با توجه به این که نیمی از موارد ناباروری زوجین ناشی از علل مردانه بهویژه مشکلات اسپرم است، تقویت اسپرم و رفع ضعفهای آن در زمینهی تعداد، تحرک و مورفولوژی میتواند به درمان ناباروری کمک کند. بسته به نوع مشکل، روشهایی همچون کاهش دمای بیضهها، دوری از مواد سمی، ترک سیگار، بهبود برنامه غذایی و... با مشورت پزشک انتخاب میشود.
مهمترین تست تشخیص ناباروری در مردان، آزمایش اسپرم است که با دریافت یک نمونه مایع منی از مرد انجام میشود. در تفسیر این آزمایش مواردی مانند شکل اسپرمها، جهت و سرعت حرکت آنها، تعداد اسپرم، حجم نمونه انزال، PH مایع منی، سرعت رقیق شدن منی و... مورد بررسی قرار میگیرد که نتایج آن قدرت باروری را تعیین میکند.
تشخیص انسدادی یا غیرانسدادی بودن آزواسپرمی (اسپرم صفر)، با آزمایش آنالیز اسپرم و سایر معاینات انجام میشود. در اغلب موارد، ناباروری ناشی از اسپرم صفر انسدادی با درمانهایی همچون جراحی قابل رفع است. در موارد دیگر نیز دارودرمانی، هورموندرمانی، پیوند مغز استخوان و نهایتاً استفاده از اسپرم اهدایی میتواند به فرزندآوری کمک کند.
پیچخوردگی و تورم غیرطبیعی رگهای بیضه موجب بیماری مردانهای به نام واریکوسل میشود که علاوه بر درد و ناراحتی، عوارضی نظیر نازایی را به دنبال دارد. با توجه به شدت متفاوت این بیماری در افراد، با مشاهده علائمی مانند ورم بیضه، احساس درد، عدم تقارن بیضهها و... باید به پزشک متخصص مراجعه کرد و درمان مناسبی را در پیش گرفت.
بیماری واریکوسل در مردان که باعث مشکلاتی همچون درد و ورم بیضه یا اختلالات باروری میشود، نیاز به درمان کامل دارد. هرچند این فرایند نیز همچون سایر روشهای درمانی ممکن است با عوارضی مانند هیدروسل، تورم و... همراه باشد؛ اما مراجعه به پزشک یک مجرب و انتخاب بهترین تکنیک جراحی، به کاهش عوارض کمک خواهد کرد.
اختلال نعوظ در مردان به دفعات کم، مشکل خاصی ایجاد نمیکند؛ اما تکرار آن علاوه بر جلوگیری از رابطه جنسی مناسب، باعث ناباروری میشود. این عارضه که در اثر عواملی همچون علل روانی، مشکلات عروقی، اختلالات آناتومیک، بیماریها، داروها، سبک زندگی غلط و افزایش سن رخ میدهد، در صورت مراجعه به پزشک متخصص به راحتی قابل درمان خواهد بود.
بستن لولههای وازدفران که با عمل وازکتومی انجام میگیرد، یک راهکار قطعی برای توقف باروری در مردان است. اگرچه این روش با عمل معکوس وازکتومی قابل بازگشت است، اما شانس باروری مجدد را تا حد زیادی کم میکند. همچنین در صورت عدم موفقیتآمیز بودن عمل در موارد نادر، احتمال بروز برخی عوارض وجود دارد که در این مطلب به آنها پرداخته میشود.
اگرچه دیرانزالی در مردان چندان رایج نیست؛ اما میتواند باعث افسردگی، بدخلقی، پرهیز از رابطه جنسی و حتی ناباروری شود. این عارضه در اثر عوامل مختلفی شکل میگیرد که شامل سه دسته علل روانی، علل جسمی یا فیزیکی و علل دارویی است. با تشخیص عامل دیرانزالی میتوان حتی با روشهای خانگی نظیر ورزش، مصرف برخی خوراکیها و... مشکل را حل کرد.
درمان ناباروری به روش ZIFT که در گذشته رایجتر بود و هنوز هم گاهی استفاده میشود، تقریباً مشابه IVF است. با این تفاوت که سلول تخم لقاحیافته در آزمایشگاه، به جای انتقال به رحم، از طریق لاپاراسکوپی به لوله فالوپ غیرمسدود منتقل میشود. تشخیص مؤثر بودن این روش و تصمیم بر به کار بردن آن جهت بارداری، پس از معاینات پزشکی انجام میگیرد.
اگرچه متقاضیان وازکتومی میدانند که این جراحی باعث پیشگیری قطعی از باروری میشود؛ اما برخی مردان پس از عمل، به دلایل مختلفی تمایل به بازگشت آن و انجام عمل وازووازستومی دارند. باید گفت شانس بازیابی قدرت باروری پس از این عمل ناچیز است و به عواملی مانند سن فرد، مدتزمان سپریشده از عمل وازکتومی و... بستگی دارد.