آزمایشهای ژنتیکی قبل و بعد از استفاده از رحم اجارهای
درمان ناباروری
فرقی نمی‌کند که بخواهید برای بارداری با یک رحم جایگزین، از تخمک خود و اسپرم همسرتان برای تشکیل جنین استفاده کنید یا این که به دنبال اهداکننده تخمک و حتی اسپرم باشید. در هر دو صورت، انجام برخی آزمایشهای ژنتیکی در ایام قبل و بعد از انتقال جنین، به افزایش شانس تولد یک نوزاد سالم و قوی کمک می‌کند. اما به دلیل هزینه‌ی بالا و ریسک زیاد برخی از آزمایش‌ها، لازم است بدانید کدام تستهای ژنتیک برای فرزندآوری با رحم اجارهای مناسب‌ترند و مزایا و ویژگی‌های هر کدام از آن‌ها چیست؟ در این مطلب به پاسخ این سوال پرداخته میشود.
آزمایشهای ژنتیکی قبل از روش رحم اجارهای
انجام آزمایش ژنتیکی پیش از استفاده از رحم اجارهای، صرفاً با هدف بررسی سلامت جنین و اطمینان از عدم انتقال برخی بیماری‌های ارثی صورت میگیرد. این آزمایش‌ها که با نام PGT شناخته میشود، بر روی رویانهای حاصل از لقاح تخمک و اسپرم در آزمایشگاه انجام میگیرد و مادر اصلی یا مادر جایگزین را درگیر نمی‌کند. اصلی‌ترین تستهای این مرحله شامل موارد زیر است:
- آزمایش تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGD)
- غربالگری ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی جنین (PGS)
- تست ناهنجاری ساختارهای کروموزومی (PGT-SR)
آزمایش PGD
تست PGD یا PGT-M شامل مجموعه‌ای از آزمایشهای قبل از بارداری به روش رحم اجارهای است که به بررسی ناهنجاری‌های کروموزمی و اختلالات ژنتیک در جنین تشکیل‌شده در آزمایشگاه می‌پردازد و بیماری‌های دارای عامل تک‌ژنی (مانند فیبروز کیستیک) را شناسایی می‌کند. اگر صاحبان تخمک و اسپرم (والدین اصلی یا اهداکنندگان) دارای بیماری ارثی خاص یا مشکل ژنتیکی شناخته‌شده‌ای باشند، آزمایش PGD با تشخیص و حذف رویانهای ناسالم، امکان انتقال رویانهای بدون نقص را به رحم مادر جایگزین فراهم می‌کند.
آزمایش PGS
تست PGS یا PGT-A روشی برای تشخیص ناهنجاری‌های مرتبط با تعداد (کم یا زیاد بودن) کروموزوم‌ها است و ساختار جنسی آن‌ها را نیز بررسی می‌کند. با این تست می‌توان احتمال ابتلای کودک به مشکلاتی همچون سندرم داون را شناسایی کرد و از باروری به وسیله‌ی رویان‌هایی که دارای اختلالات تعدادی کروموزومی (آنوپلوییدی) هستند جلوگیری نمود.
آزمایش PGT-SR
تست PGT-SR روشی برای بررسی ساختار کروموزوم‌ها در شرایطی است که یکی از والدین دارای جابجایی کروموزوم باشند. اگر ساختار کروموزوم شکسته شود و دوباره به هم متصل گردد، میزان ماده ژنتیکی آن کم یا زیاد میشود. تغییر در ساختار کروموزوم‌های دریافتی از والدین –از جمله وارونگی کروموزومی و یا جابجایی‌های متعادل– می‌تواند مشکلاتی مانند عدم لانه‌گزینی جنین در رحم جایگزین، خطر سقط جنین و یا تولد نوزادی با مشکلات کروموزومی را به دنبال داشته باشد.
