عمل تغییر جنسیت مراحل، هزینه ها و مراقبت های بعد از عمل

در چند سال اخیر موضوع عمل تغییر جنسیت به یکی از موضوعات مهم، حساس و پر چالش در علم پزشکی تبدیل شده است. بسیاری از افراد که هویت جنسیشان با بدن فیزیکی آنها همخوانی ندارد، برای رسیدن به هماهنگی و آرامش درونی بیشتر، تصمیم میگیرند جنسیت خود را تغییر دهند. این مسیر ترکیبی از درمان های روانشناختی، هورمون درمانی و جراحی‌های زیبایی است و بدون هرکدام از آنها نمی‌توان روند درمان را تکمیل کرد. عمل تغییر جنسیت تنها یک عمل پزشکی نیست، این موضوع جنبه‌های مختلف قانونی، اجتماعی، مالی و مراقبتی دارد که افراد قبل از تصمیم به انجام آن باید از آن‌ها مطلع باشند. در این مطلب به طور کامل به موضوعات مربوط به عمل تغییر جنسیت از جنبه های مختلف پرداخته شده است.

عمل تغییر جنسیت چیست؟

عمل تغییر جنسیت که به آن عمل تایید جنسیت یا جراحی بازتعیین جنسیت گفته می شود، فرآیندی است که طی آن فرد هویت جنسی خود را تغییر می‌دهد. در واقع هویت جنسی فرد با جنس تعیین شده در زمان تولد مطابقت نداشته و هویت جنسی و ذهنی فرد با بدن فیزیکی او همخوانی ندارد. در این حالت جراحی پزشکی منجر به تغییر جنسیت و تطبیق بدن با هویت درونی او خواهد شد. عمل تغییر جنسیت در چند مرحله مختلف از جلسات روان درمانی متعدد، هورمون تراپی، جراحی‌های بالا تنه یا سینه، جراحی پایین تنه یا اندام تناسلی و مراقبت‌های روانی، اجتماعی و جسمی بعد از آن انجام خواهد شد. هدف این جراحی کاهش مشکلات روحی و روانی ناشی از عدم تطابق جنسیتی و بهبود کیفیت زندگی این افراد است.



تفاوت بین gender affirmation و gender reassignment چیست؟

در علم پزشکی دو عبارت عنوان شده تقریبا مربوط به یک موضوع هستند، اما تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند. gender affirmation تنها بر روی جنبه پزشکی و جراحی تاکید و باز تعیین جنسی افراد از نظر آناتومی و فیزیکی تاکید دارد. در حالی‌که gender reassignment چندین مرحله مختلف دارد که طبق آن فرد هویت جنسی، جنبه ‎های اجتماعی، قانونی و پزشکی خود را انتخاب می کند. در واقع می‌توان گفت جراحی پزشکی و تغییر آناتومی تنها بخشی از gender reassignment بوده و این موضوع جنبه گسترده‌تری دارد.

عمل تغییر جنسیت مناسب چه کسانی است؟

برخی افراد تراجنسیتی و افراد با عدم تطابق جنسی الزاما عمل جراحی را انتخاب نکرده و ممکن است تنها کارهایی مانند هورمون تراپی یا تغییرات اجتماعی را انجام دهند. این عمل مناسب افرادی است که

• هویت جنسی آن‌ها با بدن فیزیکی تطابق ندارد. یعنی مثلا زن است اما از نظر احساسی و روانی احساس می کند که مرد است.
• شخص باید تحت ارزیابی روانشناسی و پزشکی لازم قرار گیرد تا مشخص شود آمادگی جراحی و این تغییر را دارد یا خیر؟



انواع عمل ‎های تغییر جنسیت

عمل تغییر جنسیت از نظر پزشکی یکی از عمل های پیچیده است که باید توسط متخصصین حرفه‌ای در این زمینه و در چند مرحله انجام شود. این عمل معمولا در دو مرحله عمل بالاتنه و عمل پایین تنه انجام می شود.

عمل‌های بالا تنه بازسازی سینه یا برداشت سینه

اولین مرحله از عمل پزشکی برای تغییر جنسیت، عمل مربوط به بالا تنه است. در این مرحله برای تبدیل زن به مرد یا FTM عمل تاپ سرجری یا برداشت سینه انجام می شود. سینه‌های برآمده برداشته شده و سینه‌ای با ظاهر مردانه ایجاد می شود. در تبدیل مرد به زن یا MTF سینه‌ها بزرگ و حجیم شده تا ظاهر زنانه پیدا کند.

عمل های پایین تنه یا بازسازی اندام تناسلی

در مرحله بعد نوبت به عمل جراحی قسمت پایین تنه می‏رسد. این عمل جراحی به صلاحدید کادر درمان مدتی بعد از عمل جراحی اول انجام خواهد شد.

