برای تقویت اسپرم برای بارداری چه باید کرد؟

به طور کلی در ۵۰ درصد موارد، علل ناباروری جزو علل مردانه است. از جمله شایع ترین مشکلات ناباروری در مردان، اسپرم ضعیف و کم بودن تعداد آن می‌باشد. از هر ۲۵ مرد، یک نفر دچار اختلال کم بودن تعداد اسپرم است. عواملی نظیر اضطراب، اضافه وزن و رژیم غذایی نامناسب، بر تعداد و سرعت حرکت اسپرم ها اثرگذار است. ضعیف بودن اسپرم مردان می‌تواند ناشی از اختلالاتی نظیر الیگواسپرمی (کم بودن اسپرم)، حرکت ضعیف و شکل غیر طبیعی اسپرم باشد که طی آزمایش اسپرموگرام شناسایی می‌شود.

مطالعات نشان داده که مصرف برخی از مواد غذایی و رعایت نکات مراقبتی، می‌تواند به تقویت اسپرم ضعیف و درمان اختلالات آن کمک کند تا بارداری موفقی رقم بخورد. در این مطلب چند روش مفید و کاربردی را برای تقویت اسپرم معرفی و مواد غذایی که می‌توانند در درمان اسپرم ضعیف موثر باشند، را عنوان می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: آشنایی با اختلالات اسپرم و تاثیر آن بر ناباروری مردان

به چه حالتی اسپرم ضعیف گفته می‌شود؟

اسپرم ضعیف دارای ویژگی‌هایی است که قدرت باروری مردان را کم می‌کند و آنان را در فرزندآوری با مشکل مواجه می‌سازد. با توجه به اهمیت این موضوع، در زوجین نابارور باید ابتدا یک آزمایش اسپرم برای تجزیه و تحلیل مایع منی مرد و تشخیص مشکلاتی نظیر تعداد کم اسپرم، تحرک پایین اسپرم و... انجام گیرد. عوامل مختلفی بر سلامت و قدرت باروری اسپرم‌ها اثر می‌گذارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

تعداد اسپرم

حداقل تعداد نرمال اسپرم در هر نمونه مایع منی پس از انزال، حدود ۱۵ میلیون در میلی‌لیتر یا ۳۹ میلیون در یک نمونه می‌باشد که تعداد کمتر از آن احتمال بروز ناباروری را افزایش می‌دهد.در واقع تعداد اسپرم کمتر از ۱۵ میلیون در هر میلی‌لیتر از مایع منی به معنای الیگواسپرمی و فقدان اسپرم در منی نیز به معنای آزواسپرمی می‌باشد. به عبارتی دیگر، تعداد اسپرم کمتر از ۱۰ میلیون در هر میلی‌لیتر وضعیتی غیرعادی به شمار می‌رود که معمولاً منجر به ناباروری مردان می‌شود. گاهی میزان اسپرم موجود در مایع منی خارج‌شده از مرد به حدی کم می‌شود که عملاً منجر به آزواسپرمی می‌گردد.

تحرک اسپرم (sperm motility)

اگر دست‌کم ۴۰ درصد از اسپرم‌های مایع منی حرکت مناسب و کافی داشته باشند، مشکلی در قدرت باروری مرد به وجود نمی‌آید. تحرک اندک اسپرم‌ها معمولاً در مردان با تعداد اسپرم کم مشاهده می‌شود که گاهی به درمان‌های مکمل نیاز دارد. البته برای درمان این مشکل باید ابتدا نوع حرکت اسپرم‌ها (حرکت پیش‌رونده وغیر پیش‌رونده) را مشخص کرد.

مورفولوژی یا شکل اسپرم (morphology)

شکل طبیعی اسپرم‌ها یعنی داشتن سر بیضی‌شکل و دم بلند، نقش قابل ملاحظه‌ای در افزایش شانس باروری دارد. مهم‌ترین دلایل مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم شامل مصرف موادمخدر، سابقه عفونت، واریکوسل، تب بالا، مشکلات مادرزادی و… می‌باشد.

بیشتر بخوانید: میزان نرمال مورفولوژی اسپرم و تاثیر آن در باروری

آسیب دیدگی DNA اسپرم

به‌طور کلی، اسپرم‌ها سلول‌های بسیار ضعیفی هستند که برخلاف سایر سلول‌های بدن (نظیر سلول‌های پوست، گوارش و...) فاقد آنزیم‌های ترمیم‌کننده برای DNA خود می‌باشند.

