آیا یائسگی زودرس درمان دارد؟

یائسگی پدیده‌ای طبیعی در بدن زنان است که اغلب با آغاز دهه ششم زندگی رخ می‌دهد و ضمن پایان دادن به خون‌ریزی‌های ماهانه (قاعدگی)، موجب توقف توان باروری زنان می‌شود. اگر یائسگی در زمانی زودتر از حد معمول رخ دهد یا علائم آن در سنین پایین‌تر مشاهده شود، تحت عنوان یائسگی زودرس (premature menopause) معرفی می‌گردد که نیازمند معاینه و درمان‌های پزشکی است.

اگرچه همواره پیشگیری بهتر از درمان است؛ اما با مشاهده علائم از کار افتادن تخمدان در هر زمانی، باید به پزشک متخصص مراجعه کرد تا فرایند درمان یائسگی زودرس بهتر و سریع‌تر انجام گیرد. به‌طور کلی، این بیماری در اثر علل و عوامل مختلفی شکل می‌گیرد که بسیاری از آن‌ها ریشه ارثی و ژنتیکی دارد و بسیاری نیز به سبک زندگی و داروهای مصرفی مربوط می‌شود. بنابراین تشخیص به‌موقع و کنترل این بیماری می‌تواند مانع از نازایی و ناباروری بانوان به‌ویژه در سنین پایین گردد.

یائسگی زودرس چیست؟

یائسگی زودرس به فرایندی در بدن خانم‌ها اشاره دارد که طی آن، علائم و نشانه‌های یائسگی در سن پایین (تقریباً زیر ۴۰ سالگی) مشاهده می‌شود و زنان را با مشکلات باروری مواجه می‌کند‌.

بیشتر بخوانید: آشنایی با یائسگی زودرس؛ علائم و روش های تشخیص آن

یائسگی زودرس و ذخیره تخمدان

به طور طبیعی، هر نوزاد دختر با تعداد مشخصی فولیکول در تخمدان‌هایش متولد می‌شود که پس از سن بلوغ، هر ماه یکی از این فولیکول‌ها به صورت تخمک از یکی از تخمدان‌ها آزاد می‌شود و در صورت ترکیب با اسپرم حاملگی رخ می‌دهد و درغیراین‌صورت، قاعدگی به وقوع می‌پیوندد. بدیهی است که با افزایش سن، میزان دخیره تخمدان فرد کاهش می‌یابد تا هنگام یائسگی که دیگر فولیکولی درون تخمدان‌ها باقی نمی‌ماند و توان حاملگی کاملاً صفر می‌شود.

به بیانی دیگر، در نزدیکی شروع دوره یائسگی، تقریباً 1000 تخمک درون تخمدان‌ها وجود دارد؛ اما به دلیل عدم ترشح هورمون‌های زنانه در هنگام یائسگی، تخمک‎ها دیگر رشد نمی‌کنند و خانم قدرت باروری خود را از دست می‌دهد.

باتوجه به اهمیت موارد ذکرشده، در صورت داشتن سابقه یائسگی زودرس در اقوام درجه یک و یا سابقه شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، بررسی وضعیت تخمدان‌ها و میزان ذخیره آن‌ها (جهت آمادگی برای بارداری) توسط پزشک الزامی می‌باشد. به علاوه، فرد می‌تواند به کمک روش فریز تخمک، در آینده یک بارداری سالم را تجربه نماید.

بیشتر بخوانید: آیا درمان ذخیره تخمدان کم امکان پذیر است؟

نشانه ها و علائم یائسگی زودرس

باید گفت که اغلب علائم یائسگی زودرس به‌طور موقت رخ می‌دهند و با برخی روش‌های درمانی قابل رفع هستند. از مهم‌ترین علائم و نشانه‌های منوپوز زودرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس گرگرفتگی
• تعریق شبانه
• افزایش حساسیت و تحریک‌پذیری
• تغییرات خلق و خو
• احساس خستگی بی‌دلیل
• تغییر ترشحات واژن در پی تغییرات هورمونی
• خشکی و نازک شدن بافت واژن و فرج

