آیا آنتی مولرین (amh) پایین درمان می شود؟

یکی از فاکتورهای سنجش میزان تخمک های تولیدشده توسط تخمدان زنان، اندازه گیری سطح هورمونی به نام آنتی مولرین (AMH) است که در تخمین میزان شانس باروری نیز مورد بررسی قرار می گیرد. با اندازه گیری مقدار AMH ترشح شده از سلول های تخمدان، تخمک های فعال ارزیابی می شوند؛ لذا افزایش سن و به دنبال آن کاهش تعداد تخمک ها، مقدار این هورمون را در بدن کاهش می دهد.

باید گفت که عواملی مثل «شیمی درمانی، پرتو درمانی در قسمت لگن، جراحی های تخمدان و از بین رفتن تخمک های اولیه، برخی بیماری های مؤثر بر تخمدان ها و…» به کاهش سطح هورمون «آنتی مولرین» منجر می شود. با این حال، قاعدگی روی میزان این هورمون اثر ندارد و می توان در هر دوره ای _حتی ایام عادت ماهانه بانوان_ نسبت به اندازه گیری سطح AMH اقدام کرد.

به طور کلی، مشاهده سطح پایین هورمون آنتی مولرین در بدن زنان، به ضعف تخمدان ها در مقابل تحریک ها اشاره دارد و کم شدن شانس موفقیت باروری با آی وی اف (IVF) را نشان می دهد. در ادامه به توضیح amh پایین و درمان آن می پردازیم.

اگر تمایل دارید درباره هورمون هایی که بر بارداری اثر گذار هستند بیشتر بدانید، مطلب آشنایی با هورمون های موثر در بارداری را از دست ندهید.

هورمون آنتی مولرین (AMH) چیست؟

آنتی مولرین یا هورمون مهار کننده مولرین (AMH) به مقدار آن در بدن به جنسیت و سن افراد بستگی دارد، درون تخمدان زنان و بافت بیضه مردان تولید می گردد. با توجه به این که تولید هورمون آنتی مولرین در زنان، توسط سلول های «گرانولوزا» و درون فولیکول های تخمدان ساخته می شود؛ پس اندازه گیری میزان آن، در بررسی تعداد فولیکول های ذخیره و تخمک های تخمدان بسیار اهمیت دارد.

لازم به ذکر است که به منظور ارزیابی ذخیره تخمدانی بانوان، می توان از هورمون های سرمی AMH و FSH و سونوگرافی لگن کمک گرفت؛ اما حساسیت بسیار بالای AMH موجب شده تا این تست، به تنهایی هم برای غربالگری و بررسی اولیه ذخیره تخمدانی نیز استفاده شود‌.

تفسیر نتیجه آزمایش AMH چگونه است؟

با انجام تست AMH می توان به تفسیر نتایج و انتخاب بهترین راه های درمانی پرداخت. این هورمون که توسط فولیکول های بسیار کوچک «آنترال و پره آنترال» ترشح می گردد، به مرور زمان کاهش می یابد تا جایی که در سن یائسگی، قابل اندازه گیری نمی باشد. با توجه به نتیجه دهی زودهنگام و قابل اعتماد تست AMH در ارزیابی تخمدان ها و همچنین ارتباط مستقیم میزان این هورمون با تحریک تخمک گذاری، می توان از آن برای بررسی مناسبت درمان آی وی اف و دیگر درمان های مشابه استفاده نمود.

در هر حال، به منظور تفسیر نتایج آزمایش آنتی مولرین باید دانست که این هورمون، محدوده مشخص و دقیقی در بدن تمامی افراد ندارد. به طور کلی می توان گفت که میزان کمتر از ۰.۵ به کم بودن ذخیره تخمدانی اشاره دارد و مقدار بین ۱ تا ۳.۵، سطح آن را نرمال نشان می دهد. همچنین مقادیر بالاتر از این میزان، پاسخ شدید تخمدان ها را به تحریک تخمک گذاری پیش بینی می کند که باید نسبت به کنترل دوز دارو و جلوگیری از بروز سندرم OHSS (تحریک بیش از حد تخمدان) اقدام نمود.

رنج نرمال amh

سطح هورمون amh در طول سیکل قاعدگی یعنی از اولین روز قاعدگی تا اولین روز قاعدگی بعدی یکسان است. البته رنج نرمال این هورمون در سنین مختلف متفاوت می باشد؛ اما بطور کلی میزان طبیعی هورمون amh در سنین زیر ۳۵ سال بین ۱.۵ تا ۴ نانوگرم بر میلی متر است. در مطلب همه چیز در مورد آزمایش amh در مورد نحوه انجام این آزمایش، آمادگی های لازم برای آزمایش amh و تفسیر آزمایش amh توضیح داد شده است.

