استراحت مطلق در دوران بارداری چه زمانی توصیه می‌شود؟

ممکن است در مواردی پزشک متخصص برای زنان باردار استراحت مطلق تجویز کند. اگر شما نیز جز این دسته هستید، احتمالاً برایتان این سؤال پیش بیاید که استراحت مطلق دقیقاً به چه معنا است؟ آیا به معنای آن است که باید تمام 9 ماه را در تخت خواب گذراند؟

استراحت در دوران بارداری برای افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال ممکن است در موارد حادی زنان تنها بتوانند کارهای ضروری مانند دوش گرفتن و استفاده از حمام را انجام دهند و در موارد دیگر استراحت مطلق به معنی عدم انجام کارهای سخت مانند بلند کردن اجسام سنگین باشد.

استراحت مطلق ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد و اغلب زنان بعد از مدتی از آن خسته و ناراضی می‌‌شوند. اگر پزشک برای شما نیز استراحت مطلق تجویز کرده است، با ما همراه شوید تا در این مطلب به طور کامل راجع به این موضوع اطلاع کسب کنیم.

استراحت مطلق چیست؟

همان‌طور که در بخش مقدمه اشاره شد، استراحت مطلق برای زنان باردار در شرایط مختلف متفاوت است. برای مثال ممکن است برخی زنان مجبور باشند کاملاً دراز کشیده در تخت خواب باشند و تنها برای استفاده از سرویس بهداشتی از تخت بلند شوند. گاهی اوقات حتی به تجویز پزشک زنان باردار از پوشک استفاده می‌کنند.

در برخی موارد پزشک برای شما استراحت مطلق تجویز می‌کند اما به این معنا که در خانه بمانید، ورزش نکرده یا اجسام سنگین بلند نکنید. در این حالت می‌توانید گاهی با ماشین به گردش بروید و کارهای شخصی مانند دوش گرفتن یا حتی غذا درست کردن را نیز انجام دهید. 

استراحت مطلق چطور به بارداری کمک می‌کند؟

دلایل تجویز استراحت مطلق در دوران بارداری می‌تواند متفاوت باشد. با این وجود انجام این کار می‌تواند باعث ذخیره انرژی شده و خون‌رسانی به جفت را بهبود ببخشد. استراحت همچنین عوارض بارداری را کاهش داده و احتمال سقط‌جنین را کمتر می‌کند. به طور کلی استراحت در دوران بارداری مزایای زیر را برای مادر و جنین خواهد داشت.

• به بهبود گردش خون کمک کرده و اکسیژن و مواد مغذی را بهتر به جنین می‌رساند.
• فشار وارده به رحم و دهانه آن را کم می‌کند.
• احتمال سقط جنین را کاهش می‌دهد.

دلایل استراحت مطلق در دوران بارداری

به طور کلی در شرایط زیر پزشک برای زنان باردار استراحت مطلق تجویز خواهد کرد.

پره اکلامپسی

این مشکل معمولاً در هفته بیستم بارداری به بعد به دلیل افزایش پروتئین در ادرار، افزایش فشار خون و ورم ایجاد می‌شود. موارد شدید آن می‌تواند سلامت مادر و جنین را به‌طورجدی تحت تأثیر قرار دهد. در این حالت ممکن است پزشک برای بیمار استراحت مطلق تجویز کند.

بیشتر بخوانید: علائم پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری چیست و چگونه درمان می شود؟

خطر جدا شدن جفت

زمانی که جفت پایین‌تر از جایگاه واقعی خود قرار بگیرد و گردن رحم را مسدود کرده باشد، خطر جدا شدن آن وجود دارد. در این حالت استراحت مطلق از ایجاد فشار بر روی دهانه رحم و جفت جلوگیری می‌کند.

نارسایی گردنه رحم

آسیب‌های قبلی در گردن رحم مانند زخم یا بریدگی در آن، می‌تواند باعث باز شدن دهانه رحم و دفع جنین شود. در این حالت نیز برای جلوگیری از فشار به دهانه رحم و سقط جنین، پزشک استراحت مطلق برای زنان باردار تجویز خواهد کرد.