لذا در صورت آسیب‌دیدگی DNA اسپرم بر اثر عفونت، گرما، مواد سمی، واریکوسل، سیگار، مواد مخدر، قلیان و... امکان برطرف کردن آسیب وجود ندارد و باروری با مشکل مواجه می‌شود. باید افزود که آسیب‌دیدگی‌های خفیف اسپرم، در زمان لقاح توسط تخمک برطرف می‌گردد؛ اما صدمه‌های شدید آن موجب عدم تشکیل جنین و یا حتی سقط جنین در هفته‌های اول بارداری می‌شود. 

علل ناباروری در مردان

شایع ترین دلایل ناباروری مردان، وجود اختلالات مربوط به کیفیت و کمیت اسپرم می‌باشد. برخی از این اختلالات عبارتند از:

• کم بودن تعداد اسپرم یا الیگواسپرمی (oligospermia)
• مشکلات مربوط به تحرک و سرعت اسپرم (آستنوسپرمی)
• بدشکلی اسپرم ها (teratospermia)
• غلظت بیش از حد مایع منی
• آزواسپرمی (azoospermia) یا صفر بودن اسپرم

علائم ضعیف بودن اسپرم چیست؟

ضعیف بودن اسپرم می‌تواند با علائمی نظیر مشکلات جنسی، کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ، درد، ورم یا وجود غده در بیضه، کاهش موی صورت یا بدن و عدم تعادل هورمونی همراه باشد. معمولاً عدم موفقیت در باروری طبیعی، به‌عنوان مهم‌ترین نشانه کمبود اسپرم شناخته می‌شود و در برخی موارد می‌توان علائمی مانند تورم، درد و برآمدگی بیضه‌ها را مشاهده کرد.

بعضی از مردان که سابقه اختلال عملکرد جنسی، مشکلات پروستات و بیضه داشته و عمل جراحی خاصی در بیضه‌ها، آلت تناسلی یا کشاله ران انجام داده‌اند، باوجود تلاش یکساله موفق به فرزندآوری نمی‌شوند؛ به چنین افرادی توصیه می‌شود با مراجعه به پزشک، تحت آزمایش‌هایی همچون تست ژنتیک، آزمایش هورمونی، نمونه‌گیری از بیضه، سونوگرافی بیضه و… قرار گیرند و متناسب با علت ناباروری خود، از دارو یا سایر روش‌های درمانی استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: بررسی کاربرد ها و روش های فریز کردن اسپرم

علت ضعیف شدن اسپرم

براساس جدیدترین آمار سازمان‌های جهانی میزان استاندارد و عادی اسپرم در هر نمونه حداقل 35 میلیون است. تعداد کمتر از 10 میلیون اسپرم در هر نمونه غیر عادی بوده و می‌تواند منجر به نازایی مردان شود. تحقیقات نشان می‌دهد عواملی که بر روی سطح تستسترون تاثیرگذار هستند، بر روی تعداد و کیفیت اسپرم‌ها نیز موثر خواهند بود. در برخی از موارد هم، کم بودن تعداد اسپرم دلیل مشخصی ندارد؛ اما گاهی دلایل ضعیف شدن اسپرم می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

• عدم تعادل هورمونی
• مشکلات ژنتیکی
• وجود مشکل ساختاری در دستگاه تناسلی
• عفونت دستگاه تناسلی و پروستات
• واریکوسل
• انجام عمل های جراحی بر روی بیضه ها
• گرم شدن بیش از حد بیضه ها
• مصرف دخانیات و مشروبات الکلی
• مصرف برخی از داروها از جمله تستوسترون یا داروی درمان پسوریازیس
• وارد آمدن ضربه به بیضه ها و یا چرخش آن ها
• بیماری هایی نظیر دیابت، ایدز، حملات قلبی، نقص کلیه و کبد، سندرم کوشین، سیستیک فیبروزیس و آنمی در باروری
• قرار گرفتن در معرض مواد سمی همچون مس، اکسید اتیلن، کادمیوم و جیوه، کلرید وینیل، رادیواکتیو
• بیضه نزول نکرده
• تنش جسمی، ذهنی و استرس های عاطفی
• اضافه وزن
• بلوغ زودرس یا دیررس
• عمل ترمیم فتق
• آلودگی هوا و وجود مواد سمی نظیر سرب در آن