آشنایی با علل و دلایل یائسگی زودرس

در پاسخ به این سؤال که چرا یائسگی زودرس رخ می‌دهد، نمی‌توان جواب دقیق و یکسانی داد. به‌طور کلی، علل و عوامل یائسگی زودرس در دو دسته ارثی و محیطی قرار می‌گیرد. اصلی‌ترین دلایل این اختلال عبارتند از:

• سابقه خانوادگی و ژنتیک
• خارج کردن تخمدان‌ها
• آنتی‌استروژن ناشی از مصرف سیگار
• لاغری بیش از حد
• رادیوتراپی و داروهای شیمی‌درمانی
• پیروی از رژیم غذایی گیاه‌خواری مطلق
• ابتلا به صرع
• بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید و کم‌کاری یا پرکاری تیروئید
• سبک زندگی نادرست همچون خواب کم یا نامنظم
• التهاب ناشی از برخی بیماری‌ها

یائسگی زودرس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص و اقدام سریع برای درمان یائسگی زودرس، توجه به وضعیت چرخه قاعدگی بسیار اهمیت دارد. توقف سیکل پریود همراه با گرگرفتگی شدید در دختران یا زنان جوان، نیازمند بررسی فوری پزشک می‌باشد. پزشک متخصص علاوه بر پرسش از فرد درخصوص وضعیت عادت ماهانه، سابقه جراحی تخمدان، سابقه شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی، پیشینه خانوادگی، عفونت ناحیه لگن، نارسایی هورمونی و... تست‌های ویژه‌ای را برای بیمار تجویز می‌کند.

یکی از این آزمایش‌ها، تست هورمون FSH است که دو مرتبه و به فاصله یک ماه انجام می‌گیرد. مقدار عادی این هورمون در خون بین ۱۰ تا ۱۵ ml در هر واحد است و اگر این میزان به بیش از ۴۰ ml برسد، نشان‌دهنده بیماری خواهد بود.

راه های کاهش علائم یائسگی زودرس

با اقدامات ساده‌ای می‌توان شدت علائم یائسگی زودرس را کاهش داد و از درد و ناراحتی ناشی از آن جلوگیری کرد. بهترین کار، کاهش میزان استرس و اضطراب روزمره و انجام ماساژ و تکنیک‌های تنفس عمیق است. با پوشیدن لباس‌های کمتر و نوشیدن مایعات خنک می‌توان از شدت گرگرفتگی که جزو عوارض شایع یائسگی به شمار می‌رود کم کرد.

علاوه بر این، در پیش گرفتن رژیم غذایی پر فیبر و پرهیز از مصرف الکل و دخانیات مانع از تشدید علائم بیماری می‌شود. باید اشاره کرد که استفاده از ژل لوبریکانت و مرطوب‌کننده‌ها نیز به بهبود خشکی واژن کمک می‌کند.

آیا درمان قطعی برای یائسگی زودرس وجود دارد؟

اگرچه هنوز راهکار کامل و مؤثری برای درمان قطعی یائسگی زودرس ارائه نشده، اما امروزه می‌توان با روش‌های نوین پزشکی نسبت به درمان و اصلاح مشکلاتی از قبیل بی‌نظمی قاعدگی، اختلال در بلوغ فولیکول‌ها و تخمک‌گذاری نامنظم اقدام کرد. درمان ناباروری ناشی از یائسگی زودرس به کمک تکنیک‌هایی همچون تزریق داروهای تحریک تخمدان یا استفاده از تخمک اهدایی امکان‌پذیر است.