کمبود مایع آمنیوتیک

یکی دیگر از دلایلی که ممکن است پزشک را مجبور به تجویز استراحت مطلق کند، کمبود مایع آمنیوتیک است که می‌تواند برای جنین خطرناک باشد.

خونریزی در دوران بارداری

لکه بینی یا خونریزی در دوران بارداری می‌تواند به دلایل مختلفی مانند شکاف یا پارگی در دهانه رحم و جدا شدن جفت اتفاق بیفتد. در این حالت پزشک ممکن است تا زمان پایان خونریزی از شما بخواهد در تخت خواب استراحت مطلق داشته باشید.

سبک زندگی پرتحرک

اگر از جمله زنانی هستید که چندان به سلامت خود اهمیت نداده و مدام مشغول کار و فعالیت هستید، ممکن است پزشک شما را به استراحت و داشتن یک تغذیه سالم دعوت کند. در این حالت استراحت با استراحت مطلق زنان باردار دیگر متفاوت است و شما باید فعالیت‌های سنگین خود را چند ماه تعطیل کنید.

زایمان زودرس

در صورتی که زنان باردار قبل از هفته 37 ام انقباضات رحمی را تجربه کرده و یا دیگر علائم زایمان زودرس را داشته باشند، باید برای جلوگیری از زایمان زودرس استراحت مطلق داشته و از فعالیت خودداری کند.

بارداری چند قلویی

در صورت بارداری سه یا چهار قلویی در صورتی که زن باردار مستعد عوارض بارداری باشد، نیز ممکن است پزشک را مجاب به تجویز استراحت مطلق کند.

فشار خون بالای بارداری

فشار خون بالا یکی از عوارض شایع بارداری است که می‌تواند بر جنین تأثیر گذاشته و حتی منجر به مرده زایی شود. در این حالت ممکن است پزشک برای جلوگیری از بروز مشکل یک دوره استراحت به همراه رژیم غذایی تجویز کند.

رشد کم جنین

یکی دیگر از دلایل دیگر که باعث تجویز استراحت مطلق خواهد شد، رشد کم جنین است. در این حالت برای تغذیه بهتر جنین و رساندن اکسیژن و مواد مغذی به آن پزشک استراحت مطلق تجویز خواهد کرد.

انواع استراحت مطلق در دوران بارداری

طریق استراحت مطلق در بارداری به شرایط و مشکل زنان بستگی دارد. به طور کلی چهار نوع استراحت مطلق برای زنان در دوران بارداری وجود دارد که پزشک تجویز خواهد کرد.

نوع اول استراحت مطلق: نشستن

در این حالت پزشک از شما می‌خواهد تحرک خود را کمتر کرده و بیشتر بنشینید. در این حالت می‌توانید کارهای روزمره خود را انجام دهید، آشپزی یا حتی رانندگی کنید. مهم‌ترین ویژگی این روش استراحت کم کردن فعالیت‌های روزانه و راه رفتن است.

نوع دوم استراحت مطلق: نشستن و تکیه دادن

در این حالت نوع نشستن شما متفاوت از حالت اول خواهد بود. در این حالت باید روی کاناپه یا تخت با زاویه شیب بیشتر تکیه داده و پاهایتان را دراز کنید. در این حالت کارهای روزمره مانند آشپزی کردن یا دوش گرفتن نیز محدود خواهد شد. در این حالت نباید از پله‌ها زیاد بالا و پایین بروید. در صورتی که مادر چند قلو باردار باشد، این نوع استراحت برای او تجویز خواهد شد.

نوع سوم استراحت مطلق: ماندن در تخت خواب

در این طریقه استراحت مطلق زن باردار باید تمام وقت در تخت خواب بماند و جز موارد ضروری مانند استفاده از سرویس بهداشتی بلند شود. گاهی اوقات حتی ممکن است پزشک استفاده از پوشک را تجویز کند تا زن برای سرویس بهداشتی نیز بلند نشود. در این حالت زنان نشسته یا لم داده به تخت غذا می‌خورند و راه رفتن برای آن‌ها خطرناک است.