روش های تقویت اسپرم ضعیف برای بارداری

تغییر رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی، بر بهبود کیفیت اسپرم های ضعیف اثرگذار است. از این میان می‌توان گفت عواملی که سطح تستوسترون را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بیشترین اثر را بر کمیت و کیفیت اسپرم خواهند داشت. بطور کلی برای تقویت اسپرم رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:

پرهیز از استحمام با آب داغ

دمای نرمال برای تولید اسپرم در بدن مردان ۲ درجه از دمای ایده آل بدن کمتر و حدود ۳۴.۵ است. مطالعات نشان می‌دهد که مردانی که حمام با آب داغ را کنار گذاشته اند، تجربه رشد ۵۰ درصدی تعداد اسپرم ها در مایع منی را داشته اند.

کاهش استرس

یکی از عوامل خطرساز برای سلامتی، وجود استرس و اضطراب است که بیانگر وضعیتی هیجانی در بدن برای رفع نیازهای جسمی و روانی و همچنین طی مراحل رویدادهای زندگی می‌باشد. اضطراب و استرس سبب ایجاد حالت تدافعی در بدن می‌شود که در این شرایط، بدن بر روی زنده ماندن تمرکز می‌کند و توجه به سایر فعالیت‌ها مثل تولید مثل را کاهش می‌دهد؛ لذا تعداد و کیفیت اسپرم‌ها از حالت طبیعی خارج می‌گردد.

بنابراین کنترل استرس می‌تواند در بهبود اسپرم ضعیف اثرگذار باشد که در همین راستا می‌توان از تمرینات مدیتیشن و مراقبه جهت تغییر مسیرهای عصبی و کنترل اضطراب کمک گرفت. تکرار نفس‌های عمیق نیز با کاهش ضربان قلب و فشار خون، از میزان استرس کم می‌کند. علاوه بر این، استراحت کافی و دوری از مشغله‌های متعدد روزمره در آرامش ذهن و کنترل استرس مؤثر است.

ترک سیگار

سیگار علاوه بر تمام زیان هایی که برای بدن دارد، مقدار اسپرم را نیز در بدن مردان به شدت کاهش می‌دهد.

استفاده از لباس های زیر راحت و گشاد

علت قرار گرفتن بیضه ها در کیسه هایی خارج از بدن این است که باید آن ها در دمایی خنک تر از دمای بدن قرار داشته باشند. پوشیدن لباس زیر تنگ سبب چسباندن بیضه ها به بدن و افزایش دمای آن ها می‌شود.

محدود کردن استفاده از لپ تاپ و موبایل

مطالعات نشان می‌دهد که ارتباط مستقیمی میان استفاده از لپ تاپ متصل به وای فای و کاهش تعداد اسپرم مردان وجود دارد. از طرفی گذاشتن موبایل در جیب شلوار، سبب قرار گرفتن بیضه در معرض امواج الکترومغناطیسی می‌شود و ضعیف شدن اسپرم ها را به همراه می‌آورد. بنابراین، بهتر است که افراد از قرار گرفتن دائمی در کنار هر نوع وسیله الکترومغناطیسی پرهیز نمایند.

انجام تمرینات کجل؛ راهی برای تقویت جهش اسپرم

تمرینات کجل شامل منقبض و رها کردن پی در پی عضلات قسمت تحتانی لگن خاصره می‌شود. این تمرینات اثری بر تعداد و کیفیت اسپرم ندارد اما می‌تواند قدرت پرتاب مایع منی را افزایش دهد که این موضوع سبب افزایش شانس باروری می‌شود.

استفاده از غذاهای مفید برای تقویت اسپرم

قطعاً رژیم غذایی بر روی تولید و کیفیت اسپرم اثرگذار می‌باشد. مصرف غذاهایی با چربی کم، غذاهای حاوی کربوهیدرات و پروتئین فراوان، سبزیجات و همچنین غلات به همراه ورزش سبب تقویت اسپرم ضعیف می‌شود.

عدم مصرف مشروبات الکلی

الکل با اثر روی کبد سبب افزایش سطح هورمون استروژن (هورمون زنانه) در بدن می‌شود. این موضوع سبب کاهش میل جنسی و در نتیجه کاهش تعداد و ضعیف شدن اسپرم می‌شود.