در عمل واژینوپلاستی برای تبدیل مرد به زن واژن، لابیا(لب‌های تناسلی) و کلیتوریس ایجاد شده به طوری که از نظر ظاهر، عملکرد و حس تا حد ممکن شبیه به اندام تناسلی زنانه شود. برای انجام این عمل روش‌های مختلفی مانند معکوس سازی آلت، کرافت پوستی از کشاله ران یا ساعد و پیوند روده وجود دارد.

عمل تبدیل زن به مرد یا فالواپلاستی نسبت به عمل دیگر پیچیده‎تر بوده و در واقع یکی از سخت‌ترین عمل‌های دنیا به شمار می‌رود. در این عمل جراحی هدف ایجاد آلت تناسلی مردانه با قابلیت ادرار از نوک آن و حفظ احساس جنسی است. این عمل جراحی نیز به چند روش مختلف فالپ ساعد یا ران انجام می شود.



عمل‌های چهره برای فمینی سازی یا ماسکولینی‎سازی

یکی دیگر از مراحل تایید جنسیت که اغلب افراد بعد از عمل های جراحی بالا، آن‎ها را انجام می‌دهند، عمل‌های چهره است. در این روش عمل ‎های ترمیمی و زیبایی برای تنظیم صورت، گردن، چانه، گونه، خط فک، بینی یا حنجره انجام می شود.



تفاوت جراحی مرد به زن و زن به مرد

این دو عمل از جنبه‌های مختلف مانند مراحل جراحی، پیچیدگی، زمان بهبودی و هزینه تفاوت های قابل توجهی بایکدیگر دارند. در حالت کلی مسیر جراحی تبدیل زن به مرد پیچیده ‎تر است. در این روش پزشکان در تلاش ایجاد آلت تناسلی مردانه با قابلیت ادرار کردن و حتی برقراری رابطه جنسی هستند. این روش هزینه بسیار بیشتری نسبت به عمل تبدیل مرد به زن دارد. همچنین دوران نقاهت این روش از روش تبدیل مرد به زن بیشتر است.

مراحل انجام عمل تغییر جنسیت به صورت گام به گام

عمل تغییر جنسیت ممکن است چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد. این عمل چندین مرحله مختلف دارد که باید به طور کامل و دقیق انجام شود.



گام اول ارزیابی روانشناسی و تایید متخصص

قبل از هرگونه اقدام شخص باید با متخصص روانشناسی یا روانپزشکی در حوزه دیسفوریا پزشکی چندین جلسه مشاوره تخصصی داشته باشد. در این جلسات مشاوره پزشک تایید می کند که شخص واقعا نیاز به عمل تغییر جنسیت دارد یا خیر؟

گام دوم دریافت مجوز دادگاه برای تغیر جنسیت

در برخی کشورها از جمله ایران، شخص برای تغییر رسمی جنسیت و تغییر مدارک قانونی نیاز به حکم دادگاه و تاییدیه قانونی دارد.

گام سوم آزمایش‌ها و بررسی‌های قبل از عمل

قبل از انجام هرگونه جراحی باید سلامت عمومی فرد مورد بررسی قرار گیرد.آزمایش‌های خون، تست های هورمونی، بررسی قلب، ریه و سایر ارگان‎های بدن انجام شود.

گام چهارم انتخاب جراح و تعیین نوع عمل

هرکدام از عمل‎های جراحی به روش ‎های مختلفی انجام میشوند. در این مرحله باید با مشاوره جراحی نوع دقیق عمل مشخص شود. جراح و تیم او درباره ریسک ‎ها، نتیجه مورد نظر، مراقبت ‎های بعد از عمل و هزینه ‎ها به طور کامل با شخص صحبت کنند.

گام پنجم آمادگی جسمی و روانی قبل از جراحی

قطع مصرف الکل و دخانیات، کنترل وزن، بهبود کیفیت خواب و تغذیه، صحبت با اعضای خانواده و مشاور از جمله کارهایی است که شخص باید قبل از عمل انجام دهد.



هزینه عمل تغییر جنسیت چقدر است؟

هزینه عمل تغییر جنسیت بین 400 تا 900 میلیون تومان است که به فاکتورهای مختلفی مانند میزان تغییرات، نوع کشور، نوع عمل، تخصص جراح و امکانات مورد استفاده بستگی خواهد داشت. در حالت کلی این عمل جراحی چه در ایران چه در دیگر کشورها جز جراحی های پرهزینه بوده و بیمه معمولا بخشی از آن را پوشش نمیدهد.



هزینه های پس از عمل(دارو، مراقبت و پیگیری)

آمارها نشان می‎دهد حدود 10 تا 20 درصد هزینه مربوط به هزینه ‎های بعد از عمل یعنی حدود 40 تا 150 میلیون تومان است. این هزینه ها شامل داروها، ویزیت، مراقبت های فیزیتراپی . توانبخشی و هزینه های بیمارستانی است.



