درمان ناباروری با PRP رحم و تخمدان

این روزها بسیاری از زوج های جوان به دلایل مختلف همچون ابتلا به بیماری، استرس و اضطراب، مصرف غذاهای ناسالم و داروهای شیمیایی و نیز قرار گرفتن در معرض محیط های آلوده و صنعتی، دچار ناباروری و نازایی شده اند. اگرچه بیشتر این زوج ها در صدد درمان با استفاده از روش های درمان ناباروری بر می آیند؛ اما برخی از آن ها نیز دچار شکست مکرر در لانه گزینی جنین می شوند. در چنین حالتی پزشک، روش PRP رحم را پیشنهاد می دهد.

در درمان ناباروری به روش PRP پلاکت غلیظ شده ای را از خون خود فرد تهیه می کنند و آن را یک تا دو روز قبل از انتقال رویان، به داخل رحم تزریق می نمایند. این کار، موجب افزایش شانس لانه گزینی جنین در زوج های نابارور و در نتیجه افزایش احتمال فرزندآوری آن ها می شود.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره علل اصلی ناباروری در زنان

درواقع، پلاکت‌ها گروهی از سلول‌های خونی با ظاهری کروی‌شکل می‌باشند که در زمان آسیب بافت‌های مناطق مختلف بدن و یا پارگی عروق، فعال گشته و سبب انعقاد و لخته‌شدن خون می‌گردند. به بیانی دیگر، پلاکت‌ها موجب ترشح پروتئین‌های خاصی می‌شوند که در ترمیم بافت بسیار تأثیرگذار هستند.

تحقیقات نشان می‌دهد که پلاکت‌ها حاوی فاکتورهای رشد (Growth Factor) می‌باشند و در صورتی که در مجاورت بافت آسیب‌دیده قرار بگیرند، می توانند سبب تسریع بهبود آسیب‌دیدگی و روند رشد بافت شوند.

با توجه به این توصیفات، پی‌آرپی (Platelet-Rich Plasma :PRP) پلاسمای غنی از پلاکت است که براثر جداسازی پلاکت از سایر قسمت‌های خون تهیه می‌شود. از این روش به عنوان راهکاری مؤثر، برای درمان مشکلات برخی از اعضای بدن نظیر چشم، پوست و همچنین درمان‌های ارتوپدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نحوه عملکرد PRP

پلاکت خون، وظیفه تسریع بهبودی و کمک به لخته شدن خون در محل آسیب دیده را دارد. PRP در واقع همان پلاسمای تغلیظ شده خون می باشد که مقدار پلاکت موجود در آن چیزی حدود ۴ تا ۵ برابر مقدار طبیعی پلاکت در خون است. بعلاوه PRP دارای چندین فاکتور رشد و انواع سیتوکین ها می باشد که به ترمیم بافت کمک شایانی می کند.

کاربردهای روش PRP

استفاده از روش پی‌آر‌پی در حوزه سلامت زنان در موارد زیر انجام می‌شود:

• درمان ناباروری در صورت شکست‌های مکرر در لانه‌گزینی جنین و یا انتقال ناموفق جنین
• افزایش شانس موفقیت IVF (به‌ویژه چرخه‌های ناموفق آی‌وی‌اف) یا بارداری خودبه‌خودی در زنان با سن بالا
• درمان سندرم آشرمن
• درمان سندرم نارسایی زودرس تخمدان و بهبود ذخایر تخمدانی
• درمان اندومتریت مزمن و اندومتریوز رحم
• افزایش شانس بارداری در بیماران مبتلا به اندومتر با ضخامت کم یا هیپوپلازی اندومتر (به ویژه در مواردی که امکان رشد اندومتر با کمک دارو وجود ندارد)
• بهبود عوارض بعد از جراحی و عوارض بعد از سقط جنین

سایر کاربردهای PRP نیز عبارتند از:

• درمان ریزش مو
• ترمیم زخم
• جوان سازی پوست
• درمان آسیب های لیگامان ها
• طب ورزشی
• دندانپزشکی

PRP و درمان ناباروری

هرچند پی‌آرپی در زمینه‌های گوناگونی کاربرد دارد؛ اما در این مقاله، تنها به نحوه اثر روشPRP در درمان ناباروری پرداخته می‌شود. این روش در افرادی که دچار شکست مکرر سیکل آی‌وی‌اف شده‌اند و یا در مواردی که اندومتر جهت انتقال جنین به اندازه کافی رشد نکرده است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. باید گفت که روش پی‌آرپی جهت درمان ناباروری، به جوا‌ن‌سازی تخمدان و بهبود کیفیت و تعداد تخمک‌ها و همچنین به بستر رحم کمک می‌کند و بدین ترتیب بر روی درمان ناباروی اثر می‌گذارد. پی‌آرپی به دو روش، قادر به رفع مشکلات ناباروری است که این روش‌ها به شرح زیر می‌باشد: prp تخمدان ها و رحم