استفاده از ویتامین ها و مکمل های غذایی

برخی از مکمل های غذایی حاوی ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها نظیر کارنیتین، فولیک اسید، آرژینین، ویتامین E ، سلنیوم، ویتامین C، گلوتاتیون، کوآنزیم Q10، آی کارنتین و لیکوپن سبب تقویت اسپرم ضعیف در مردان می‌شود. آنتی‌اکسیدان‌ها شامل برخی از مواد معدنی و ویتامین‌ها هستند که با حذف و غیرفعال‌سازی رادیکال‌های آزاد مانع از آسیب رسیدن به بدن می‌شوند و تعداد اسپرم مردان را افزایش می‌دهند. ویتامین C به مقدار زیاد در پرتقال، توت ها، سیب زمینی، گوجه فرنگی و اسفناج وجود دارد. هندوانه و گوجه فرنگی و تمامی میوه ها و سبزیجات قرمز رنگ نیز حاوی لیکوپن هستند.

دوری از مواد شیمیایی و محصولات خاص

برخی از مواد شیمیایی در محل کار، هوا یا حتی محصولات مراقبت شخصی فرد می‌تواند یک عامل خطرساز برای باروری باشد. این مواد شیمیایی که باید از قرار گیری در معرض آنها اجتناب شود، عبارتند از:

1. سرب (لوله ها، رنگ، گرد و خاک و خانه های قدیمی)
2. استیرن و استون (پلاستیک، غذاهای بسته بندی، عایق و مصالح ساختمان)
3. بخار جیوه (ذرات صنعتی و فلزات)
4. دی بروموکلروپروپان (آفت کش ها)

اجتناب از دوچرخه سواری زیاد

دوچرخه‌سواری استقامت در مدت طولانی، باعث کاهش تعداد اسپرم‌های دارای شکل طبیعی (اسپرماتوزون) و درنتیجه کاهش قدرت باروری مردان می‌شود. علت این اتفاق، افزایش دمای بیضه‌ها و فشار ناشی از لباس تنگ دوچرخه‌سواران است که موجب کمتر شدن توانایی بیضه در تولید اسپرم می‌گردد.

جلوگیری از بیماری های مقاربتی

بیماری‌های مقاربتی شامل ایدز، سوزاک، کلامیدیا، عفونت بیضه، عفونت غده پروستات و… می‌باشد که باعث کاهش کمیت و کیفیت اسپرم‌ها می‌شود. جهت جلوگیری از این بیماری‌ها باید از وسایل بهداشتی استاندارد حین رابطه جنسی استفاده نمود و از عدم ابتلای شریک جنسی خود به بیماری‌های مقاربتی اطمینان حاصل کرد.

لازم به ذکر است که آزمایش‌های دقیقی برای تشخیص ابتلا به این بیماری‌ها وجود دارد و درصورت مبتلا شدن، باید فرد در اسرع وقت تحت درمان قرار گیرد.

حفظ آبرسانی به بدن

نوشیدن آب کافی در طول روز و حفظ آب‌رسانی مناسب به بدن، به دلیل حفظ متابولیسم (سوخت و ساز) طبیعی سلول‌ها موجب تقویت اسپرم مردان می‌شود. مصرف روزانه ۲ تا ۴ لیتر مایعات با جلوگیری از کم‌آبی بدن، از کاهش تعداد و سرعت اسپرم‌ها پیشگیری می‌کند.

در واقع از آن‌جایی که منی، مایعی بر پایه آب است، تأمین آب مورد نیاز بدن منجر به تقویت مایع منی و افزایش کیفیت آن، تغذیه و حفظ سلول‌های اسپرم، خروج تعداد مناسبی از آن‌ها حین انزال و در نتیجه افزایش شانس باردار شدن همسر می‌گردد. برای تأمین و حفظ آبرسانی بدن می‌بایست از نوشیدنی‌ها و مایعات مختلف استفاده کرد و از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار، الکلی یا حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی پرهیز نمود.

ورزش هوازی (ایروبیک)

انجام ایروبیک یا ورزش‌های هوازی به دلیل بهبود سوخت و ساز بدن و کاهش استرس و اضطراب، علاوه بر کمک به سلامت عمومی بدن باعث افزایش تولید اسپرم در مردان می‌شود. تمرینات هوازی به راحتی در منزل قابل انجام است و با افزایش دریافت اکسیژن توسط بافت‌های بدن، انرژی و نشاط فرد را نیز افزایش می‌دهد.

