیگرد قرار خواهند گرفت. فشار فرهنگی و اجتماعی در این کشور بسیار شدید است و ترنس ها اغلب با فشار و تبعیض در محل کار و جامعه مواجه هستند.

عربستان سعودی

در این کشور نیز عمل تغییر جنسیت قانونی نیست. اقدامات پزشکی برای ترنس ‎ها محدود یا غیر قابل دسترسی است. فقه غالب اهل سنت در این کشور تغییر جنسیت را جایز ندانسته و محدودیت های شدید قانونی و اجتماعی برای این افراد وجود دارد.

امارات متحده عربی

در امارات تغییر جنسیت قانونی نیست و در صورت تغییر مدارک رسمی برای افراد صادر نخواهد شد. عمل جراحی تائید جنسی در این کشور به صورت غیر قانونی نیز به ندرت انجام شده و افراد برای انجام این عمل به دیگر کشورها سفر می‎کنند.

قطر

در کشور قطر نیز تغییر جنسیت ممنوع بوده و افراد ترنس از حقوق رسمی و حمایت پزشکی برخوردار نیستند. فقه غالب اهل سنت در قطر تغییر جنسیت را حرام دانسته و محدودیت‎های قانونی و اجتماعی زندگی را برای ترنس ‎ها دشوار کرده است.

تونس

در تونس تغییر جنسیت به طور قانونی انجام نمی‏شود. این موضوع باعث شکل گیری بازار سیاه و مراکز زیر زمینی شده که تغییر جنسیت را در شرایط نه چندان مطلوب و با قیمت بسیار بالایی انجام می‏دهند.

چرا بسیاری از ترنس های مسلمان، ایران را انتخاب می‏کنند؟

بسیاری از افراد ترنس از کشورهای دیگر برای عمل تغییر جنسیت ایران را انتخاب می‏کنند. این موضوع چند علت اصلی دارد. همانطور که در بالا نیز اشاره شد، تغییر جنسیت در اغلب کشورهای اسلامی قانونی نبوده و پیگرد دارد.

در ایران در صورتی که فرد شرایط لازم برای عمل را داشته باشد، تغییر جنسیت کاملا شرعی و قانونی بوده و برای افراد مدرک شناسایی جدید صادر خواهد شد. همچنین سیستم پزشکی و درمانی در ایران پیشرفته و حرف ه‏ای است و پزشکان زیادی در حوزه عمل تغییر جنسیت تاکنون عمل های جراحی موفق بسیاری انجام داده‎اند.

از طرف دیگر هزینه تغییر جنسیت در ایران در مقایسه با دیگر کشورها مانند ترکیه یا کشورهای اروپایی بسیار کمتر است. علاوه بر موارد گفته شده در ایران پیگیری های روانشناسی، پزشکی و پذیرش جامعه باعث شده افراد از نظر روانی آرامش بیشتری داشته و بعد از عمل احساس رضایت بیشتری داشته باشند.



جمع بندی

تغییر جنسیت در اسلام موضوع بسیار پیچیده است. این عمل به دو دسته اصلاح جنسیت برای افراد خنثی و تغییر جنسیت انتخابی دسته بندی می‏شود. دیدگاه اسلام درباره تغییر جنسیت متفاوت است. اغلب فقهای شیعه مانند آیت الله خمینی و خامنه ‏ای با آن موافق بوده و برخی دیگر از علما آن را مجاز نمی‎دانند. اغلب فقهای اهل سنت نیز عمل تغییر جنسیت را جایز نمی‎دانند. این عمل در بسیاری از کشورهای اسلامی مانند قطر، عربستان و امارات غیر قانونی است اما در ایران هم از نظر شرعی هم از نظر قانونی کامل پذیرفته شده بوده و برای افراد بعد از عمل مدارک شناسایی رسمی صادر خواهد شد. این موضوع باعث شده افراد زیادی از دیگر کشورها برای تغییر جنسیت به ایران سفر کنند.

تماس با ما

برای دریافت هرگونه مشاوره و راهنمایی درباره تغییر جنسیت با ما تماس بگیرید:

03537283090 داخلی 232 شماره WhatsApp تلگرام فیسبوک ایمیل

سوالات متداول

نظر امام خمینی درباره تغییر جنسیت چیست؟

امام خمینی معتقد است این عمل برای افراد با ابهام و اختلال جنسی مجاز است.

نظر الازهر مصر درباره تغییر جنسیت چیست؟

الازهر و اکثر فقهای اهل سنت با تغییر جنسیت انتخابی مخالف بوده و آن را تحریف خلقت خدا می‎دانند.

کدام کشورهای اسلامی تغییر جنسیت را مجاز می‏دانند؟

ایران و ترکیه در بین کشورهای اسلامی، این عمل را با شرایطی جایز می دانند.

آیا مسلمانان می‎توانند در ایران عمل تغییر جنسیت را انجام دهند؟

بله جراحی تغییر جنسیت و تغییر مدارک قانونی در ایران مجاز بوده و فتوای مذهبی این مسیر را پشتیبانی می‎کند.

آیا ترنس بودن در اسلام حرام است؟

به طور مطلق خیر. بستگی به نوع تغییر جنسیت دارد.