سونوگرافی داپلر ( Doppler ultrasound ) برای نظارت بر جریان خون در جنین و با استفاده از یک دستگاه دستی به نام مبدل انجام میشود. سونوگرافی داپلر نوعی روش اولتراسوند است که مطابق با تکنولوژی روز دنیا ساخته شده است و برای تشخیص و درمان انواع بیماریها استفاده میشود. یکی از مهمترین کاربردهای سونوگرافی داپلر در دوران بارداری، بررسی ضربان قلب جنین و جریان خون است. به این ترتیب سرعت و جهت جریان خون در جنین توسط سونوگرافی داپلر بررسی و تعیین میشود. بنابراین، نتایج سونوگرافی داپلر در دوران بارداری میتواند به تایید طبیعی بودن رشد جنین و تامین خون و مواد مغذی کافی بافتها کمک کند.
سونوگرافی NT یکی از بخشهای غربالگری سه ماهه اول بارداری است که معمولا در هفته 11 تا 13 بارداری انجام میشود. در این آزمایش پزشک مایع پشت گردن جنین را برای بررسی احتمال اختلالات کروموزومی مانند سندروم داون تریزومی اندازهگیری میکند.
ممکن است در مواردی پزشک متخصص برای زنان باردار استراحت مطلق تجویز کند. استراحت در دوران بارداری برای افراد مختلف میتواند متفاوت باشد. برای مثال ممکن است در موارد حادی زنان تنها بتوانند کارهای ضروری مانند دوش گرفتن و استفاده از حمام را انجام دهند و در موارد دیگر استراحت مطلق به معنی عدم انجام کارهای سخت مانند بلند کردن اجسام سنگین باشد.
سه ماهه دوم بارداری نیازمند آزمایشها و معایناتی برای سنجش فشار خون، وزن مادر، تست ادرار، ضربان قلب جنین و... است تا وضعیت حاملگی مشخص شود. خانمها باید ضمن آشنایی با اقدامات و مراقبتهای این دوره، در صورت مشاهده علائم حساسی همچون خونریزی، درد شدید و ناگهانی شکم، استفراغ و... فوراً به پزشک متخصص مراجعه کنند.
برخلاف برخی تصورات، سه ماهه دوم بارداری (از هفته ۱۳ تا ۲۸) نیز همچون سه ماهه اول و سوم نیاز به مراقبتهای خاصی دارد. در این دوران که ممکن است با درد شکم، کمردرد و مشاهده برخی ترشحات همراه باشد، باید معایناتی همچون ثبت وزن و فشار خون مادر، آزمایشهای غربالگری و تشخیصی، بررسی ضربان قلب جنین، سونوگرافی و... را انجام داد.
هنگامی که پزشک برای زنان باردار انجام آزمایش آمنیوسنتز را تجویز میکند، به دنبال تشخیص مشکلاتی همچون اختلالات ژنتیکی و کروموزومی، نقص مادرزادی جنین، عفونت، مشکلات خونی، عدم تشکیل ریه جنین و... است. بااینحال به علت حساس بودن این آزمایش، صرفاً در زمان خاص و برای گروه مشخصی از زنان امکان انجام آن وجود دارد.
افزایش وزن در بارداری و بهویژه ماههای پایانی، امری طبیعی است که در اثر رشد جنین رخ میدهد و میزان نرمال آن به BMI مادر بستگی دارد. اما از آنجایی که اضافه وزن غیرطبیعی خصوصاً در اثر استرس، کمخوابی، داروها، کمکاری تیروئید و... میتواند خطراتی نظیر دیابت بارداری و فشار خون را ایجاد کند، تغییرات وزن را باید به دقت تحت نظر گرفت.
به دلیل تفاوت شرایط جسمی مادر و جنین در سه ماهه اول، دوم و سوم بارداری، مراقبتهای هر دوره نیز کمی متفاوت است. از مهمترین اقدامات سه ماهه اول باید به سونوگرافیهای تشخیص بارداری خارج رحمی و تشکیل قلب جنین، آزمایش دیابت، آزمایش تیروئید، تعیین گروه خونی، غربالگری سه ماه نخست و... اشاره کرد که همگی با تجویز پزشک انجام میگیرد.
انجام تستها و آزمایشهای ضروری دوره بارداری با تشخیص زودهنگام نقصها و بیماریها، موجب حفظ سلامت مادر و جنین و جلوگیری از مشکلاتی همچون عفونت نوزادی، وزن کم نوزاد حین تولد، نقص مادرزادی، سقط جنین و مرگ مادر میشود. برای اطلاع از تستهای ضروری و بهترین زمان انجام هر کدام باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
تغییرات مهم دوران بارداری از قبیل خستگی ناشی از نوسانات هورمونی، بروز ویار بارداری و همچنین افزایش وزن جنین، نیاز مادران به خواب شبانه و نیمروزی را نسبت به گذشته افزایش میدهد. لذا آشنایی با بهترین روش خوابیدن در سه ماهه اول، دوم و سوم بارداری به رفع اختلالات خواب مادران و افزایش سلامت مادر و جنین کمک خواهد کرد.