استراحت مطلق در دوران بارداری چه زمانی توصیه می‌شود؟

ممکن است در مواردی پزشک متخصص برای زنان باردار استراحت مطلق تجویز کند. اگر شما نیز جز این دسته هستید، احتمالاً برایتان این سؤال پیش بیاید که استراحت مطلق دقیقاً به چه معنا است؟ آیا به معنای آن است که باید تمام 9 ماه را در تخت خواب گذراند؟

استراحت در دوران بارداری برای افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال ممکن است در موارد حادی زنان تنها بتوانند کارهای ضروری مانند دوش گرفتن و استفاده از حمام را انجام دهند و در موارد دیگر استراحت مطلق به معنی عدم انجام کارهای سخت مانند بلند کردن اجسام سنگین باشد.

استراحت مطلق ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد و اغلب زنان بعد از مدتی از آن خسته و ناراضی می‌‌شوند. اگر پزشک برای شما نیز استراحت مطلق تجویز کرده است، با ما همراه شوید تا در این مطلب به طور کامل راجع به این موضوع اطلاع کسب کنیم.

استراحت مطلق یعنی چه؟

همان‌طور که در بخش مقدمه اشاره شد، استراحت مطلق برای زنان باردار در شرایط مختلف متفاوت است. برای مثال ممکن است برخی زنان مجبور باشند کاملاً دراز کشیده در تخت خواب باشند و تنها برای استفاده از سرویس بهداشتی از تخت بلند شوند. گاهی اوقات حتی به تجویز پزشک زنان باردار از پوشک استفاده می‌کنند.

در برخی موارد پزشک برای شما استراحت مطلق تجویز می‌کند اما به این معنا که در خانه بمانید، ورزش نکرده یا اجسام سنگین بلند نکنید. در این حالت می‌توانید گاهی با ماشین به گردش بروید و کارهای شخصی مانند دوش گرفتن یا حتی غذا درست کردن را نیز انجام دهید. 

استراحت مطلق چطور به بارداری کمک می‌کند؟

دلایل تجویز استراحت مطلق در دوران بارداری می‌تواند متفاوت باشد. با این وجود انجام این کار می‌تواند باعث ذخیره انرژی شده و خون‌رسانی به جفت را بهبود ببخشد. استراحت همچنین عوارض بارداری را کاهش داده و احتمال سقط‌جنین را کمتر می‌کند. به طور کلی استراحت در دوران بارداری مزایای زیر را برای مادر و جنین خواهد داشت.

• به بهبود گردش خون کمک کرده و اکسیژن و مواد مغذی را بهتر به جنین می‌رساند.
• فشار وارده به رحم و دهانه آن را کم می‌کند.
• احتمال سقط جنین را کاهش می‌دهد.

دلایل استراحت مطلق در دوران بارداری

به طور کلی در شرایط زیر پزشک برای زنان باردار استراحت مطلق تجویز خواهد کرد.

پره اکلامپسی

این مشکل معمولاً در هفته بیستم بارداری به بعد به دلیل افزایش پروتئین در ادرار، افزایش فشار خون و ورم ایجاد می‌شود. موارد شدید آن می‌تواند سلامت مادر و جنین را به‌طورجدی تحت تأثیر قرار دهد. در این حالت ممکن است پزشک برای بیمار استراحت مطلق تجویز کند.

بیشتر بخوانید: علائم پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری چیست و چگونه درمان می شود؟

خطر جدا شدن زودهنگام جفت

اگر جفت در پایین رحم قرار بگیرد و راه دهانه رحم را ببندد، به احتمال زیاد خطر جدا شدن آن وجود دارد. در این شرایط، استراحت مطلق کمک می‌کند تا فشار کمتری به جفت وارد شده و از بروز مشکلات جدی جلوگیری گردد. 

نارسایی گردنه رحم

اگر دهانه رحم قبلا دچار آسیب‌هایی مثل زخم یا بریدگی شده باشد، ممکن است زودتر از موعد باز شود و خطر سقط جنین را بالا ببرد. در این حالت، پزشک برای کاهش فشار بر دهانه رحم، استراحت مطلق را تجویز می‌کند.

کمبود مایع آمنیوتیک

کم بودن مایع آمنیوتیک اطراف جنین، خطراتی برای سلامت او به همراه خواهد داشت. اگر این مشکل تشخیص داده شود، پزشک برای محافظت از جنین، استراحت مطلق را توصیه می­کند.

خونریزی در دوران بارداری

لکه بینی یا خونریزی در دوران بارداری می‌تواند به دلایل مختلفی مانند شکاف یا پارگی در دهانه رحم و جدا شدن جفت اتفاق بیفتد. در این حالت پزشک ممکن است تا زمان پایان خونریزی از شما بخواهد در تخت خواب استراحت مطلق داشته باشید.

سبک زندگی پرتحرک

اگر از جمله زنانی هستید که چندان به سلامت خود اهمیت نداده و مدام مشغول کار و فعالیت هستید، ممکن است پزشک شما را به استراحت و داشتن یک تغذیه سالم دعوت کند. در این حالت استراحت با استراحت مطلق زنان باردار دیگر متفاوت است و شما باید فعالیت‌های سنگین خود را چند ماه تعطیل کنید.

زایمان زودرس

در صورتی که زنان باردار قبل از هفته 37 ام انقباضات رحمی را تجربه کرده و یا دیگر علائم زایمان زودرس را داشته باشند، باید برای جلوگیری از زایمان زودرس استراحت مطلق داشته و از فعالیت خودداری کند.

بارداری چند قلویی

در صورت بارداری سه یا چهار قلویی در صورتی که زن باردار مستعد عوارض بارداری باشد، نیز ممکن است پزشک را مجاب به تجویز استراحت مطلق کند.

