تغییر سبک زندگی انسانها در عصر حاضر و گسترش برخی مشکلات یا بیماریها، درصد ناباروری در زنان و مردان را افزایش داده و نیاز به استفاده از روشهای کمکباروری را بیشتر کرده است. در حال حاضر بهترین درمانهای نازایی شامل درمان دارویی، آی یو آی، آی وی اف، میکرواینجکشن و... است که انتخاب هر یک به شرایط زوجین بستگی دارد.
تست PCT که بهمنظور بررسی وجود اسپرم و تحرک مناسب آن در واژن زن پس از مقاربت انجام میشود، راهی برای تشخیص علل ناباروری در شرایطی است که سایر آزمایشها علت آن را نشان نداده باشند. با توجه به اینکه زمان انجام این آزمایش و اقدامات قبل و بعد از آن روی نتیجه اثر میگذارد، باید در این خصوص اطلاعات کامل را از پزشک دریافت کرد.
همانطور که تغذیه سالم در موفقیت بارداری طبیعی نقش دارد، به افزایش موفقیت IVF نیز کمک میکند. مصرف برخی خوراکیها علاوه بر آمادهسازی رحم جهت پذیرش رویان و رشد جنین، با افزایش کیفیت و بهبود سلامت تخمک و اسپرم، باعث بالا رفتن شانس بارداری میشود. در ادامه مفیدترین مواد غذایی برای آی وی اف معرفی میگردد.
در شرایطی مانند استخراج بیشازحد تخمک برای آی وی اف، ضعف رحم در حفظ جنین و نیاز به رحم جایگزین، ضرورت انجام شیمیدرمانی در مادر و... میتوان جنینهای مازاد را برای بارداریهای آینده یا اهدا به زوجین نابارور فریز کرد. آشنایی با اقدامات قبل و بعد از انتقال جنین فریزشده و علائم لانهگزینی، شانس موفقیت درمان را بالاتر میبرد.
اگرچه IVF یک روش درمانی سنگین نیست، اما بخش زیادی از موفقیت آن به مراقبتهای پس از عمل بستگی دارد. علائمی همچون درد شکمی، نفخ اندک، گرفتگی عضلانی و... جای نگرانی ندارد؛ اما بانوان باید ضمن آشنایی با عوارض احتمالی و نشانههای خطرناک، تغییر حالات خود را به پزشک گزارش دهند. استراحت خوب و رژیم غذایی مناسب پس از آی وی اف کاملاً ضروری است.
اگر باوجود سلامت زن و شوهر، لانهگزینی پس از لقاح رخ ندهد، مشکل میتواند ژنتیکی یا ناشی از مصرف داروهای مضر، آسیبهای پس از مقاربت و... باشد. بااینحال، در اغلب موارد ضمن رعایت رژیم غذایی مقوی و بهبود سبک زندگی نظیر ورزش منظم، ترک عادات ناسالم، مراقبتهای پس از نزدیکی و... میتوان شانس لانهگزینی را افزایش داد.
عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی ابزار مناسبی برای تشخیص بیماریهای اندامهای تولید مثل و ارگانهای داخلی است. این روش اگرچه ممکن است عوارضی مانند درد و گرفتگی عضلانی، سرگیجه و تهوع، خونریزی اندک، احساس سوزش و چسبندگی و... در پی داشته باشد؛ اما رعایت نکات و مراقبتهای قبل و بعد از آن به کاهش این خطرات کمک میکند.
اگرچه بیشتر اوقات علت ناباروری زنانه یا مردانه (یا هر دو) در زوجین تشخیص داده میشود، اما گاهی نازایی بدون دلیل مشخص رخ میدهد که برای درمان آن باید بررسی بیشتری صورت گیرد. شرایطی همچون ناهنجاری تخمک و لولهها، عفونت، بیماریهای زمینهای و... از دلایل ناباروری بدون علت هستند که شناسایی آنها نقش مهمی در درمان نازایی دارد.
درمان ناباروری با آی وی اف ازجمله روشهایی است که نیاز به مصرف داروهای مختلفی همچون کلومیفن، لتروزول و... دارد. اغلب داروهای IVF برای تحریک تخمکگذاری و برخی از آنها برای جلوگیری از تحریک بیش از حد تخمدان به کار میرود. بااینحال انتخاب مناسبترین دارو با کمترین عوارض، طبق نظر پزشک و متناسب با وضعیت هر فرد انجام میشود.
اگرچه برخی علل ناباروری در زنان و مردان فقط بعد از ازدواج مشخص میشود و برخی نیز ناشناخته باقی میماند، اما دستهای از آنها را میتوان پیش از ازدواج شناسایی کرد. مشکلات ظاهری بیضهها در پسران و اختلالات قاعدگی در دختران از آن جمله است. مراجعه بهموقع به پزشک متخصص و انجام معاینات لازم، به تشخیص و درمان مشکل و جلوگیری از نازایی کمک میکند.