برای تقویت اسپرم چه بخوریم؟

رژیم غذایی مردان نقش مهمی در تقویت اسپرم یا تضعیف آن دارد، بنابراین خوردن برخی غذاها یا پرهیز از برخی خوراکی‌ها، به تقویت قدرت باروری مردان کمک می‌کند. به‌طور کلی انتخاب یک برنامه غذایی سالم و مقوی، علاوه بر تقویت اسپرم‌ها موجب رفع نازایی و ناباروری در مردان، جلوگیری از انزال زودرس، افزایش لذت جنسی و... می‌شود.

باید دانست مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها به تنهایی به تقویت اسپرم و افزایش قدرت باروری مردان کمک نمی‌کند و مصرف غذاهای ارگانیک و طبیعی در کنار انتخاب سبک زندگی سالم، بهترین راه برای افزایش تعداد و کیفیت اسپرم‌ها است.

به عنوان مثال، معمولاً مصرف گردو‌ برای افزایش تحرک اسپرم، تخم مرغ جهت افزایش شانس باروری، موز برای تقویت قوای جنسی، اسفناج به منظور حفظ سلامت اسپرم‌ها و سیر برای افزایش جریان خون در بیضه‌ها توصیه می‌شود. در کل، خوراکی‌های غنی از مواد مغذی برای تقویت اسپرم مردان عبارتند از:

• افزایش تحرک اسپرم با سیر

سیر حاوی سلنیوم و آلیسین است. سلنیوم برای افزایش تحرک اسپرم، آلیسین برای محافظت از اسپرم و تقویت چرخه هورمون های جنسی در اندام های جنسی مردان مفید می‌باشد.

• گردو، عامل افزایش طول عمر اسپرم

گردو سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ و آنتی اکسیدان می‌باشد. گردو سبب افزایش سرعت حرکت اسپرم، زیست پذیری و زنده ماندن اسپرم و افزایش جریان خون به اندام های جنسی می‌شود.

• تاثیر موز بر تقویت اسپرم ضعیف

موز حاوی آنزیم بروملین و سرشار از ویتامین های C , BI و منیزیم است. این آنزیم در تنظیم هورمون مردانه و افزایش زنده ماندن اسپرم بسیار اثرگذار می‌باشد.

• خرنوب, عامل افزایش تحرک اسپرم

خرنوب سبب افزایش تحرک اسپرم و در نتیجه سبب افزایش شانس باروری می‌شود.

بیشتر بخوانید: میزان تحرک اسپرم و تاثیر آن بر ناباروری

• تقویت اسپرم با تخم مرغ

تخم مرغ حاوی مقدار قابل توجهی پروتئین و ویتامین E می‌باشد؛ از این رو برای تولید و تقویت اسپرم بسیار مؤثر است. از طرفی تخم مرغ سبب حذف رادیکال های آزاد در خون می‌شود. رادیکال های آزاد از جمله موادی هستند که سبب تخریب اسپرم می‌شود.

• افزایش اسپرم با دانه کدو تنبل

دانه کدو تنبل دارای فیتواسترول است که سبب بهبود تولید تستسترون و در نتیجه افزایش تعداد اسپرم می‌شود. از طرفی وجود اسیدهای چرب در دانه های کدو تنبل، در بهبود جریان خون در اندام تناسلی مردان نقش مؤثری خواهند داشت.

• افزایش شانس باروری با مصرف اسفناج

برگ های سبز، سرشار از اسید فولیک هستند و از این رو سبب بهبود ساختار و شکل اسپرم می‌شود. بدشکلی اسپرم، به طور مثال دو سر و دو دم بودن اسپرم سبب بارداری جنین ناقص می شود.

• مارچوبه، محافظ اسپرم

مارچوبه از جمله مواد غذایی سرشار از ویتامین C می‌باشد که سبب محافظت اسپرم در برابر رادیکال های آزاد و نابودکننده های اسپرم می شود.

• افزایش تعداد اسپرم با هویج

هویج دارای مقدار زیادی ویتامین A می‌باشد که این ماده سبب افزایش تعداد و تحرک اسپرم می شود.

• ریشه ماکا

ریشه ماکا به‌عنوان یک غذایی گیاهی بومی پرو، نقش مؤثری در افزایش میل جنسی و قدرت باروری مردان دارد. مکمل‌های ریشه ماکا باعث تقویت اسپرم می‌شود و مصرف ۱.۵ الی ۳ گرم از آن می‌تواند طی دوره‌های ۳ ماهه، میل جنسی را افزایش دهد. پودر ریشه ماکا علاوه‌بر افزایش تعداد و تحرک اسپرم‌ها، نعوظ و عملکرد جنسی را نیز تقویت می‌کند.