پی آر پی تخمدان؛ راهی برای درمان یائسگی زودرس

از آنجایی که تعداد و کیفیت تخمک‌های یک خانم _به دلیل کاهش هورمون جنسی و نارسایی تخمدان_ با افزایش سن، کاهش می‌یابد؛ لذا استفاده از PRP تخمدان به عنوان یکی از روش‌های درمان ناباروری، موجب ترمیم بافت تخمدان و ایجاد تخمک با کیفیت می‌شود.

پی‌ آر پی تخمدان در دو مرحله انجام می‌شود که مرحله اول آن شامل تهیه پلاسمای غنی از پلاکت از نمونه خون، به کمک آسپیراسیون و سانتریفیوژ می‌باشد. در مرحله دوم نیز ماده به دست آمده، توسط لاپاراسکوپی به تخمدان‌ها تزریق می‌گردد. بدین ترتیب می‌توان شانس تبدیل سلول‌های بنیادی موجود در تخمدان را به تخمک‌های تازه، افزایش داد.

باید ذکر کرد که در ادامه، پزشک به اندازه‌گیری سطح هورمون‌های LH، FSH، AMH (آنتی‌مولرین) و استرادیول تا مدت ۶ ماه و در زمان‌های غیر از روزهای قاعدگی می‌پردازد. افزایش سطح AMH با کاهش میزان LH، FSH و استرادیول نشان‌دهنده عملکرد مؤثر PRP و جوان‌سازی تخمدان خواهد بود.

بیشتر بخوانید: آیا یائسگی زودرس درمان دارد؟

کاربردهای روش PRP تخمدان

از تزریق PRP به تخمدان، به منظور جوانسازی تخمدان و بهبود عملکرد آن استفاده می شود. البته باید اشاره کرد که با توجه به حساسیت این فرایند، پی آر پی تخمدان تنها برای افراد زیر مناسب می باشد:

• زنان در مرحله پیش از یائسگی
• بازگرداندن قدرت باروری در زنان با یائسگی زودرس یا زنان نزدیک به سن یائسگی
• بانوان دارای ذخیره تخمدان کم
• بانوان مبتلا به سقط مکرر جنین
• زنان مبتلا به تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
• زنان مبتلا به ناباروری ناشی از مشکلات هورمونی

لازم به ذکر است که فرایند کاهش تعداد و کیفیت تخمک‌های درون تخمدان، به صورت طبیعی با افزایش سن به وقوع می‌پیوندد و بنابراین استفاده از PRP به دلیل داشتن چندین فاکتور رشد، موجب ترمیم بافت‌ها و گاهی تولید مجدد تخمک‌ها می‌گردد.

همچنین از آنجایی که نارسایی تخمدان موجب کاهش سطح هورمون جنسی زن و تخریب تخمدان‌ها می‌شود؛ پی‌آرپی می‌تواند تاحدودی به درمان این عارضه کمک کند و شانس بارداری با تخمک‌های خود زن را افزایش می‌دهد.

از دیگر مزایای ‌پی‌آرپی نیز می‌توان به این مورد اشاره کرد که از هیچ ماده سنتتیکی استفاده نمی‌شود و بروز واکنش‌های سیستم ایمنی علیه ماده تزریقی را در پی ندارد. به علاوه، دوره نقاهت کوتاهی داشته و مانند روش آی‌وی‌اف، در این کار از مسیر واژینال استفاده می‌شود که کمترین روند تهاجمی را دارد.

PRP رحم چیست؟

یکی دیگر از روش‌های درمان ناباروی به کمک PRP، پی‌آرپی رحم است. این روش، برای درمان آن دسته از موارد ناباروری یا سقط جنین مؤثر می‌باشد که به علت نازک بودن دیواره‌های رحم و درنتیجه عدم لانه‌گزینی رخ می‌دهد. درواقع، تزریق درون‌رحمی PRP یا پلاسمای غنی از پلاکت با حجم ۱۰-۸ میلی‌لیتر می‌تواند با فاکتورهای رشد خود، تولید بافت جدید را تحریک کند و باعث افزایش ضخامت لایه داخلی رحم (اندومتریال) شود. این روش به‌ویژه برای تکرار درمان‌های شکست‌خورده انتقال جنین ضروری می‌باشد.

