برگشت وازکتومی (وازووازستومی): روش‌ها، عوارض و درصد موفقیت
ناباروری مردانیکی از راه‌های جلوگیری دائمی از باروری در مردان، انجام عمل وازکتومی (Vasectomy) است که به عنوان یک روش برگشت ناپذیر شناخته می‌شود. بااین‌حال، برخی از مردان با وجود اقدام به جراحی وازکتومی تصمیم به رفع آن می‌گیرند و برایشان سؤال است که آیا امکان بازگشت وازکتومی وجود دارد یا خیر؟ باید گفت منظور از بازگشت ناپذیر بودن عمل وازکتومی، ریسک بالای آن و کاهش قدرت باروری پس از برگشت است.
در واقع، با انجام عمل وازووازستومی (بازگرداندن وازکتومی) لزوماً قدرت باروری برای فرزندآوری به دست نمی‌آید و بنابراین باید در اقدام به وازکتومی تصمیم قطعی گرفت.
عمل برگشت وازکتومی (وازووازستومی) چیست؟
در میان روش‌های پیشگیری از بارداری برای مردان، عمل وازکتومی تعریف می‌شود که به معنای انسداد لوله های منی‌بر (وازدفران) و جلوگیری از خروج اسپرم از بدن مرد است. منظور از عمل وازووازستومی (Vasovasostomy) یا برگرداندن وازکتومی، رفع این انسداد و اتصال دو سر جداشده مجرای منی به یکدیگر برای بازگشت باروری می‌باشد.
باید دانست که خود عمل وازکتومی بسیار ساده و سرپایی، تحت بی‌حسی موضعی و در طول حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه انجام می‌شود؛ اما عمل سنگین وازووازستومی را باید در اتاق عمل، با نخ‌های بسیار ظریف و با دقت فراوان انجام داد.
معمولاً قبل از انجام عمل بازگشت وازکتومی، پزشک نمونه‌ای از مایع منی موجود در مجرای وازدفران را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. درصورت شفاف و غیر کدر بودن نمونه منی و مشاهده اسپرم سالم و بالغ در آن اجازه عمل برگشت وازکتومی را می‌دهد.
آیا وازکتومی در همه افراد قابل بازگشت است؟
همان‌طور که ذکر شد، وازکتومی را یک عمل برای ایجاد ناباروری دائمی می‌دانند؛ به این معنی که امکان باروری پس از آن وجود ندارد و بازگشت به شرایط پیش از عمل نیز دشوار است. طبق آمار، حدود ۶ تا ۱۰ درصد از مردان پس از عمل وازکتومی به دلایل مختلفی تصمیم به برگشت آن می‌گیرند.
بدین منظور، پزشک شرایط کلی فرد را بررسی می‌کند و در صورت مساعد بودن وضعیت بیمار، دستور انجام عمل وازووازستومی را می‌دهد. این جراحی که تحت بیهوشی عمومی، بی‌حسی نخاعی یا اپیدورال انجام می‌گیرد، برای هر بیضه حدود یک ساعت زمان می‌برد.
به‌طور کلی عواملی نظیر سن بیمار، فاصله زمانی سپری‌شده از زمان عمل وازکتومی، روش جراحی (ترجیحاً جراحی میکروسکوپیک)، میزان شفافیت و روان بودن ترشحات بیضه حین عمل و... بر شانس موفقیت عمل برگشت وازکتومی مؤثر است.
علت اقدام به عمل بازگشت وازکتومی چیست؟
معمولاً پزشکان قبل از انجام عمل وازکتومی، تمام پیامدهای ناشی از آن به ویژه نازایی دائمی را برای متقاضی توضیح می‌دهند تا از تصمیم قطعی وی برای انجام جراحی اطمینان یابند. بااین‌حال، علل و عوامل متعددی باعث تصمیم به برگشت وازکتومی می‌شود که از جمله آن‌ها باید به موارد زیر اشاره کرد:
- تصمیم برای داشتن فرزندان بیشتر
- از دنیا رفتن فرزند قبلی
- ازدواج مجدد و تمایل به بچه‌دار شدن از همسر جدید
- ناموفق بودن فرزندآوری با روش‌های IVF و ICSI
- احساس درد و ناراحتی پس از عمل وازکتومی
اقدامات و نکات قبل از بازگشت وازکتومی
پیش از اقدام به جراحی بازگشت وازکتومی باید اقدامات و مراقبت هایی را انجام داد که شامل موارد زیر است:
- بررسی پرونده پزشکی توسط پزشک متخصص
- انجام معاینات فیزیکی درصورت نیاز
- اطمینان از توانایی تولید اسپرم در بدن فرد با انجام آزمایش اسپرم و آزمایش‌های مربوطه
- اطمینان از قدرت باروری همسر با معاینات و آزمایش‌های زنان
- دریافت نوبت در بیمارستان یا مرکز جراحی و حضور به‌موقع برای عمل
روند عمل بازگشت وازکتومی چگونه است؟
بسته به تکنیک استفاده‌شده توسط جراح، روند عمل وازووازستومی یا بازگشت وازکتومی متفاوت خواهد بود. طی یک روش جراحی از پیوند تعدیل‌شده یک لایه و طی روشی دیگر از پیوند دولایه استفاده می‌شود. در روش دولایه که معمول و رایج‌تر است، جراح به کمک بخیه های بسیار کوچک یا گیره‌های مخصوص، دو سر لوله منی را به هم نزدیک می‌کند و جراحی را آغاز می‌نماید.
