برای بارداری طبیعی، نیاز به تعداد مشخصی از فولیکولها در تخمدان است که گاهی عواملی همچون اختلالات لولههای رحمی، اوریون و آندومتریوز، مشکلات ژنتیکی، عفونت لگن و... باعث کاهش ذخیره تخمدان میشود. بااینحال تشخیص و درمان بهموقع توسط آی وی اف، دارودرمانی، تخمک اهدایی و... به حاملگی با تخمک کم نیز کمک خواهد کرد.
تمام بانوان در سنین بالا با توقف قاعدگی، یائسه میشوند؛ اما برخی عوامل مانند سابقه خانوادگی، مصرف سیگار، رژیم غذایی گیاهخواری، اختلال عملکرد تیروئید، لاغری شدید، صرع و... میتواند سن یائسگی را تا زیر ۴۰ سال هم پایین بیاورد. این مشکل که سبب نازایی و بروز عوارض یائسگی میگردد، درصورت تشخیص بهموقع تا حد زیادی قابل کنترل است.
افزایش سن زنان با کاهش کیفیت تخمکها و کاهش شانس بارداری موفق همراه است. برای جبران این مشکل و حفظ قدرت باروری در سنین بالا، میتوان حداکثر تا سن ۳۵ الی ۴۰ سالگی نسبت به فریز تخمک اقدام نمود. این فرایند که در سه مرحله تحریک تخمدان، تخمککشی و انجماد تخمک انجام میشود، امکان بارداری در سن بالا یا اهدای تخمک را فراهم میکند.
سن زنان در قدرت باروری آنان بسیار اثرگذار است و از ۳۵ سالگی (بهویژه پس از ۴۰ سالگی) شانس بارداری کاهش مییابد. حاملگی در سن بالا خطرات بیشتری برای مادر و جنین دارد؛ اما با راهکارهایی همچون تغذیه سالم، مصرف ویتامینها، ورزش، وزن متعادل و... در کنار روشهای کمکباروری میتوان شانس بارداری موفق در سنین بالا را حفظ کرد.
اگرچه بین علائم یائسگی طبیعی و یائسگی زودرس تفاوت خاصی وجود ندارد، اما علل آنها با هم متفاوت است. یائسگی یا نارسایی زودرس تخمدان ممکن است به علت اختلالات کروموزومی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی و... رخ دهد که فرد را در سن کم نابارور میکند. لذا آشنایی با روشهای پیشگیری از این عارضه و درمان آن برای بانوان ضروری است.
یکی از چهارچوبهای سنجش میزان قدرت باروری زنان، ذخیره تخمدانی آنها است که شامل تعداد فولیکولهای غیر پوچ با اندازه استاندارد میباشد. تعیین ذخیره تخمدان با آزمایشهای و معایناتی نظیر سونوگرافی انجام میشود و برخی روشهای خانگی مانند مصرف مولتی ویتامین، ماهی، زنجبیل و... در تقویت آن نقش دارد؛ اما برای تشخیص و درمان مؤثر باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
یک راه مؤثر برای تخمین ذخیره تخمدان زنان و قدرت باروری آنان، اندازهگیری سطح هورمون آنتی مولرین (Amh) است. عواملی مانند افزایش سن، اضافه وزن و مصرف داروهایی همچون شیمیدرمانی روی سطوح Amh تأثیر میگذارد؛ اما آشنایی با علائم کاهش یا افزایش آنتیمولرین و رعایت برخی نکات خانگی میتواند بدون نیاز به درمان پزشکی، کمبود این هورمون را برطرف کند.
میزان هورمون آنتی مولرین (AMH) که صرفاً توسط فولیکولهای ریز ترشح میشود، نشاندهنده تعداد این فولیکولها در تخمدان است. از آنجایی که سطح پایین AMH به معنای کمبود ذخیره تخمدان و سطح بالای آن میتواند نشاندهنده سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد، انجام آزمایش مخصوص این هورمون به تعیین قدرت باروری فرد کمک خواهد کرد.
بهطور طبیعی، ذخیره تخمدان بانوان با افزایش سن کاهش مییابد و این روند حدوداً از ۳۵ سالگی آغاز میشود. میزان ذخیره تخمدانی را میتوان با سونوگرافی یا آزمایشهای هورمونی تعیین نمود و به کمک برخی روشهای خانگی از سرعت کاهش آن کم کرد. اما با تکنیکهایی همچون فریز تخمک نیز امکان حفظ قدرت باروری در سنین بالا وجود دارد.