همچنین بهره گرفتن از هورمون‌درمانی، با کاهش خطر پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی موجب مهار یائسگی زودرس می‌گردد. به‌طور کلی، روش‌های درمان یائسگی زودرس شامل موارد زیر می‌شود:

• هورمون درمانی در یائسگی زودرس
• قرص ضد بارداری
• قرص ضد افسردگی
• ژل لوبریکانت و روان‌کننده‌ها
• استفاده از پی آر پی (PRP) تخمدان
• تخمک اهدایی
• کلسیم و ویتامین دی
• لیزر واژینال

هورمون درمانی در یائسگی زودرس

برای رفع علائم یائسگی زودرس و کمک به بازگشت قدرت باروری زنان، هورمون‌درمانی (MHT) راهکار مؤثری به حساب می‌آید. مصرف مکمل‌های استروژن و پروژسترون –و گاهی تستوسترون– با کاهش علائم و عوارض یائسگی موجب جلوگیری از استئوپروز یا پوکی استخوان می‌شود. همچنین درمان به کمک این هورمون‌ها در قالب دارو یا شیاف‌های هورمونی، دوره‌های قاعدگی را نظم و تداوم می‌بخشد.

هورمون‌درمانی به کاهش گرگرفتگی یائسگی، بهبود عوارض ناشی از کاهش استروژن در بدن و همچنین کاهش علائم بی‌اختیاری کمک می‌کند و معمولا از این روش برای زنانی که دیگر روش های درمانی برای آنها موثر نیست، استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که میزان تجویز این هورمون‌ها برای درمان یائسگی زودرس، کمی بیشتر از دوز تجویزی برای زنان یائسه است؛ بنابراین خود هورمون‌درمانی نیز می‌تواند عوارضی را به دنبال داشته باشد.

قرص ضد بارداری

مصرف قرص‌های ضدبارداری صرفاً به عنوان تسکین‌دهنده علائمی نظیر گرگرفتگی توصیه می‌شود ولی امکان درمان یائسگی زودرس با قرص ال دی وجود ندارد. ضمناً به دلیل اثرات جانبی، بهتر است قرص‌های پیشگیری از بارداری تحت نظر پزشک مصرف گردد.

قرص ضد افسردگی

برخی داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین که به‌عنوان قرص ضد افسردگی مصرف می‌شوند، در بهبود علائم یائسگی زودرس –همچون کاهش ۶۰ درصدی گر گرفتگی– مؤثر هستند. البته این داروها را نیز باید تحت نظر پزشک و طبق برنامه زمان‌بندی مصرف کرد.

ژل لوبریکانت و روان‌کننده‌ها

روان‌کننده‌ها یا ژل‌های لوبریکانت، ابزار مناسبی برای رفع عارضه خشکی واژن ناشی از یائسگی هستند. خشکی واژن علاوه بر ایجاد ناراحتی برای خانم‌ها، موجب کاهش کیفیت رابطه جنسی زن و شوهر می‌شود و نارضایتی هر دو را به دنبال می‌آورد.

توصیه می‌شود که برای این امر، ژل‌های بهداشتی و کرم‌های مرطوب‌کننده غیرهورمونی مورد استفاده قرار گیرند. از طرفی با تنظیم دفعات و مدت رابطه جنسی می‌توان ضمن کمک به افزایش گردش خون در اندام‌های تناسلی، به بهبود خشکی واژن کمک کرد.

درمان یائسگی زودرس با آر اف (RF)

برخی افراد برای بهبود علائم یائسگی زودرس و درمان مشکلات ناشی از آن، به سراغ دستگاه آر اف (RF) می‌روند. با استفاده از RF می‌توان ضمن گرم کردن بافت واژن و تحریک کلاژن سازی در آن، برای مدتی نسبتاً طولانی علائم و عوارض ناخوشایند یائسگی زودهنگام مانند خشکی واژن، عفونت واژینال و بی‌میلی جنسی را تسکین دهد.

لازم به ذکر است که درمان با آر اف، بدون محدودیت سنی و در تعداد جلساتی کمی انجام می‌شود و نتیجه آن نیز در زمان کوتاهی قابل مشاهده است. از دیگر مزایای آن می‌توان به عدم نیاز به بیهوشی، عدم بروز زخم و خونریزی، نداشتن درد و... اشاره کرد.