• چای سبز

چای سبز، مقادیر فراوانی از آنتی اکسیدان در خود دارد که به وسیله آن، رادیکال های آزاد را خنثی می‌کند؛ این در حالی است که رادیکال های آزاد به اسپرم ها صدمه می‌زند. به علاوه ترکیب اپیگالاکاکتایکین گالات در چای سبز، تحریک اسپرم را بهبود می‌بخشد و از این نظر بسیار مفید است.

• جینسینگ

جینسینگ یکی از گیاهان شناخته شده برای بهبود باروری مردان، افزایش اسپرم ها و قوای جنسی می‌باشد.

• شکلات تیره

شکلات تیره یا شکلات تلخ، دارای آمینواسیدی به نام L-Arginine HCL است که سبب افزایش تعداد اسپرم و حجم منی می‌گردد. همچنین به بهبود وضعیت ارگاسم افراد نیز کمک می‌کند و سرشار از آنتی اکسیدان‌هاست. 

• روی

غذاهایی نظیر گوشت گاو و لوبیا چیتی سرشار از روی هستند و باید گفت که روی، سبب افزایش کمیت و تقویت اسپرم می‌شود.

• اجتناب از مصرف سویا

مصرف محصولات به‌دست ‌آمده از سویا به‌علت دارا بودن فیتواستروژن‌ها (استروژن‌های گیاهی)، باعث کاهش پیوند تستوسترون و تولید اسپرم می‌گردد. همچنین اغلب محصولات پلاستیکی و کنسرو شده مملو از اشکال سنتز شده استروژن است که بر تولید اسپرم اثر می‌گذارد.

• جلوگیری از تخریب اسپرم با زالزالک

زالزلک با بهره مندی از ترکیبات قوی، سبب نگه داشتن دمای کیسه بیضه در حالت طبیعی می‌شود و در نتیجه از تخریب اسپرم ها بر اثر درجه حرارت بالا جلوگیری می‌کند.

• افزایش قدرت تولید مثل با انار

انار سرشار از آنتی اکسیدان های مختلف می‌باشد. انار و آب انار سبب کاهش سطح ماده شیمیایی مالون دی آلدهید در خون می شود. مالون دی آلدهید سبب تخریب اسپرم در بدن مردان می شود؛ از این رو انار می تواند در قدرت تولید مثل مردان اثرگذار باشد.

• گوجه فرنگی

گوجه فرنگی نیز با داشتن گلوتاتیون و کریپتوکسانتین، در تقویت اسپرم نقش به سزایی دارد.

• عسل

عسل به علت دارا بودن ویتامین E و مواد معدنی، در درمان ضغیف بودن اسپرم و ناتوانی جنسی اثرگذار می‌باشد.

تقویت اسپرم برای بارداری دختر

اگر دوست دارید که فرزند شما دختر باشد، استفاده از مواد غذایی زیر در رژیم روزانه می‌تواند بر تقویت اسپرم برای دختردار شدن تاثیرگذار باشد:

• مصرف مواد غذایی قلیایی مانند شیر، چای، میوه و سبزیجات
• مصرف مکمل‌های ویتامین D و کلسیم
• مصرف مواد اسیدی قبل از نزدیکی مانند لبنیات، انواع ماهی و پروتئین‌های دریایی،
• مغزها و حبوبات

تقویت اسپرم برای بارداری پسر

مواد مغذی موجود در بسیاری از مواد غذایی از نقص اسپرم جلوگیری کرده و باعث تقویت آن می‌شود. رژیم غذایی مردان برای پسردار شدن باید مغذی و سرشار از آنتی اکسیدان و ویتامین C باشد. راهکارهای زیر می‌تواند به تقویت اسپرم برای بارداری پسر کمک کند.

• پرهیز از مصرف مواد لبنی
• مصرف مواد غذایی سرشار از پتاسیم مانند موز، آووکادو
• مواد غذایی نشاسته دار مانند سیب زمینی، لوبیا، جو دوسر، پاستا و برنج

راه های افزایش سرعت اسپرم

موارد مختلفی از جمله گرمای بیش از حد، بالا بودن استرس، داروهای خاص، مصرف الکل و رژیم‌های غذایی نامناسب می‌تواند باعث کاهش سرعت و تحرک اسپرم‌ها شود. برای افزایش سرعت اسپرم می‌توان از راهکارهای مختلفی استفاده کرد.