ابتدا باید دیواره پشتی را با بخیه‌های خارجی (سوزال) متصل کرد و سپس بخیه‌های ظریفی را روی لایه داخلی (مخاطی) زد. تعداد بخیه‌ها برای اتصال لوله‌ها معمولاً ۶ تا است، که ابتدا ۳ بخیه با زوایای ۱۲۰ درجه زده می‌شود وسپس ۳ بخیه دیگر مابین آن‌ها قرار می‌گیرد.
نهایتاً با تکمیل بخیه های لایه داخلی و خارجی، مرحله عمل دولایه به اتمام می‌رسد. پس از آن برای محکم شدن پیوند و عدم جابجایی آن، بخیه‌های بزرگ‌تری دور لوله‌های منی زده شده و در پایان نیز این لوله‌ها به داخل اسکروتوم (کیسه بیضه) بازگردانده می‌شود. بعد از این عمل که برای هر دو بیضه صورت می‌گیرد، باید از بیضه‌بند و ابزار مناسب جهت تخلیه ترشحات استفاده کرد. لازم به اشاره است که بی‌حسی موضعی بیضه‌ها می‌تواند ۲ تا ۱۲ ساعت درد را تسکین دهد.
مراقبت های بعد از عمل وازووازستومی
پس از اتمام عمل وازووازستومی یا برگشت وازکتومی باید اقدامات و مراقبت هایی را مدنظر قرار داد که علاوه بر کاهش درد و دوران نقاهت عمل، مانع از بروز عوارض جدی در فرد شود. برخی از این نکات و مراقبت‌ها عبارتند از:
- آمادگی برای تورم و درد خفیف تا متوسط به مدت حداکثر یک هفته
- دراز کشیدن پس از جراحی به مدت ۶ تا ۸ ساعت
- استفاده از کیسه یخ در محل برش
- عدم سرپا ایستادن طولانی‌مدت در روزهای بعد از عمل
- تمیز کردن ترشحات خون‌آلود اندک در محل برش
- مصرف منظم قرص مسکن به تجویز پزشک (معمولاً روزانه ۶ عدد)
- آغاز فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی یا پشت میز نشستن با گذشت ۳ روز از عمل
- اجتناب از ورزش سنگین و مقاربت جنسی به مدت ۲ تا ۳ هفته
میزان استراحت بعد از برگشت وازکتومی
برای بازگرداندن وازکتومی و تعیین مدت استراحت پس از آن، باید نوع انسداد انجام‌شده بر روی وازدفران را مشخص کرد. اگر انسداد از نوع برش لوله‌ها باشد می‌بایست دو سر جداشده را به یکدیگر متصل کرد که برای این کار از تکنیک میکروسرجری استفاده می‌شود. طی این تکنیک با بزرگ‌نمایی ۲۵ برابری توسط میکروسکوپ و استفاده از نخ‌های بخیه بسیار نازک می‌توان عمل را به پایان رساند.
معمولاً فرد در همان روز عمل مرخص می‌شود و حداکثر ۲ روز پس از جراحی نیز می‌تواند سر کار خود برگردد. البته در افراد دارای مشاغل سنگین‌تر بهتر است مدت استراحت به ۳ تا ۴ روز برسد. لازم به ذکر است که جراحی برگشت وازکتومی یک عمل ایمن می‌باشد و احتمال عفونت و خونریزی در آن بسیار کم است. بااین‌حال در صورت بروز هرگونه مشکل می‌توان به پزشک مراجعه کرد و مورد معاینه قرار گرفت.