استفاده از پی آر پی (PRP) تخمدان

استفاده از سلول‌های خون بنیادی و همچنین پلاکت‌های غنی‌شده یا PRP و تزریق آن به تخمدان‌ها، تا حدودی می‌تواند باعث بهبود و تقویت تخمدان و فرایند تخمک‌گذاری شود. بااین‌حال در صورت پیشروی بیماری، این راهکار تأثیر چندانی در افزایش قدرت باروری زنان ندارد.

بیشتر بخوانید: درمان ناباروری با PRP رحم و تخمدان

تخمک اهدایی

در بسیاری از موارد، یائسگی زودرس قدرت باروری زنان را به حدی کاهش می‌دهد که دیگر امکان رشد تخمک‌های بالغ و بارور برای بارداری آن‌ها وجود نخواهد داشت. در چنین شرایطی می‌توان با برخی روش‌های جایگزین نظیر استفاده از تخمک اهدایی، باز هم بارداری را تجربه نمود و صاحب فرزندانی سالم شد.

توصیه می‌شود خانم‌هایی که شاهد یائسگی زودرس در اقوام نزدیک خود هستند و قصد بارداری را در آینده را دارند، در اولین فرصت نسبت به فریز تخمک‌های خود اقدام نمایند؛ چراکه احتمال بروز یائسگی زودهنگام در خود آن‌ها نیز بالا می‌باشد.

کلسیم و ویتامین دی

از آن‌جایی که یکی از پیامدهای مهم یائسگی بروز پوکی استخوان و درد عضلات است، مصرف ویتامین دی و کلسیم به افراد مبتلا به یائسگی زودرس توصیه می‌شود. ویتامین D و کلسیم را می‌توان در قالب مکمل‌ها و همچنین خوراکی‌های سرشار از این دو ماده تأمین کرد.

لیزر واژینال

یکی دیگر از روش‌هایی که برای بهبود علائم یائسگی به‌ویژه خشکی و آتروفی واژن به کار می‌رود، لیزردرمانی است. لیزر واژینال با ازبین بردن خشکی واژن و کاهش دردهای مقاربتی به افزایش کیفیت رابطه زناشویی کمک می‌کند و راهکار جایگزین مناسبی برای برخی افراد –نظیر زنان یائسه مبتلا به سرطان– به شمار می‌رود.

درمان یائسگی زودرس در خانه

در کنار درمان‌های دارویی و پزشکی، برخی راهکارهای خانگی و سنتی نیز باعث بهبود علائم یائسگی زودرس و به تعویق انداختن نازایی ناشی از آن می‌شود. برای مثال، در مواردی می‌توان حتی با پوشیدن لباس‌های کمتر و نازک و نوشیدن مایعات خنک، علائمی همچون گر گرفتگی را کاهش داد. ازجمله روش‌های خانگی درمان یائسگی زودرس باید به موارد زیر اشاره کرد:

ورزش منظم

ورزش کردن به عنوان یکی از فاکتورهای اثرگذار بر سلامتی، در درمان یائسگی زودرس نیز مفید است. داشتن تمرینات منظم همچون ورزش‌های کگل با افزایش استحکام عضلات کف لگن و کاهش بی‌اختیاری ادرار، به بهبود کیفیت روابط جنسی و ارگاسم بهتر بیمار کمک می‌کند.

تکنیک‌های ماساژ و تنفس عمیق هم به کاهش عوارض یائسگی زودرس کمک می‌کند. برای دریافت یک برنامه تمرینی مناسب در زمینه ورزش‌های تایچی و یوگا می‌توان با پزشک متخصص مشورت کرد. تمامی این ورزش‌ها ضمن حفظ وزن در محدوده مناسب، باعث کاهش استرس و اضطراب، رفع خستگی‌های مداوم دوران یائسگی، کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی و کاهش ریسک ابتلا به دیابت می‌شوند.