در گام اول باید علت کم بودن سرعت اسپرم مورد بررسی قرار گیرد. برای مثال اگر علت کم بودن سرعت اسپرم مشکلات پزشکی مانند واریکوسل یا کاهش سطح هورمون‎ها باشد، پزشک معالج می‌تواند داروهایی مانند هورمون گونادوتروپین کوریونی یا هورمون‌های تحریک کننده فولیکولی را برای شما تجویز کند.

مصرف برخی از مکمل‌ها نیز می‌تواند تا حد بسیار زیادی بر روی تحرک اسپرم‌ها تاثیر مثبت بگذارد. برای مثال تحقیقات نشان می‌دهد سرعت حرکت اسپرم در مردانی که در یک دوره 100 روزه، 400 واحد ویتامین E و 200 میکرو گرم مکمل سلنیوم به صورت روزانه دریافت کردند، حدود 52 درصد افزایش پیدا کرده است.

همچنین تغییر سبک زندگی و ترک عادت‌های اشتباه می‌تواند در یک دوره درمان، سرعت اسپرم‌ها را افزایش دهد. اگر شما نیز از این مشکل رنج می‌برید، موارد زیر را در سبک زندگی خود رعایت کنید.

• گوشی تلفن همراه را در جیب نگذارید.
• هنگام استفاده از لپ تاب آن را روی پاهای خود قرار ندهید.
• ورزش منظم را در برنامه زندگی خود قرار دهید.
• وزن مناسب و ایده آل خود را به دست آورید.
• مصرف الکل و مواد مخدر را کنار بگذارید.
• سیگار را ترک کنید. 

قرص های تقویت اسپرم

• هورمون های LH و FSH: این هورمون ها سبب تحریک بیضه ها برای تولید اسپرم می‌شود.
• گنادوتروپین ها(HCG): این دارو، بیضه را برای تولید تستوسترون و اسپرم تحریک می‌کند.
• لتروزول: داروی لتروزول با افزایش تستوسترون، میزان اسپرم تولیدی در بدن را افزایش می‌دهد.
• تستوسترون مصنوعی: این دارو برای تنظیم سطح تستوسترون بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• بروموکریپتین (bromocriptine): داروی بروموکریپتین با کنترل ترشح هورمون پرولاکتین در بدن، سطح تستوسترون را کنترل می‌نماید.
• آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد قارچی: این داروها برای درمان انواع عفونت های دستگاه تناسلی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• ایمی پرامین (imipramine): ایمی پرامین نیز دارویی است که برای درمان انزال معکوس تجویز می‌شود.
• کلومیفن: مصرف قرص کلومیفن موجب افزایش تعداد اسپرم و بهبود میزان هورمون تستوسترون می‌گردد. همچنین مصرف همزمان آن با برخی مکمل‌ها به افزایش تحرک اسپرم هم کمک می‌کند.
• سمنکس: قرص سمنکس با داشتن انواع ویتامین‌ها _به‌ویژه ویتامین E_ و انواع اسیدهای آمینه _ازقبیل آرژنین و ال کارنیتین_، یکی از کم‌عارضه‌ترین محصولات بهبود قوای جنسی است که باعث تقویت اسپرم و افزایش قدرت باروری مردان می‌شود.

اگر تمایل دارید درباره داروهای درمان ناباروری بیشتر بدانید، اینجا کلیک کنید.

روش های درمان اسپرم ضعیف

همان‌طور که اشاره شد، درمان اسپرم ضعیف براساس علت عارضه، متفاوت می‌باشد. به‌عنوان مثال، آنتی‌بیوتیک‌ها جهت رفع اختلال اسپرم ناشی از عفونت به کار می‌رود و عمل جراحی نیز روش مناسبی برای درمان واریکوسل به حساب می‌آید. استفاده از داروها و هورمون‌ها یا بهره بردن از روش‌های کمک‌باروری (ART) از دیگر راهکارهای مقابله با ناباروری ناشی از اسپرم ضعیف می‌باشد.

رایج‌ترین روش درمانی در این زمینه، تزریق اسپرم به داخل سیتوپلاسم تخمک (ICSI) نام دارد که طی آن، اسپرم مشخصی مستقیماً به درون تخمک تزریق می‌شود. بدین ترتیب پس از وقوع باروری، جنین حاصل به رحم مادر انتقال می‌یابد.