نحوه انجام پی آر پی رحمی

کاشت موفقیت‌آمیز جنین درون رحم، به یک آندومتر یا پوشش رحمی خوب و پذیرنده نیاز دارد که PRP رحمی بر روی همین نکته متمرکز است. روش پی‌آرپی رحمی معمولاً توسط جراح زنان و زایمان، دستیار پزشک، پرستار رسمی، پرستار متخصص و یا متخصص غدد درون‌ریز انجام می‌گردد.

از آنجایی که ترکیب PRP از خون گرفته می شود، دریافت آن با یک خون‌گیری ساده آغاز می‌شود؛ سپس اجزای مختلف خون توسط روش‌های آزمایشگاهی از یکدیگر جدا خواهد شد. سرانجام پزشک، پلاکت تغلیظ‌شده از خون خود فرد تهیه کرده و ۲۴ تا ۳۶ ساعت قبل از انتقال جنین، پلاکت را به داخل رحم شستشوداده‌شده تزریق می‌کند.

PRP رحم قبل از انتقال جنین

PRP ممکن است برای بهبود پذیرش آندومتر بر روی پوشش داخلی رحم قبل از انتقال جنین استفاده شود. این کار معمولاً 48 ساعت قبل از انتقال جنین انجام می شود. در طول عمل، تقریباً 3-5 میلی لیتر PRP با استفاده از کاتتر IUI در رحم تزریق می شود. بیمار به مدت 10 دقیقه استراحت می کند و متعاقبا برای انجام فعالیت عادی روزانه مرخص می شود.

اگر تزریق ها ها برای تقویت پوشش داخلی رحم در نظر گرفته شده باشند (معمولاً برای افرادی که سابقه ناکامی در ایجاد پوشش مناسب رحم دارند)، شستشوی رحم ممکن است توسط یک سری از روش ها انجام شود. اولین تزریق PRP در هنگام بررسی اولیه پوشش داخلی رحم انجام می‌شود و اگر پوشش ناکافی باقی بماند، 72 ساعت بعد تکرار می‌شود.

بیشتر بخوانید: برای تقویت رحم قبل از بارداری چه کنیم؟

آیا من کاندید مناسبی برای PRP رحم هستم؟

اخیرا در مواردی که زوج نابارور پس از دوبار میکرواینجکشن باردار نشوند، از تزریق داخل رحمی PRP به منظور افزایش شانس باروری استفاده می شود.

مراقبت های قبل و بعد از prp رحم

پیش از انجام عمل PRP لازم است اقداماتی صورت گیرد که علاوه بر فراهم آوردن آمادگی های اولیه، خطر بروز عوارض احتمالی یا شکست در فرایند کمک باروری را کاهش دهد؛ از جمله:

• استفاده از رژیم غذایی با شیرینی کم تا سه روز قبل از انجام PRP
• پرهیز از مصرف سیر و پیاز قبل از انجام PRP و ناشتا بودن در روز عمل
• پرهیز از انجام ورزش های سنگین
• عدم مصرف مسکن های ضد التهابی از ۳ روز تا یک هفته قبل از انجام PRP و همچنین تا ۳ روز پس از آن
• اجتناب از مصرف قرص امگا۳ و امگا۶ تا سه روز قبل از عمل
• عدم مصرف قرص های آنتی بیوتیک تا ۳ روز قبل از پی آر پی
• پرهیز از استحمام در بازه زمانی یک روز قبل از PRP تا ۳ روز پس از آن

کاربرد روش PRP در آی وی اف

شایان ذکر می‌باشد که روش پی ‌آر پی، در سایر درمان‌های ناباروری _جهت بهبود کیفیت و تعداد تخمک و افزایش پذیرش آندومتر رحمی_ قابل انجام می‌باشد. یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که افراد در درمان ناباروری از طریق IVF با آن روبرو هستند، شکست مکرر در مرحله لانه‌گزینی و یا سابقه چندین دوره لانه‌گزینی ناموفق (RIF) می‌باشد؛ از این رو، به شرایطی که فرد ۳ بار متوالی دچار شکست در مرحله لانه‌گزینی گردد، شکست مکرر لانه‌گزینی گفته می شود. در این مواقع، با تجویز پزشک متخصص، 1 الی 2 بار تزریق PRP قبل از کاشت جنین می‌تواند شانس موفقیت IVF را افزایش داده و به درمان ناباروری کمک بسزایی کند.

تحقیقات نشان می‌دهد در مواردی که بافت آندومتر به صورت مناسب رشد نمی‌کند، PRP رحم می‌تواند به رشد مناسب بافت آندومتر کمک کرده و شانس حاملگی را افزایش دهد. به طور مثال می‌توان در روش IVF، تقریباً ۱ الی ۳ ماه قبل از مرحله شروع تحریک تخمدان‌ها و یا در زمان تخمک‌کشی، از روش پی‌آرپی تخمدان استفاده نمود و تخمک‌های باکیفیت‌تر را آماده لقاح ساخت.