ترک سیگار و الکل

مصرف هرگونه دخانیات و مواد مخدر سنتی یا صنعتی به دلیل اثر مخرب بر ارگان‌های بدن به‌ویژه دستگاه‌های تناسلی، نه‌تنها اثر مثبتی روی منوپوز زودرس ندارد بلکه شدت آن را نیز افزایش می‌دهد. ترک سیگار و الکل به همراه دوری از استرس و اضطراب، نقش مؤثری در کاهش عوارض یائسگی زودرس خواهد داشت و همچنین ریسک بروز بیماری‌های قلبی و سکته قلبی را کم می‌کند.

برای درمان یائسگی زودرس چه بخوریم؟

رژیم غذایی و خوراکی‌های مصرفی در طول یائسگی، نقش مهمی در تسریع این وضعیت یا کاهش علائم آن دارد. به عنوان مثال، کاهش مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار در درمان علائم یائسگی زودرس مفید است. همچنین افزایش مصرف حبوبات، میوه و سبزیجات تازه برای کمک به سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از افزایش وزن توصیه می‌شود.

فست‌فودها، غذاهای قندی و بسیار شیرین و غذاهای تند، میزان گر گرفتگی ناشی از یائسگی را شدت می‌بخشند؛ در حالی که غذاهای سرشار از استروژن نظیر تخم کتان، سویا، لوبیا و دانه کنجد در کنترل گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی مؤثرند. بهتر است که نوشیدن آب کافی، مصرف غذاهای پروتئین‌دار و مصرف مکمل‌های غذایی ویژه نیز مد نظر قرار گیرد. 

آیا هورمون درمانی برای یائسگی خطر دارد؟

همان‌طور که اشاره شد، یکی از راه‌های کنترل علائم یائسگی زودرس «هورمون‌درمانی» است؛ اما این روش با وجود رفع عوارضی همچون گرگرفتگی، خود نیز خطراتی را در پی دارد. به علت حساسیت بدن به هورمون‌ها، باید نوع و میزان داروهای تزریقی در این روش صرفاً طبق تجویز پزشک مشخص شود.

در گذشته تصور می‌شد این تکنیک که با جایگزین کردن هورون‌های زنانه بدن خانم‌ها موجب رفع کمبود آن‌ها پس از یائسگی می‌شود، در پیشگیری از زوال عقلی و بیماری‌های قلبی زنان مفید است. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که نه‌تنها درمان‌های هورمونی نقشی در این زمینه ندارند، بلکه آسیب‌هایی جدی را به برخی زنان در سنین یائسگی وارد می‌کنند.

بنابراین امروزه استفاده از هورمون‌درمانی صرفاً در گروه خاصی از زنان تجویز می‌شود. به عنوان مثال، درمان هورمونی برای زنان مبتلا به سرطان که علائم یائسگی زودرس را پیدا کرده‌اند، به هیچ وجه امکان‌پذیر نیست.با توجه به این موارد، باید نکاتی را حین هورمون‌درمانی مد نظر قرار داد. درصورتی که نیاز به درمان هورمونی توسط پزشک تأیید شود، داروهای استروژن در قالب قرص، ژل، شیاف، کرم، حلقه‌های واژینال و... در دسترس می‌باشد.

در شرایطی که مشکل اصلی فرد، علائم واژینال و تغییرات واژن باشد، بهتر است به جای قرص خوراکی از استروژن دوز کم در قالب قرص واژینال، کرم واژینال یا حلقه واژینال استفاده کند. در هر صورت، می‌بایست درمان را از دوزهای پایین هورمون‌ها شروع کرد؛ مگر در زنان زیر ۴۵ سال که برای مقابله با تأثیرات طولانی‌مدت ناشی از فقر استروژن، مقادیر کافی هورمون‌ها و دوره‌های درمانی طولانی‌تر توصیه می‌شود.

ضمناً مراجعه منظم به پزشک موجب اطمینان از غالب بودن مزایای هورمون‌درمانی بر خطرات آن می‌شود و در صورت لزوم، پزشک فرد را به انجام غربالگری‌هایی مانند ماموگرافی یا معاینات لگن توصیه می‌کند.