درصد موفقیت عمل برگشت وازکتومی
همان‌گونه که بیان شد، شانس موفقیت عمل برگشت وازکتومی به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی از آن‌ها زمان سپری‌شده از جراحی وازکتومی است. لذا به‌طور تقریبی می‌توان درصد موفقیت وازووازستومی را به صورت زیر تخمین زد:
- موفقیت ۷۵ درصد برای فاصله زمانی کمتر از ۳ سال
- موفقیت ۵۵ درصد برای فاصله زمانی ۳ تا ۸ سال
- موفقیت ۴۰ تا ۴۵ درصد برای فاصله زمانی ۹ تا ۱۴ سال
- موفقیت ۳۰ درصد برای فاصله زمانی ۱۵ تا ۱۹ سال
- موفقیت کمتر از ۱۰ درصد برای فاصله زمانی بیش از ۲۰ سال
باید اشاره کرد که بخش مهمی از شانس موفقیت بارداری بعد از بازگشت وازکتومی به میزان قدرت باروری زنان نیز بستگی دارد؛ به‌طوری که اگر زن بالای ۴۰ سال باشد شانس بارداری باز هم کمتر خواهد شد. ضمناً درصورت عدم امکان فرزندآوری بعد از وازووازستومی به دلیل تحرک کم اسپرم ها یا تولید آنتی بادی علیه آن‌ها، می‌توان از تکنیک‌های کمک‌باروری مانند روش آی وی اف و آی یو آی بهره برد.
سخن پایانی
طبق نکات ذکرشده، بچه دار شدن با وازکتومی تقریباً غیرممکن است و پس از بازگشت وازکتومی نیز احتمال آن چندان بالا نیست. در واقع، وازکتومی روشی برای عقیم سازی مردان محسوب می‌شود و برای انجام آن باید با اطمینان کامل به پزشک مراجعه کرد.
با وجود این، همچنان شانس بارداری همسر پس از جراحی وازووازستومی وجود دارد و برای آگاهی از درصد موفقیت آن می‌توان با پزشک خود مشورت کرد. توصیه می‌شود که افراد برای اقدام به عمل، مواردی نظیر میزان علاقه خود به فرزندآوری در آینده، عوارض احتمالی عمل، شانس موفقیت آن و همچنین هزینه عمل برگشت وازکتومی را در نظر بگیرند.
سؤالات متداول عمل وازووازستومی
میزان موفقیت عمل وازووازستومی چقدر است؟
عوامل مختلفی در میزان موفقیت عمل وازووازستومی نقش دارد و نمی‌توان درصد موفقیت یکسانی را برای همه بیماران در نظر گرفت. معمولاً ۹۲ درصد از افراد پس از عمل بازگشت وازکتومی دارای اسپرم در مایع منی هستند و ۳۰ تا ۶۰ درصد از افراد پس از این عمل می‌توانند به‌طور طبیعی باردار شوند. درصورت عدم بارداری طبیعی، امکان استفاده از تکنیک شست‌وشوی اسپرم و تلقیح مصنوعی یا لقاح آزمایشگاهی وجود دارد.
بارداری همسر بعد از بازگشت وازکتومی چقدر طول می‌کشد؟
پس از انجام موفقیت‌آمیز عمل بازگشت وازکتومی و تلاش برای فرزندآوری، باردار شدن زن می‌تواند از چند ماه تا یک سال و گاه بیش از یک سال طول بکشد.
طول مدت عمل برگشت وازکتومی چقدر است؟
انجام عمل برگشت وازکتومی حداقل ۲ ساعت و گاهی تا ۴ ساعت زمان می‌برد. از طرفی درصورت انجام وازواپیدیدیموستومی (Vasoepididymostomy) این بازه زمانی طولانی‌تر نیز می‌شود. با توجه به بیهوشی عمومی در هر دو عمل، مدت دوران نقاهت هم چند روز طول می‌کشد.
چه مدت بعد از وازووازستومی می‌توان رابطه جنسی داشت؟
طبق توصیه اغلب پزشکان، نزدیکی و رابطه جنسی حداقل تا ۲ هفته بعد از وازووازستومی ممنوع است. از طرفی به علت اثرات عمل برگشت وازکتومی در اغلب آقایان، میل جنسی تا مدتی کاهش می‌یابد و حدوداً پس از ۲ تا ۳ هفته به حالت قبل بازمی‌گردد. لذا با گذشت این زمان می‌توان برای مقاربت و داشتن نعوظ و ارگاسم حین آن اقدام کرد.
نظری ثبت نشده
نظر شما