در ضمن، مطالعاتی نیز در زمینه تزریق PRP به داخل تخمدان انجام شده که حاصل این تزریق، بهبود ذخیره تخمدان و برطرف شدن یائسگی زودرس است؛ البته لازم به ذکر است که این مورد نیاز به تحقیق و مطالعه بیشتری دارد.

بیشتر بخوانید: سؤالات رایج درباره علل عدم لانه گزینی جنین

آیا پی آر پی رحم باعث موفقیت صد در صدی IVF می شود؟

شکست لانه گزینی به عوامل متعددی نظیر اختلالات کروموزومی، تکنیک انتقال جنین، مشکلات رحمی و … بستگی دارد. پس قاعدتا تنها استفاده از یک روش درمانی نمی تواند سبب برطرف کردن این مشکل و افزایش قابل توجه شانس موفقیت لانه گزینی شود. تحقیقات نشان می دهد روش پی آر پی تنها بر عامل آندومتر رحم تاثیر گذار می باشد.

بیشتر بخوانید: چه دلایلی باعث آی وی اف ناموفق می شود؟

آیا انجام PRP خطر یا عوارضی دارد؟

PRP یا همان پلاکت تغلیظ شده، از خون فرد تهیه می شود؛ بنابراین احتمال انتقال بیماری های ویروسی یا بروز عکس العمل های ایمونولوژیکی یا حساسیت و آلرژی وجود نخواهد داشت. البته در روش PRP تخمدان گاهی ممکن است عوارضی نظیر تب، درد بعد از تزریق و یا در مواردی نادر خونریزی مشاهده شود که باید با پزشک مشورت شود.

چه افرادی نباید از روش استفاده PRP کنند؟

استفاده از روش تزریق PRP برای افراد با ویژگی‌های زیر ممنوع می‌باشد و مشورت با پزشک متخصص ضرورت دارد:

• داشتن بیماران سرطانی در آشنایان درجه یک و دو
• مادران چاق با شاخص توده بدنی بالای 25 کیلوگرم در هر مترمربع
• بیماران مبتلا به آنمی یا کم‌خونی
• مادران با سابقه زایمان دوقلو یا چندقلو
• خانم‌های مصرف‌کننده داروهای استروئیدی
• مادران دارای سابقه زایمان سزارین

عمل پی آر پی رحم در چه مراکزی انجام می شود؟

عمل پی‌آرپی، از جدیدترین تکنیک‌های درمان ناباروری است که در برخی از مراکز درمان ناباروری کشور نظیر پژوهشکده علوم تولید مثل یزد قابل انجام می‌باشد که ازجمله بهترین و مجهزترین مراکز درمان ناباروری کشور به شمار می‌رود. این مرکز به عنوان اولین مرکز درمان ناباروری منطقه، در استفاده از تکنیک‌های درمان ناباروری پیشتاز بوده و آماده خدمت‌رسانی به بیماران داخلی و خارجی می‌باشد.

برای رزرو نوبت بهترین مراکز درمان ناباروری یزد کلیک کنید.

هزینه انجام PRP چقدر است؟

هزینه انجام PRP به عواملی نظیر محدوده جغرافیایی، مرکز درمانی و همچنین نوع و تعداد کیت های مصرفی بستگی دارد. دو مسئله بسیار مهم در این زمینه، استفاده از کیت های مرغوب و نیز آماده سازی PRP به روش صحیح است که علاوه بر افزایش حداکثری درجه خلوص پلاکت حاصل شده، مانع از وارد آمدن هر گونه آسیبی به پلاکت ها می گردد.

مدت زمان بهبودی پس از تزریق پی آر پی چقدر است؟

همان‌طور که در این مقاله ذکر شد، پی‌آرپی به بافت‌های آسیب‌دیده تزریق می‌شود تا به مرور موجب بهبودی آن منطقه گردد؛ لذا پس از عمل، می‌بایست به همان بافت آسیب‌دیده استراحت داد که البته این موضوع، ارتباطی با تزریق پی‌آرپی ندارد و پس از اتمام عمل تزریق PRP می‌توان به فعالیت‌های روزمره ادامه داد. نکته مهم اینکه آسیب‌دیدگی بافت‌ها، بلافاصله پس از تزریق پی‌آرپی بهبود نمی‌یابد و این موضوع نیازمند گذشت چند هفته و گاهی چند ماه می‌باشد.