موارد منع مصرف هورمون ها

در موارد زیر، معمولاً استفاده از روش هورمون درمانی برای مقابله با یائسگی زودرس توصیه نمی‌شود:

• خون‌ریزی‌های غیرطبیعی واژینال
• ابتلا یا مشکوک بودن به بیماری‌های فعال کبدی یا کیسه صفرا
• ابتلا یا مشکوک بودن به سرطان رحم یا سرطان سینه
• داشتن بیماری قلبی و عروقی یا پرریسک بودن این بیماری در فرد

گیاهان مفید برای کاهش علائم یائسگی

استفاده از گیاهان برای درمان بیماری‌های مختلف به‌ویژه بهبود علائم و عوارض یائسگی نقش زیادی دارد. بااین‌حال، باید دانست که مصرف داروهای گیاهی نیز همچون داروهای شیمیایی، صرفاً با تجویز پزشک متخصص امکان‌پذیر است تا مواردی همچون تفاوت مزاج‌ها را نیز در نظر گیرد. طبق مطالعات طب سنتی و تجربیات متعدد، گیاهان و ادویه‌جاتی که حاوی استروژن هستند در درمان یائسگی زودرس و کاهش علائم آن مؤثر هستند:

• شبدر قرمز، گل پامچال، گزنه، گل ساعتی و شنبلیله برای درمان اختلالات قاعدگی
• دم کرده زنجبیل، زعفران و دارچین برای کنترل علائم شایع یائسگی زودرس
• ترکیب طبیعی ساخته‌شده از شیرین بیان، تخم کرفس، پونه، رازیانه و آنیسون
• فوفل و جینسینگ برای رفع علائم ناشی از یائسگی زودهنگام
• کوهوش سیاه یا بلک کوهش (دارویی با کمترین عارضه و بیشترین اثرگذاری) برای درمان گرگرفتگی، بهبود خلق‌وخو، کاهش تعریق، کاهش خشکی واژن و پیشگیری از پوکی استخوان
• سویا برای جبران کمبود استروژن و رفع علائم ناشی از آن
• گیاه پنج انگشت برای بهبود مشکلاتی همچون اختلالات قاعدگی

درمان یائسگی زودرس با گیاه پنج انگشت

گیاه پنج انگشت (Vitex agnus-castus) با داشتن مقادیر قابل توجهی از استروژن گیاهی، اثر مثبتی روی محور هیپوفیز-تخمدان دارد و اختلالات قاعدگی ناشی از یائسگی زودرس را کم می‌کند. البته به علت تداخل دارویی، این گیاه نباید هم‌زمان با داروهای هورمونی یا قرص‌های ضد بارداری مصرف شود.

پنج‌انگشت به‌عنوان یک درختچه یا بوته بومی مدیترانه-اروپا و کشورهای آسیای مرکزی، میوه بسیار مفیدی دارد که از گذشته برای درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. این گیاه با داشتن روغن‌های فرار، فلاونوئیدها، گلیکوزیدها و دی‌ترپن‌ها به درمان علائم یائسگی کمک می‌کند.

به عنوان مثال، فلاونوئیدها با اثرگذاری روی استروژن و داشتن آثار ضد هورمون پرولاکتین، در بهبود اختلالات قاعدگی، سندرم پیش از قاعدگی، نازایی، احساس پر بودن و درد پستان، سردرد، عصبانیت و... مؤثرند. هورمون ملاتونین (هورمون خواب) آزادشده توسط گیاه پنج‌انگشت موجب تنظیم تمایلات جنسی و درمان بی‌خوابی یا کم‌خوابی زنان یائسه می‌شود. این گیاه در درمان علائمی نظیر تحریک‌پذیری، افسردگی، اضطراب و تعریق زیاد و همچنین مشکلات نازایی ناشی از یائسگی زودرس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان یائسگی زودرس با طب سوزنی

طب سوزنی روش پرسابقه و مؤثری در درمان بیماری‌ها مخصوصاً یائسگی زودرس است که با ایجاد آرامش در فرد، افزایش ترشح هورمون‌های زنانه، بالا رفتن سطح انرژی و افزایش جریان خون در رحم و تخمدان‌ها باعث درمان مشکلاتی همچون اختلالات قاعدگی می‌شود. باید ذکر کرد که در کنار طب سوزنی، راهکارهای سنتی دیگری مانند انرژی‌درمانی و چی‌گنگ درصورت اجرا تحت نظر یک متخصص، روش درمانی مکملی به حساب می‌آیند.