فشار خون بالای بارداری

فشار خون بالا یکی از عوارض شایع بارداری است که می‌تواند بر جنین تأثیر گذاشته و حتی منجر به مرده زایی شود. در این حالت ممکن است پزشک برای جلوگیری از بروز مشکل یک دوره استراحت به همراه رژیم غذایی تجویز کند.

رشد کم جنین

یکی دیگر از دلایل دیگر که باعث تجویز استراحت مطلق خواهد شد، رشد کم جنین است. در این حالت برای تغذیه بهتر جنین و رساندن اکسیژن و مواد مغذی به آن پزشک استراحت مطلق تجویز خواهد کرد.

انواع استراحت مطلق تجویز‌شده در دوران بارداری

نوع و میزان استراحت مطلقی که پزشک برای زنان باردار تجویز می‌کند، بستگی به شرایط بدنی، وضعیت بارداری و خطرات احتمالی برای مادر یا جنین انجام می­گیرد. 

• کاهش فعالیت و بیشتر نشستن

مادر باردار باید فعالیت‌های روزانه‌ را کمتر کند. یعنی تا حد امکان استراحت نماید اما همچنان می‌تواند کارهایی مثل آشپزی، رانندگی یا انجام کارهای سبک خانه را انجام بدهد. هدف این نوع استراحت، کاهش تحرک و جلوگیری از فشار زیاد به بدن است.

• نشستن با تکیه دادن و محدودیت بیشتر

در این حالت، مادر باید بیشتر وقت خود را روی تخت یا کاناپه با تکیه دادن و دراز کردن پاها بگذراند. برخی فعالیت‌ها مثل آشپزی، دوش گرفتن و بالا رفتن از پله باید تا حد ممکن کاهش پیدا کند. این نوع استراحت برای مادرانی که چندقلو باردار هستند یا در معرض خطر بالاتری قرار دارند، توصیه می‌شود.

• استراحت کامل در تخت

در این وضعیت، مادر باید تقریبا تمام وقت در تخت بماند و فقط برای کارهای بسیار ضروری مثل رفتن به سرویس بهداشتی از تخت خارج شود. گاهی اوقات حتی ممکن است پزشک توصیه کند از پوشک مخصوص استفاده شود تا از برخاستن هم جلوگیری گردد. غذا خوردن، نشستن، یا حتی تغییر حالت باید در تخت انجام شود. این نوع استراحت برای شرایطی تجویز می‌شود که خطر زایمان زودرس یا مشکلات جدی دیگر وجود داشته باشد.

نحوه خوابیدن در استراحت مطلق بارداری

نحوه خوابیدن یکی از مشکلاتی است که اغلب زنان باردار با آن مواجه هستند. این مسئله در دوران استراحت مطلق نیز بسیار مهم‌تر خواهد شد. نحوه خوابیدن با توجه به نوع استراحت مطلق می‌تواند متفاوت باشد. این موضوع را حتماً باید از پزشک معالج خود بپرسید.

در حالت کلی در دوران بارداری خوابیدن به پهلوی چپ ایده آل‌تر است. زیرا در این حالت وضعیت میزان گردش خون بهینه از سیاهرگ بزرگ زیرین(ivc) به جنین بهترین حالت خود قرار خواهد گرفت. این حالت خوابیدن همچنین فشار بر روی کبد و کلیه را نیز کمتر کرده و در نتیجه تورم دست‌ها و پاها را نیز کمتر می‌کند. در هر حالت از بارداری خوابیدن بر روی شکم به هیچ عنوان درست نیست و می‌تواند به جنین فشار زیادی وارد کند.

بیشتر بخوانید: نحوه صحیح خوابیدن ماه به ماه در دوران بارداری

جمع‌بندی

استراحت مطلق در دوران بارداری می‌تواند به دلایل مختلف برای زنان باردار تجویز شود. نوع و طریقه این استراحت نیز با توجه به شرایط زنان متفاوت است، برای مثال استراحت مطلق برای یک زن تنها شامل عدم انجام فعالیت‌های سنگین بوده و برای شخص دیگر به معنای حضور 24 ساعته در تخت خواب است. درهرصورت باید به تمام صحبت‌های پزشک در دوران استراحت مطلق توجه کنید. سعی کنید اضطراب و نگرانی را از خود دور کنید، در زمان استراحت مطلق فیلم مورد علاقه تان را نگاه کرده یا کتاب بخوانید. به این فکر کنید که شرایط شما موقتی است و بعد از مدت دیگری به شرایط عادی زندگی خود برخواهید گشت.

سؤالات متداول

استراحت مطلق شرایط متفاوت و متغیری خواهد داشت که پاسخ به آن‌ها کمی شما را از سردرگمی خارج خواهد کرد. در ادامه با تعدادی از این سؤالات متداول آشنا خواهیم شد.

آیا هنگام استراحت مطلق باید 24 ساعته در تخت خواب بمانم؟

با توجه به نوع استراحت مطلق ممکن است بتوانید فعالیت‌های روزانه خود را انجام داده یا 24ساعته در تخت خواب بمانید.

آیا می‌توان در دوران استراحت مطلق ورزش کرد؟

ورزش در دوران بارداری بسیار برای زنان مفید است. در دوران استراحت مطلق نیز با توجه به نوع استراحت پزشک حرکات ورزشی خاص و کنترل‌شده‌ای را پیشنهاد خواهد کرد.

آیا هنگام استراحت مطلق می‌توان به پهلو دراز کشید؟

نوع خوابیدن در دوران بارداری به وضعیت قرارگیری جنین در شکم و شرایط زنان بستگی دارد. در حالت کلی خوابیدن به پهلو به‌خصوص پهلو چپ بهترین حالت خوابیدن زنان باردار است.