دوره نقاهت و مراقبت های پس از عمل

عمل تغییر جنسیت نیز مانند هر عمل دیگر نیازمند دوران نقاهت برای بازسازی کامل بدن است. این دوران شامل مراحل زیر خواهد بود

روند ترمیم زخم و مراقبت خانگی

در این دوران حفظ تمیزی، جلوگیری از بروز عفونت، انجام دستورالعمل های لازم برای پانسمان و مصرف داروها بسیار مهم و حیاتی است. محدودیت ‎های حرکتی که پزشک به شخص می‎گوید نیز باید به طور کامل رعایت شود.

اهمیت استراحت و تغذیه

در دوران نقاهت بعد از عمل تغییر جنسیت شخص باید تغذیه سالم شامل پروتئین کافی و مصرف مایعات داشته باشد. تخم مرغ، لبنیات، ماهی، هویج، بروکلی، گوشت قرمز، سیب و کیوی و جگر وحبوبات از مواد غذایی است که در این دوران بدن شما را به خوبی تغذیه می کند.

دیلاسیون Dilation و نقش آن در بهبود

در عمل تغییر جنسیت مرد به زن برای حفظ عرض و عمق واژن و در واقع باز نگه داشتن آن از ابزاری به نام دیلاتور استفاده می شود. انجام این مرحله بعد از عمل الزامی و ضروری است چرا که بافت تازه واژن تمایل به بسته شدن و تنگ شدن دارد و ممکن است دچار چسبندگی شود.

مدت زمان بازگشت به فعالیت ‎های روزمره

به طور کلی شخص بعد از چند هفته میتواند فعالیت های ساده روزمره خود را انجام دهد اما کارهای فیزیکی و ورزش ممکن است به چند ماه زمان نیاز داشته باشد.

خطرات احتمالی عمل تغییر جنسیت چیست؟

در حالت کلی و در موارد نادر این عمل جراحی می‎تواند ریسک هایی مانند عفونت، خونریزی، تاخیر در بهبود، اسکار نامطلوب، مشکلات عملکردی حسی داشته باشد. با این وجود داده‌ها نشان میدهد که میزان عوارض جدی این عمل چه در مردان چه در زنان بسیار کم بوده و اغلب افراد بعد از عمل جراحی از بهبود کیفیت زندگی خود راضی بوده ‎اند.

رابطه جنسی بعد از تغییر جنسیت

امکان برقراری رابطه جنسی بعد از عمل تغییر جنسیت وجود دارد. تحقیقات نشان میدهد کیفیت و رضایت جنسی بعد از عمل افزایش پیدا می کند. برای برقراری رابطه جنسی زخم ‎های فرد باید به طور کامل بهبود پیدا کرده و شخص از نظر روانی آمادگی برقراری رابطه جنسی را داشته باشد.

شرایط و محدودیت‌ های قانونی برای عمل تغییر جنسیت

عمل تغییر جنسیت در هر کشور طبق قوانین مخصوص به خود انجام می شود. این عمل در ایران کاملا قانونمند و تحت نظارت مراجع قانونی و پزشکی بوده و مجوزهای لازم را دارد. از جمله محدودیت‌ها و قوانین این عمل جراحی در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شخص باید سن قانونی 18 سال به بالا داشته باشد.
• دریافت مجوز از دادگاه الزامی است.
• روانشپزشک یا روانشناس متخصص باید انجام عمل تغییر جنسیت را تایید کند.
• معمولا افراد متاهل قبل از عمل جراحی باید جدا شوند.
• افراد با بیماری های مزمن قلبی عروقی امکان انجام این عمل را ندارند.



جایگزین‌های غیر عمل (HRT، ترنزیشن اجتماعی)

برای افرادی که عدم تطابق هویت جنسی با بدن فیزیکی دارند، عمل جراحی تنها گزینه نیست. روش های جایگزین دیگری نیز وجود دارد که هزینه کمتری داشته و ممکن است تبعات روانی و اجتماعی آن نیز برای افراد کمتر باشد.

در روش هورمون درمانی یا HRT به جای عمل تبدیل زن به مرد از هورمون تستسترون برای تغییر صدا، رشد موهای صورت و بدن، افزایش عضله و کاهش چربی بدن استفاده می شود. همچنین به جای عمل تغییر مرد به زن نیز هورمون تراپی با استفاده از هورمون استروژن و آنتی آندروژن انجام شده تا باعث رشد سینه ‎ها، نرم شدن پوست، کاهش موهای ضخیم و تغییر توزیع چربی در بدن شود. توجه داشته باشید در این روش مدارک قانونی افراد با همان جنسیت اولیه مانده و تغییر نمی کند.

