تخصص مغز و اعصاب یا نورولوژی چیست؟

تخصص مغز و اعصاب (نورولوژی)، شاخه‌ای از علم پزشکی با تمرکز بر مغز و سیستم عصبی بدن انسان می‌باشد. پزشکان مغز و اعصاب، متخصصین درمان طیف وسیعی از بیماری‌های می‌باشند: از اختلالات شناختی حاد گرفت (مانند آلزایمر و زوال عقد) تا بیماری‌های عصبی و عضلانی (مانند آسیب‌های عصبی و عضلانی). این متخصصین، پزشکان مهربان و متعهدی هستند و به بیمارانی که از طیف گسترده‌ای از ناراحتی‌های عصبی – شامل سردرد، بی‌حسی، ضعف، لرزش‌های عضلانی، تشنج، دشواری در تکلم و تغییر در هوشیاری – رنج می‌برند رسیدگی می‌کنند.

با وجود اینکه این متخصصین با بعضی از پرتنش‌ترین و تحلیل‌ برنده‌ترین بیماری‌ها در حوضه پزشکی سر و کار دارند، معمولاً از شخصیت سرزنده، آرام و بسیار عادی برخوردار هستند و به عنوان افرادی با دانش و کنجکاوی پیچیده علمی همراه با رفتار دوستانه، امیددهنده و متواضعانه شناخته می‌شوند.

در دهه‌های گذشته، دستیابی به پیشرفت‌های مختلفی در علم پزشکی در زمینه‌ دارو‌های بیماری‌های مغز و اعصاب و استفاده از فناوری‌های درمانی غیرتهاجمی در درمان این بیماری‌ها، به کلی تخصص پزشکی مغز و اعصاب را متحول کرده است. از آنجا که دانش ما در زمینه بیماری‌های عصبی روز به روز در حال افزایش است، تخصص پزشکی مغز و اعصاب به عنوان یکی از مهیج‌ترین زمینه‌های علم پزشکی به حساب می‌آید.

کار به عنوان پزشک مغز و اعصاب

تنوع بیماری‌هایی که در حوضه پزشکی مغز و اعصاب به آنها رسیدگی می‌شود بسیار زیاد است. از آنجا که سیستم عصبی مسئول کنترل سایر سیستم‌های اندامی در بدن می‌باشد، این تخصص با تمامی تخصص‌های پزشکی همپوشانی دارد؛ برای مثال برای درمان بیمارانی که از زوال عقل یا اضطراب رنج می‌برند، متخصصین مغز و اعصاب باید از دانش کافی در حوضه روانشناسی برخوردار باشند، یا برای تشخیص درست عوامل گیچی یا عدم توانایی در بلع، آنها نیاز دارند که با مفاهیم مورد استفاده در تخصص گوش و حلق و بینی آشنایی داشته باشند.

همچنین برای ارزیابی مشکلات دیداری و یا مدیریت نوروفیروماتوز، آنها باید به ترتیب در زمینه‌های پزشکی چشم و پوست دانش کافی را داشته باشند. پزشکان جراح نیز معمولاً برای رسیدگی به بیمارانی که دچار سکته مغزی یا پارگی نخاعی شده‌آند، با متخصصین مغز و اعصاب به مشورت می‌پردازند و از تخصص‌ آنها بهره‌مند می‌شوند.

متخصصین مغز و اعصاب همچنین باید در مورد آخرین پیشرفت‌ها در زمینه درمان‌های آنتی‌بیوتیکی – برای درمان بیماری‌هایی مانند التهاب عفونی پرده مننژ، ظهور عصبی بیماری ایدز و بسیاری از بیماری‌های دیگر – آگاهی داشته باشند.

برای رسیدگی به چنین طیف وسیعی از اختلالات و مشکلات پزشکی، پزشکان مغز و اعصاب باید در زمینه‌های مختلف و متنوعی از تبحر کافی برخوردار بوده و درک مناسبی از زمینه‌های مختلف علوم پایه، بخصوص آناتومی دستگاه عصبی، عصب‌شناسی و فیزیولوژی دستگاه عصبی داشته باشند.

از آنجا که انجام معاینه بالینی دقیق مهم‌ترین وحساس‌ترین بخش کار در پزشکی مغز و اعصاب می‌باشد، این متخصصین استادان گرفتن تاریخچه و انجام معاینات بالینی هستند. همچنین از تخصص پزشکان مغز و اعصاب برای تفسیر نتایج تست‌های تشخیصی پیچیده مانند تصویربرداری MRI، برش‌انگاری رایانه‌ای، نوار مغزی، تست خواب و آزمایش خون استفاده می‌شود.

برخورداری از چالاکی و زبردستی در انجام اعمالی مانند بذل نخاع و گرفتن نوار عصب و عضله (الکترومیوگرافی) بسیار مهم می‌باشند. مهم‌تر از هر چیز دیگر، پزشک مغز و اعصاب باید بتواند برای درمان اختلالات و بیماری‌های مختلف از انواع داروها و روش‌های درمانی، مانند تزریق درون‌وریدی ایمنوگلوبولین‌ها، پلاسمافرز یا انفوزیون وریدی داروهای ضد انعقادی قوی – برای مدیریت سکته‌های حاد – استفاده کند.