عوامل مؤثر بر پایین بودن سطح AMH

همان طور که بیان شد، عوامل مؤثری بر کاهش سطح AMH اثرگذاراست که اغلب در سه دسته زیر قرار می گیرد:

• افزایش سن به عنوان یکی از اصلی ترین دلایل این امر، افت ناگهانی و شدید آنتی مولرین را به ویژه در دوران نزدیک به یائسگی ایجاد می کند و از این رو، یک عامل مهم به شمار می رود. اگر تمایل دارید درباره بارداری در سنین بالا بیشتر بدانید، اینجا کلیک کنید.
• اضافه وزن مفرط و چاقی، تا ۶۵٪ باعث کاهش سطح AMH و در نتیجه بروز عوارض بعدی آن می شود.
• استفاده از برخی داروها بویژه داروی «شیمی درمانی تخمدان ها»، آسیب هایی را به تخمدان وارد می کند و می توان با اندازه گیری سطح آنتی مولرین، میزان این آسیب و تغییرات تعداد تخمک ها را بررسی کرد.

نقش اختلالات هورمونی در افت آنتی مولرین

به طور کلی سطح پایین آنتی مولرین، پیامد اختلالات هورمونی و عدم تعادل آنها در بدن است که باید علل و دلایل چنین مشکلی مشخص شود؛ چراکه تنها با یافتن عوامل اثرگذار بر این عارضه، می توان به درمان آن پرداخت. از جمله مواردی که تاکنون برای سطح پایین AMH معرفی شده؛ می توان به مشکل «لوله فالوپ، تنبلی تخمدان، مشکلات سیستم ایمنی بدن، ابتلا به آندومتریوز (رشد بافت رحم در خارج از آن) و…» اشاره کرد.

درمان AMH پایین

نوع درمان amh پایین برای هر فرد بستگی به سن، سابقه بارداری و پاسخ فرد به درمان های قبلی دارد. برای درمان این افراد، اغلب از پروسه تحریک تخمک گذاری استفاده می شود که اولین گام در روش های کمک باروری است.

روش های زیادی برای بهبود عکس العمل این بیماران به درمان پیشنهاد می شود که برخی از این روش ها عبارتند از:

• پروتکل افزایش دوز گنادوتروپین ها
• پروتکل Stop Gentle agonist
• پروتکل آنتاگونیست
• پروتکل تحریک دابل

اقدامات خانگی موثر در سطح پایین AMH

برخی درمان های سنتی و خانگی نیز در کنار روش های پزشکی مدرن، می تواند به بهبود سطح پایین AMH و جلوگیری از عوارض آن نظیر مشکلات ناباروری و یائسگی زودرس کمک کند. این تکنیک ها شامل مصرف روزانه جوانه گندم، استفاده هفتگی از ویتامین D3 کلسیفرول، طب سوزنی و همچنین انجام ورزش یوگا می شود. باید گفت که درمان های خانگی و پزشکی AMH، تنها به بهبود سطح هورمون آنتی مولرین و افزایش تعداد تخمک ها کمک می کند؛ اما لزوماً کیفیت آنها را افزایش نمی دهد.

برای درمان amh پایین چه بخوریم؟

• ویتامین E

این ویتامین در منابع گیاهی نظیر زیتون، ذرت، بادام، اسفناج، کلم پیچ، سویا، سیب زمینی، سبزی و میوه تازه و همچنین روغن آفتاب گردان موجود می باشد.

• مکمل آنزیم کوکیوتن(کوآنزیم Q10)

آنزیم کوکیوتین یک آنتی اکسیدان محلول در چربی بوده که سبب تثبیت غشای سلولی می شود.

• مکمل DHEA

این مکمل پیش ساز هورمون های استروژن و تستوسترون بوده که از سیب زمینی وحشی و سویا تهیه می شود.

• مکمل اینوفولیک

این مکمل دارای میواینوزیتول و اسید فولیک بوده که به صورت پودر مصرف می شود.از دیگر موارد تأثیرگذار در درمان AMH پایین می توان به خوردن غذاهای ارگانیک، مصرف فیبر در میوه ها و سبزیجات تازه، استفاده از غذاهای دریایی، مصرف کربوهیدرات های کمپلکس همچون برنج قهوه ای، ویتامین D3، مکمل L-آرژنین، ترک سیگار، افزایش فعالیت بدنی و ورزش، مدیریت استرس و… اشاره کرد.

بارداری با amh پایین

یکی از عوامل مؤثر بر قدرت باروری بانوان، سطح هورمون مهارکننده مولرین یا آنتی مولرین (AMH) در بدن است که درون تخمدان‌های زنان _و همچنین بیضه‌های مردان_ تولید می‌شود. میزان آنتی مولرین باوجود ثابت ماندن در طول هر سیکل قاعدگی، تحت تأثیر عواملی مانند افزایش سن، چاقی و اضافه‌وزن، برخی داروها مانند شیمی‌درمانی و… تغییر می‌کند و این تغییرات می‌تواند نشان‌دهنده کاهش احتمال باروری زنان باشد.