عوارض یائسگی زودرس

بسیاری از علائم یائسگی زودرس جزو عوارض آن نیز به حساب می‌آید؛ چراکه برخی از آن‌ها مدت زیادی ادامه می‌یابد و حتی ممکن است به‌طور کامل درمان نشود. از عوارض و پیامدهای مهم منوپوز زودرس باید افزایش خطر پوکی استخوان و بالا رفتن ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی را نام برد. همچنین در موارد متعددی، این بیماری موجب اختلالات تخمک‌گذاری و قاعدگی و در نتیجه ناباروری زنان می‌شود.

راه های پیشگیری از نارسایی زودرس تخمدان

اگرچه راهکار قطعی و صددرصدی برای پیشگیری از نارسایی زودرس تخمدان وجود ندارد، اما با رعایت برخی اصول ساده می‌توان شانس وقوع آن را تا حد زیادی کاهش داد. به عنوان مثال، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه در کنار مصرف منابع فیتواستروژن همچون سویا، لوبیا، دانه کنجد و دانه کتان مانع از نارسایی زودهنگام تخمدان می‌شود.

تأمین ویتامین D مورد نیاز بدن به همراه استفاده از منابع پروتئین مانند گوشت، حبوبات و تخم مرغ نیز به این امر کمک می‌کند. بهتر است خانم‌ها مصرف مکمل‌های غذایی را به‌طور منظم و مفید در پیش بگیرند و استفاده از کافئین را تا حد امکان کاهش دهند.

همچنین خوردن روزانه لبنیات از قبیل ماست، شیر و کشک و انجام مداوم فعالیت‌های ورزشی نقش مؤثری در جلوگیری از یائسگی زودرس تخمدان دارد.

سخن پایانی

یائسگی زودرس، مشکلی است که برخی از زنان را در سن زیر ۴۰ سالگی درگیر می‌کند و علاوه بر کاهش شدید قدرت باروری، علائم و عوارضی را گاهی به مدت چند سال به دنبال می‌آورد. اگرچه در اکثر مواقع درمان یائسگی زودرس ممکن نیست؛ اما راهکارهای بسیاری برای کنترل علائم و کاهش عوارض آن وجود دارد که به آن‌ها اشاره شد.

همچنین یائسگی فرصت فرزندآوری را به‌طور کامل از بین نمی‌برد و امروزه روش‌های نوین پزشکی همچون استفاده از فریز تخمک، اجازه تجربه مجدد بارداری در خانم‌های یائسه را نیز فراهم می‌کند. بنابراین بهتر است نگاه مثبتی به یائسگی به‌عنوان یک فرایند طبیعی در بدن زنان داشت و خود را برای گذراندن آن به بهترین شکل آماده کرد.

بیشتر بخوانید: فریز تخمک؛ راه حفظ باروری در دختران مجرد

سؤالات متداول درمورد درمان یائسگی زودرس

آیا سویا در درمان یائسگی زودرس مؤثر است؟

سویا یک فیتواستروژن است که آثار استروژن را در بدن تولید می‌کند و به همین علت موجب بهبود بسیاری از علائم یائسگی زودرس می‌شود. اگرچه گاهی این درمان، عوارضی مانند معده‌درد و اسهال را در پی دارد؛ اما به کاهش گر گرفتگی و جلوگیری از پوکی استخوان کمک شایانی می‌کند. همچنین مواد مؤثره سویا باعث کاهش چربی خون و کلسترول توتال، کاهش میزان لیپوپروتئین کلسترول مضر (LDL)، تنظیم فشار خون و کاهش فشار دیاستولی و سیستولی می‌شود.