آزمایشهای ژنتیکی بعد از روش رحم اجارهای
پس از استفاده از رحم اجارهای نیز امکان انجام برخی آزمایشهای ژنتیکی برای بررسی ناهنجاری‌های احتمالی وجود دارد. برخی از این آزمایش‌ها در دوران بارداری انجام میگیرد که مادر جایگزین را هم درگیر می‌کند. برخی دیگر نیز پس از تولد نوزاد و بر روی او انجام میشود. از مهم‌ترین تستهای ژنتیکی پس از بارداری با رحم جایگزین باید به موارد زیر اشاره کرد:
- آزمایش آمنیوسنتز (Amniocentesis)
- نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS)
- تست غیرتهاجمی قبل از تولد (nipt)
آزمایش آمنیوسنتز
پزشک متخصص با برداشتن نمونه بسیار کمی از مایع آمنیوتیک اطراف جنین در رحم، به بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی و ژنتیکی احتمالی می‌پردازد. این تست معمولاً پس از هفته 15 و در سه ماهه دوم بارداری انجام میشود و امکان انجام آن در اواخر بارداری هم وجود دارد. تست آمنیوسنتز برای تشخیص سندرم داون، فیبروزکیستیک، اسپینا بیفیدا (نقص مادرزادی لوله عصبی یا ستون فقرات)، رشد ریه کودک، ضرورت نیاز به زایمان زودرس و... مناسب است.
آزمایش CVS
در نمونه‌برداری از پرزهای جفت یا تست CVS می‌توان ابتلای جنین به سندرم داون، سندرم ادواردز یا سندرم پاتو را بررسی کرد. آزمایش CVS یا بیوپسی پرزهای کوریونی با تشخیص وجود کروموزوم‌های اضافی یا مفقود و همچنین بررسی تغییرات قابل توجه در ساختار آن‌ها، به تعیین مشکلات کروموزومی و ژنتیکی جنین در حال رشد می‌پردازد.
آزمایش NIPT
در غربالگری غیرتهاجمی پیش از تولد نوزاد که به NIPT معروف است و به تجزیه و تحلیل دی‌ان‌ای آزاد (cfDNA) می‌پردازد، نمونه خون مادر جایگزین برای تشخیص شرایط برخی از ژن‌های جنین به کار می‌رود. این تست که اغلب در هفته 10 بارداری و طی چند مرحله انجام میگیرد، تا حدی به شناسایی سندروم داون و دیگر اختلالات کروموزومی کمک می‌کند. اگر میزان DNA جفت در خون مادر اجارهای کم باشد، ممکن است آزمایش نتیجه ندهد و نیاز به تکرار داشته باشد.
سخن پایانی
در بارداری با رحم جایگزین، به دلیل تشکیل جنین در آزمایشگاه و امکان بررسی ویژگی‌های مختلف آن (از جمله سلامتی ژنتیکی، جنسیت و...)، خطر تولد نوزادی با مشکلات ارثی و ناهنجاری‌های کروموزومی بسیار کاهش می‌یابد. با این حال لازم است تستهای ضروری پیش از لانه‌گزینی و پس از لانه‌گزینی و حتی برخی آزمایشهای بعد از تولد کودک، جهت کاهش خطر نواقص مادرزادی یا کمک به مدیریت و درمان آن‌ها انجام گیرد.
سؤالات متداول
آیا آزمایش ژنتیکی قبل از بارداری با رحم اجارهای برای مادر جایگزین لازم است؟
مادر جایگزین باید تستها و آزمایشهای مربوط به خود برای تأیید سلامتی عمومیاش را بگذارند. اما آزمایشهای مرتبط با سلامتی جنین حاصل از لقاح آزمایشگاهی ارتباطی با مادر جایگزین ندارد.
آیا آزمایش ژنتیکی فقط با خون انجام میشود؟
خیر، بسیاری از آزمایشهای ژنتیکی قبل و حین بارداری به روش رحم اجارهای، روی مواردی غیر از خون (مانند مایع آمنیوتیک جنین و...) انجام میگیرد.
در بارداری با رحم اجارهای کدام آزمایشهای تعیین جنسیت قابل انجام است؟
از آنجایی که در بارداری با رحم اجارهای، رویانهای حاصل از لقاح آزمایشگاهی از طریق IVF به رحم مادر جایگزین منتقل میشوند، تستهای آزمایشگاهی پیش از انتقال مانند PGD میتوانند جنسیت جنین را تعیین کنند.
نظری ثبت نشده
نظر شما