به عبارتی دیگر، افت سطح AMH در خون به معنی کاهش تعداد تخمک‌های زن و در نتیجه کم شدن شانس باروری است که گاهی سلامت تخمدان‌ها را به خطر می‌اندازد. البته از آنجایی که AMH پایین باعث افت کیفیت تخمک‌ها نمی‌شود، می‌توان شانس بارداری خود در آینده را با روش‌هایی مانند فریز تخمک و جنین حفظ نمود.

بیشتر بخوانید: روش فریز کردن تخمک چیست و چه شرایطی دارد؟

لازم به ذکر است که اگرچه کاهش آنتی مولرین و به دنبال آن کاهش ذخیره تخمدان لزوماً موجب نازایی نمی‌گردد؛ اما همراه شدن آن با مشکلات دیگری مانند بیماری‌های رحم، اختلالات لوله‌های رحمی و مشکلات اسپرم خطر ناباروری را افزایش می‌دهد.

رابطه سطح amh و ناباروری

کاهش سطح amh در خون سبب کاهش ذخیره تخمدان می شود؛ البته این به معنای تحت تأثیر قرار گرفتن کیفیت تخمک نیست. پس amh پایین، گاهی هیچ مشکلی برای باروری فرد ایجاد نمی کند. البته این موضوع برای تمامی افراد صادق نیست و در صورتی که فرد کاهش سطح amh خود را جدی نگیرد ممکن است سبب از دست رفتن کیفیت تخمک و کاهش شدید رزرو تخمدان شود.

بیشتر بخوانید: آیا ذخیره تخمدان کم باعث ناباروری می شود؟

رابطه AMH پایین و میزان موفقیت در IVF

زنان دارای سطح AMH بالاتر، در مقابل تحریک تخمدان برای IVF عکس العمل بهتری نشان می دهند و در نتیجه تخمک بیشتری بازیابی می شود و داشتن تخمک بیشتر سبب افزایش شانس موفقیت IVF می شود. البته میزان هورمون amh نمی تواند اطلاعاتی در خصوص کیفیت تخمک در اختیار پزشک قرار دهد. بطور کلی سطح بالای AMH سبب بازیابی تخمک بیشتر و در نتیجه نرخ بالای تشکیل جنین و افزایش شانس زنده ماندن جنین پس از انجماد می شود. البته amh پایین به این معنا نیست که فرد به هیچ عنوان شانس فرزند دار شدن ندارد؛ بلکه در این حالت تنها شانس موفقیت IVF این افراد به نسبت افرادی که دارای سطح amh بالاتری هستند، کمتر است.

بیشتر بخوانید: چگونه یک آی وی اف موفق داشته باشیم؟

کاربردهای تست آنتی مولرین

آزمایش آنتی مولرین یا تست AMH، در موارد مختلفی کاربرد دارد که از جمله آنها می توان به بررسی سرطان تخمدان و میزان اثرگذاری درمان های آن، ارزیابی نحوه فعالیت تخمدان ها و میزان باروری، بررسی ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، پیش بینی زمان آغاز دوره یائسگی و همچنین تشخیص جنسیت جنین و ارزیابی مشکلات آن اشاره کرد.

در واقع، این آزمایش برای تشخیص و بهبود مشکلات بارداری بسیار مؤثر است؛ به طوری که شانس حاملگی را مشخص می کند و نحوه پاسخ به درمان هایی مثل لقاح آزمایشگاهی یا IVF را پیش بینی می نماید.

سندرم پلی کیستیک نیز با علائمی همچون افزایش وزن، اختلالات قاعدگی _مانند آمنوره یا یائسگی زودهنگام_، کاهش سایز پستان ها، شکل گیری جوش های متعدد، رشد زیاد موهای صورت و بدن و… انجام تست AMH را ضروری می سازد.

بیشتر بخوانید: تنبلی تخمدان چیست و چگونه تشخیص داده می شود؟

کاندیداهای مناسب برای تست AMH

انجام تست هورمون آنتی مولرین یا AMH برای همه افراد ضرورت ندارد؛ اما استفاده از آن برای بانوان علاقه مند به تعویق انداختن بارداری در سنین کمتر از ۳۸ سالگی، ضرورت دارد. در واقع با انجام این تست، در صورت ذخیره تخمدانی پایین می توان نسبت به بارداری فوری اقدام نمود. علاوه بر این، افرادی نظیر مبتلایان به بیماری های خودایمنی، بیماران تحت شیمی درمانی، اشخاص دارای سابقه خانوادگی ابتلا به نارسایی تخمدان و همچنین بیمارانی با پشت سر گذاشتن یک جراحی تخمدان باید تست آنتی مولرین را انجام دهند. البته گذراندن این آزمایش برای زنان بالای ۴۰ سال به دلیل افت طبیعی سطح AMH ضرورتی ندارد.