ترنزیشن اجتماعی

در این روش نام فرد، پوشش، و رفتارهای اجتماعی تغییر کرده تا فرد هویت جنسیتی مورد نظر خود را تجربه کند. در این روش نیز مدارک هویتی شخص تغییر نخواهد کرد.



جمع بندی

عمل تایید جنسیت موضوعی بسیار حساس و پیچیده بوده و مراحل مختلف پزشکی، روانی، قانونی و اجتماعی را شامل می شود. در صورت تایید روانپزشک متخصص شخص میتواند عمل تغییر جنسیت را انجام دهد. این عمل در چندین مرحله عمل بالا تنه و پایین تنه انجام شده و نیاز به تخصص و تجربه بالای کادر درمان دارد. عمل تایید جنسیت در ایران نیز کاملا قانونی و براساس قوانین کشور قابل انجام است. انتخاب کادر درمان متخصص، آمادگی روانی و اجتماعی فرد و مراقبت ‎های بعد از عمل باعث می شود نتیجه عمل بسیار رضایت بخش بوده و شخص زندگی با بدن فیزیکی مطابق با هویت جنسیتی خود را تجربه کند.

تماس با ما

برای دریافت هرگونه مشاوره و راهنمایی درباره تغییر جنسیت با ما تماس بگیرید:

03537283090 داخلی 232 شماره WhatsApp تلگرام فیسبوک ایمیل

سوالات متداول

برای عمل تغییر جنسیت چه مجوزهای قانونی لازم است؟

دریافت حکم رسمی از دادگاه و تایید پزشکی و روانشناسی الزامی است.

پس از جراحی تغییر جنسیت چه انتظاری باید داشت؟

ظاهر بدن تا حد بسیار زیادی به هویت جنسی تبدیل خواهد شد. البته مراقبت های بعد از عمل باید به طور کامل رعایت شود. با توجه به آنکه ظاهر شخص با هویت جنسی او همخوانی پیدا می کند، اعتماد به نفس او بالاتر رفته و احساس بهتری در جامعه خواهد داشت.

از چه زمانی می‎توان جراحی تغییر جنسیت را انجام داد؟

افراد بعد از 18 سالگی و با تاییدیه ‎های لازم قانونی و پزشکی می‎توانند جراحی تغییر جنسیت را انجام دهند.

جراحی تغییر جنسیت زن به مرد چقدر دردناک است؟

سطح درد به نوع عمل بستگی دارد. عمل مرد به زن بخش واژینوپلاستی به دلیل بازسازی بافت، برداشتن بیضه و آلت بیشترین درد را خواهد داشت. در عمل زن به مرد فالوپلاستی یا ساخت آلت و ماستوپلاستی یا برداشتن سینه بیشترین درد را خواهد داشت.

عمل تغییر جنسیت چقدر طول میکشد؟

بسته به نوع جراحی این عمل ممکن است سه تا هشت ساعت طول بکشد. معمولا عمل جراحی زن به مرد زمان بیشتری نیاز دارد.

از کجا بفهمم جراحی تغییر جنسیت برای من مناسب است؟

برای اطمینان از پاسخ این سوال باید تحت مشاوره ‎های تخصصی با روانشناس و پزشک جراح قرار بگیرید.

آیا عمل تغییر جنسیت پایین تنه واقعی به نظر میرسد؟

بله در عمل تبدیل مرد به زن و برعکس واژن و آلت تناسلی حالتی طبیعی و نرمال خواهند داشت.

آیا می‎توان بعد از عمل تغییر جنسیت باردار شد؟

در عمل تبدیل مرد به زن خیر زیرا تخمدان و رحم وجود ندارد. در عمل زن به مرد در صورت حفظ تخمدان ‎ها این امکان وجود دارد. البته بارداری با جنسیت فیزیکی قبلی، نه با هویت جنسی جدید.

آیا عمل تغییر جنسیت دائمی است؟

از نظر ظاهر و اندام ساخته شده بله. اما برخی مراقبت ها مانند هورمون درمانی و استفاده از دیلاسیون ممکن است نیاز باشد.

 دوران نقاهت بعد از عمل تعیین جنسیت چقدر طول میکشد؟

دوران نقاهت با توجه به نوع و شدت عمل و شرایط فیزیکی هر فرد متفاوت است اما در حالت کلی شخص برای بازگشت به زندگی روزمره خود حدود چهار تا هشت هفته به استراحت نیاز دارد.

آیا با جراحی پایین تنه می‎توان به اسپرم دست یافت؟

خیر تولید اسپرم تنها در بدن مردان با بیضه واقعی انجام شده و در عمل تغییر زن به مرد ایجاد نخواهد شد.