آیا مصرف عصاره بلک کوهش (black cohosh) برای همه زنان یائسه مفید است؟

همان‌طور که ذکر شد، بلک کوهش یا کوهوش سیاه به بهبود علائم یائسگی کمک می‌کند. این گیاه که بومی آمریکای شمالی است، با داشتن اثر آنتی‌اکسیدانی قوی موجب خنثی‌سازی اثر سرطان‌زایی رادیکال‌های آزاد می‌شود و در کاهش گرگرفتگی یا اختلالات خلقی هم اثرگذار است. طبق مطالعات مختلف، بلک کوهش را می‌توان برای درمان سندرم پیش از قاعدگی، علائم یائسگی و قاعدگی دردناک به کار برد؛ اما استفاده از آن در مبتلایان به بیماری‌های کبدی مجاز نیست.

آیا می‌توان یائسگی را به تعویق انداخت؟

یائسگی اگر به صورت طبیعی و در سن مناسب خود رخ دهد، قابل تعویق نیست و امکان بازگرداندن قدرت باروری پس از آن وجود ندارد. در مواردی مشاهده شده که درمان‌های مختلف روی یائسگی زودرس، پس از ۱ الی ۲ سال موجب ازسرگیری قاعدگی شده که این موارد را می‌توان در دسته بی‌نظمی‌های ناشی از اختلالات هورمونی قرار داد.

اما به‌طورکلی بروز یائسگی زودرس یا یائسگی طبیعی قابل تعویق نیست و صرفاً درمان‌های موجود به کاهش شدت علائم آن تا اتمام کامل قاعدگی کمک می‌کند. لازم به ذکر است که بانوان مبتلا به یائسگی زودرس درصورت عدم تمایل به فرزندآوری، باید تا اتمام علائم یائسگی، همچنان از راهکارهای جلوگیری در روابط زناشویی خود استفاده کنند.

آیا زن یائسه باردار می‌شود؟

بارداری بعد از یائسگی به‌طور طبیعی امکان‌پذیر نیست؛ به نحوی که در اغلب زنان پس از سن ۴۲ سالگی قدرت باروری کم می‌شود و با رسیدن به ۵۰ سالکی تقریباً از بین می‌رود. البته همان‌طور که ذکر شد، در ماه‌های ابتدایی یائسگی زودرس همچنان احتمال باروری وجود دارد.

اما زنانی که دچار یائسگی طبیعی شده‌اند می‌توانند با راهکارهای دیگری نظیر تخمک اهدایی، جنین اهدایی و یا حتی رحم جایگزین (در صورت فریز تخمک‌های خود در سنین پایین‌تر) باز هم مادر شدن را تجربه کنند.

برای درمان گر گرفتگی ناشی از یائسگی چه کنیم؟

گر گرفتگی یکی از علائم طبیعی و بسیار شایع یائسگی است که اغلب با هورمون‌درمانی می‌توان آن را بهبود داد. بااین‌حال، با توجه به عوارض جانبی درمان‌های هورمونی توصیه می‌شود که خانم‌ها صرفاً با روش‌های خانگی گرگرفتی را کنترل کنند. این عارضه حداکثر پس از ۲ سال به‌طور خودبه‌خود رفع می‌شود.

آیا یائسگی زودرس قابل برگشت است؟

خیر، خانم‌ها باید تحت نظر بهترین متخصص زنان و زایمان قرار گیرند و نکات مراقبتی را برای عبور از این مرحله به خوبی رعایت کنند تا دچار عوارض شدید بیماری نشوند.

آیا هورمون درمانی یائسگی زودرس باعث سرطان سینه می‌شود؟

با انجام هورمون درمانی توسط هورمون استروژن، خطر بروز سرطان سینه حداکثر ۲ درصد افزایش می‌یابد و به همین دلیل، این روش درمانی یک تکنیک ایمن به شمار می‌رود. البته باید دانست که درمان هورمونی برای زنان مبتلا به سرطان پستان یا سرطان رحم انجام نمی‌شود؛ اما سایر بانوان تحت درمان نیز هر ۶ ماه یک بار تحت غربالگری سرطان سینه قرار می‌گیرند.