وجود حجم عظیمی از اطلاعات که یک متخصص مغز و اعصاب باید آنها را در ذهن خود داشته باشد معمولاً دانشجویان پزشکی را از ادامه تحصیل در این زمینه دلسرد می‌کند؛ اما آنها باید بدانند که کار به عنوان یک پزشک مغز و اعصاب لزوماً نیازمند نبوغ بالا نمی‌باشد، بلکه یک متخصص در این زمینه تنها باید بتواند یافته‌های بالینی پیچیده را به شکل نظام‌مند تحلیل کند.

در واقع یک پزشک متخصص مغز و اعصاب باید بتواند داده‌های متخلفی را که از تاریخچه، معاینات بالینی و تست‌های تشخیصی به دست آورده، کنار هم گذاشته و به یک نتیجه‌گیری درست برسد.

یک پزشک متخصص مغز و اعصاب چطور فکر می‌کند؟

متخصصین مغز و اعصاب در راستای تشخیص و درمان اختلالات عصبی، از دانشی که در زمینه‌های مختلف علوم پایه دارند بهره‌ می‌برند. کار در این حوضه از علم پزشکی نیازمند دانش کافی در مورد کالبدشناسی، فیزیولوژی، جنین‌شناسی، بیوشیمی، آسیب‌شناسی و داروشناسی مربوط به دستگاه عصبی انسان می‌باشد.

حال آیا این به این معنی است که شما باید نام تک تک ساختار‌های بزرگ و کوچک موجود در مغز و نخاع را به یاد داشته باشید؟ قطعاً نه. معمولاً نظرات پزشکان مغز و اعصابی که سادگی تخصص حرفه‌ای‌شان را درک نکرده‌اند باعث بوجود آمدن چنین سوءتفاهم‌هایی در مورد آن می‌شوند.

با درک ساختار‌های مختلف دستگاه عصبی، یک متخصص مغز و اعصاب خوب می‌تواند به راحتی مشکلاتی که ممکن است در پی بروز بیماری در این ساختار‌ها بوجود بیاید را مدیریت کند.

کار در زمینه مغز و اعصاب می‌تواند بهترین گزینه برای پزشکان مشتاقی باشد که پرداختن به تحلیل علمی و یافتن راهکار‌های منطقی را دوست دارند. تخصص مغز و اعصاب شاید منطقی‌ترین و نظام‌مندترین تخصص در حوضه پزشکی به حساب بیاید. هنگامی یک بیمار با مشکلات مربوط به سیستم عصبی به پزشک مراجعه می‌کند، متخصص مغز و اعصاب در ابتدا باید تشخیص دهد که آسیب در کدام قسمت دستگاه عصبی رخ داده است: در مغز، نخاع، اعصاب محیطی، محل تماس عصبی – عضلانی یا حتی عضلات. سپس فرایند تشخیص تفریقی از بالا به پائین شروع می‌شود. آیا آسیب مربوط به دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) است یا مربوط به دستگاه عصبی محیطی (اعصاب و عضلات)؟

اگر مشکل بوجود آمده در نخاع می‌باشد، آیا محل آن در مهره‌های گردنی است (علائم مربوط به اندام‌های حرکتی فوقانی) یا کمری (علائم مربوط به اندام‌های حرکتی تحتانی)؟ اگر مشکل بوجود آمده در مغز باشد، متخصصین مغز و اعصاب با جزئیات بیشتری به مطالعه آن می‌پردازند تا مشخص شود مشکل از ساقه مغز است یا قشر مخ. هنگامی که یک متخصص مغز و اعصاب از درک بهتری نسبت به ساختار‌های بزرگ مغزی برخوردار باشد، راحت‌تر می‌تواند اختلالات را در اجزاء پیچیده‌تر دستگاه عصبی شناسایی کند.

تشخیص مشکلات به روش علمی، جزئی جدایی ناپذیر از کار در زمینه مغز و اعصاب می‌باشد و می‌تواند کار متخصص مغز و اعصاب را برای او بسیار لذت‌بخش و تا حد زیادی آسان کند. یک پزشک مغز و اعصاب این توانایی را دارد که به ارزیابی وضعیت یک بیمار، که پزشکان دیگر از نتیجه‌گیری در مورد علائم پیچیده‌ای که نشان می‌دهد عاجز مانده‌اند، بپردازد.

با تحلیل نظام‌مند داده‌هایی که در دسترس این متخصصین می‌باشد، آنها معمولاً می‌توانند به سرعت به تشخیص قطعی (یا حداقل نزدیک) در مورد وضعیت بیمار برسند؛ آنها این کار را با نشان دادن این موضوع که چطور علائم مختلف مربوط به بیمار در یک چارچوب نوروآناتومیک با یکدیگر در ارتباط می‌باشند انجام می‌دهند که همین امر باعث حیرت سایر همکارانشان می‌شود.

اگر قصد پیدا کردن بهترین نورولوژیست ها یا متخصصین مغز و اعصاب هستید، به وبسایت درمانکده سر بزنید و برای ویزیت حضوری و مشاوره آنلاین نوبت بگیرید.