نوع چهارم استراحت مطلق: بستری شدن در بیمارستان

در این حالت که شدیدترین نوع استراحت مطلق است، سیستم عروقی و قلبی مادر دچار اختلال است و احتمال بروز مشکل و سقط جنین نیز بیشتر است. علائم حیاتی مادر و جنین باید به صورت 24 ساعته توسط پرسنل بیمارستان بررسی شود تا خطر سقط جنین یا زایمان زودرس از بین رود. این نوع استراحت معمولاً تنها برای چند هفته تجویز می‌شود اما در مواردی ممکن است زنان باردار تمام دو ماهه آخر بارداری را در بیمارستان بستری شوند.

نحوه خوابیدن در استراحت مطلق بارداری

نحوه خوابیدن یکی از مشکلاتی است که اغلب زنان باردار با آن مواجه هستند. این مسئله در دوران استراحت مطلق نیز بسیار مهم‌تر خواهد شد. نحوه خوابیدن با توجه به نوع استراحت مطلق می‌تواند متفاوت باشد. این موضوع را حتماً باید از پزشک معالج خود بپرسید.

در حالت کلی در دوران بارداری خوابیدن به پهلوی چپ ایده آل‌تر است. زیرا در این حالت وضعیت میزان گردش خون بهینه از سیاهرگ بزرگ زیرین(ivc) به جنین بهترین حالت خود قرار خواهد گرفت. این حالت خوابیدن همچنین فشار بر روی کبد و کلیه را نیز کمتر کرده و در نتیجه تورم دست‌ها و پاها را نیز کمتر می‌کند. در هر حالت از بارداری خوابیدن بر روی شکم به هیچ عنوان درست نیست و می‌تواند به جنین فشار زیادی وارد کند.

بیشتر بخوانید: نحوه صحیح خوابیدن ماه به ماه در دوران بارداری

جمع‌بندی

استراحت مطلق در دوران بارداری می‌تواند به دلایل مختلف برای زنان باردار تجویز شود. نوع و طریقه این استراحت نیز با توجه به شرایط زنان متفاوت است، برای مثال استراحت مطلق برای یک زن تنها شامل عدم انجام فعالیت‌های سنگین بوده و برای شخص دیگر به معنای حضور 24 ساعته در تخت خواب است. درهرصورت باید به تمام صحبت‌های پزشک در دوران استراحت مطلق توجه کنید. سعی کنید اضطراب و نگرانی را از خود دور کنید، در زمان استراحت مطلق فیلم مورد علاقه تان را نگاه کرده یا کتاب بخوانید. به این فکر کنید که شرایط شما موقتی است و بعد از مدت دیگری به شرایط عادی زندگی خود برخواهید گشت.

سؤالات متداول

استراحت مطلق شرایط متفاوت و متغیری خواهد داشت که پاسخ به آن‌ها کمی شما را از سردرگمی خارج خواهد کرد. در ادامه با تعدادی از این سؤالات متداول آشنا خواهیم شد.

آیا هنگام استراحت مطلق باید 24 ساعته در تخت خواب بمانم؟

با توجه به نوع استراحت مطلق ممکن است بتوانید فعالیت‌های روزانه خود را انجام داده یا 24ساعته در تخت خواب بمانید.

آیا می‌توان در دوران استراحت مطلق ورزش کرد؟

ورزش در دوران بارداری بسیار برای زنان مفید است. در دوران استراحت مطلق نیز با توجه به نوع استراحت پزشک حرکات ورزشی خاص و کنترل‌شده‌ای را پیشنهاد خواهد کرد.

آیا هنگام استراحت مطلق می‌توان به پهلو دراز کشید؟

نوع خوابیدن در دوران بارداری به وضعیت قرارگیری جنین در شکم و شرایط زنان بستگی دارد. در حالت کلی خوابیدن به پهلو به‌خصوص پهلو چپ بهترین حالت خوابیدن زنان باردار است.