باید گفت که استفاده از روش میکرواینجکشن (ICSI) در مواردی همچون ناباروری ناشی از اسپرم بی‌کیفیت و یا تعداد کم و فقدان اسپرم در مایع منی کاربرد دارد. به عبارتی دیگر، پیش از آغاز این درمان باید اختلالات و مشکلات اسپرم به همراه احتمال وجود اختلالات ژنتیکی قابل انتقال به جنین، توسط تیم پزشکی مورد بررسی قرار گیرد. درواقع، برخی از مشکلات باروری مردان به وجود یک اختلال ژنی بر روی کروموزوم Y آن‌ها (کروموزوم جنسی مردانه) مربوط می‌شود که فرد نیازمند انجام تست‌هایی قبل از آغاز روش کمک‌باروری است.

با شناسایی عامل ناباروری، روش‌های متناسبی ازجمله داروهای گنادوتروپین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش مربوط به وضعیتی است که فرد دارای سطوح پایینی از هورمون گنادوتروپین (هورمون تحریک‌کننده تولید اسپرم) باشد؛ ولی در صورت عدم تشخیص علت کم بودن اسپرم‌ها و یا متعادل بودن سطح هورمون، استفاده از این روش کاربرد نخواهد داشت.

یکی از آخرین راهکارهایی که برای درمانی ناباروری ناشی از اسپرم بی‌کیفیت یا تعداد اندک اسپرم مورد استفاده قرار می‌گیرد، اسپرم اهدایی می‌باشد. بدین صورت که اسپرم‌های باکیفیت و قوی و سالم از یک اهداکننده _معمولاً ناشناس_ دریافت می‌شود و پس از تطابق حداکثری از لحاظ ویژگی‌های ظاهری و ژنتیکی، این اسپرم با تخمک زن لقاح می‌یابد. درواقع، این کار می‌تواند بخشی از فرآیند IVF باشد که طی آن اسپرم موردنیاز به جای پدر واقعی، از یک اهداکننده دریافت می‌گردد. لازم به ذکر است که زوج دریافت‌ کننده باید پیش از اقدام به این روش، با تمام جنبه‌های حقوقی و شرعی آن آشنا شوند.

بیشتر بخوانید: اسپرم اهدایی؛ درصد موفقیت، روش انتقال و شرایط

کلام آخر

تقویت اسپرم نقش مهمی در افزایش شانس بارداری دارد و این موضوع تنها به تعداد اسپرم‌ها محدود نمی‌شود، بلکه تحرک، سلامت و کیفیت آن‌ها نیز اهمیت دارد. مصرف مواد غذایی مغذی مانند ماهی، آجیل، سبزیجات برگ سبز و میوه‌های تازه می‌تواند به بهبود کیفیت اسپرم کمک کند. علاوه بر تغذیه، پرهیز از مصرف الکل، سیگار و کاهش استرس نیز تأثیر مثبتی بر سلامت اسپرم دارد. ورزش منظم، حفظ وزن متعادل و خواب کافی از دیگر عوامل مؤثر در بهبود باروری مردان هستند.

اگرچه برخی از مردان با تغییر سبک زندگی بهبود قابل توجهی در کیفیت اسپرم خود مشاهده می‌کنند، اما در برخی موارد نیاز به بررسی‌های پزشکی و مصرف مکمل‌های مخصوص وجود دارد. آزمایش‌های تخصصی می‌توانند علت کاهش کیفیت اسپرم را مشخص کرده و پزشک می‌تواند راهکارهای مناسبی را پیشنهاد دهد. بنابراین، اگر قصد بارداری دارید، بهتر است زودتر به فکر بهبود سلامت اسپرم باشید تا شانس موفقیت افزایش یابد.

سوالات متداول

چه ویتامین‌هایی برای تقویت اسپرم مفید هستند؟

ویتامین C، ویتامین E، زینک و فولیک اسید از جمله مواد مغذی هستند که به بهبود کیفیت اسپرم کمک می‌کنند.

آیا استرس روی کیفیت اسپرم تأثیر دارد؟

بله، استرس زیاد می‌تواند باعث کاهش تولید اسپرم و ضعیف شدن تحرک آن‌ها شود، بنابراین کنترل استرس اهمیت زیادی دارد.

چقدر زمان لازم است تا تغییرات سبک زندگی بر کیفیت اسپرم تأثیر بگذارد؟

معمولاً بین 2 تا 3 ماه زمان نیاز است تا تغییرات مثبت در سبک زندگی اثر خود را روی کیفیت اسپرم نشان دهند.