اضافه وزن طبیعی در بارداری و روش های کنترل آن
دوران بارداری
دوران بارداری یکی از حساس‌ترین دوران‌هایی است که هر خانمی تجربه می‌کند؛ زیرا مادر در این دوران با انبوهی از تغییرات روحی و جسمی رو به رو است که یکی از این تغییرات واضح، افزایش وزن بدن است. افزایش وزن به قدری در دوران بارداری اهمیت دارد که از آن به عنوان مهم‌ترین معیار برای بارداری و زایمان بی‌خطر یاد می‌کنند.
اهمیت موضوع وزن به حدی مهم است که پیش از بارداری باید به آن توجه داشته باشیم، معمولاً میزان اضافه وزن در بارداری در هر ماه توسط کلینیک ها و مراکز بهداشت سنجیده می‌شود و اطلاعات و توصیه های لازم را به مادر می‌دهند. در این مطلب می‌خواهیم درباره میزان اضافه وزن در بارداری و چگونگی وزن گیری مناسب بپردازیم.
اهمیت وزن گیری مناسب در دوران بارداری
وزن‌‌گیری مناسب در دوران بارداری رابطۀ مستقیمی با شاخص تودۀ بدنی (BMI) مادر دارد. همچنین میزان وزنی که باید در دوران بارداری اضافه شود، به شاخص تودۀ بدنی پیش از بارداری بستگی دارد.
بررسی تغییرات وزنی به جهت ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای مادر و جنین و مساعد بودن شرایط بارداری اهمیت بالایی دارد. اگر وزن گیری درست صورت نگیرد و مادر دچار کمبود وزن باشد، بیشتر از سایر مادران دچار مشکلات زیر خواهد شد.
- تولد نوزاد با وزنی کمتر از انتظار: احتمال تولد نوزاد با وزن کمتر از ۲ کیلو و ۵۰۰ گرم
- تولد بچه نارس: تولد نوزاد قبل از ۳۷ هفته و زودتر از موعد
- احتمال به خطر افتادن سلامت جنین: به علت اینکه مادران با وزن کم ویتامین و مواد غذایی را به اندازه کافی دریافت نمی‌کنند، احتمال اینکه سلامت جنین به خطر بیفتد وجود دارد.
چرا افزایش وزن در بارداری اتفاق می‌افتد؟
اکثر مادران در دوران بارداری نگران افزایش وزن خود هستند و با خود می‌گویند چگونه بعد از بارداری کاهش وزن داشته باشیم؟ باید بگوییم که بین ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم وزن مربوط به تغییرات بدن و نوزاد می‌باشد و مقداری هم مربوط به عوامل بیرونی و تغذیه ای که صورت می‌گیرد که در اینجا عواملی که باعث اضافه وزن در بارداری می‌شود را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
- کودک: 3/5 کیلوگرم
- جفت: 0/9 - 1/3 کیلوگرم
- مایع امنیوتیک: 0/9 - 1/3 کیلوگرم
- بافت پستان: 0/9 - 1/3 کیلوگرم
- خونرسانی: 2 کیلوگرم
- چربی ذخیره شده برای زایمان و شیردهی: 2 تا 4 کیلوگرم
یکسری عوامل دیگر نیز سبب افزایش وزن بارداری می‌شوند که بیشتر مربوط به مادر است. مصرف بیش از حد مواد غذایی، کم بودن فعالیت بدنی مادر و همچنین مصرف برخی داروهای ضد افسردگی، تشنج و بیماری‌هایی مثل کم کاری تیروئید یا سندروم تخمدان پلی کیستیک باعث افزایش وزن در بارداری می‌شوند.
علت افزایش ناگهانی وزن در دوران بارداری چیست؟
افزایش ناگهانی وزن معمولا در سه ماهه سوم بارداری رخ می‌دهد زیرا در این دوره افزایش وزن کودک سریع‌تر و رحم منبسط تر می‌شود. در نتیجه حجم مایع آمنیوتیک (مایع درون کیسه جنین) افزایش می‌یابد. علت وزن گیری زیاد مادر در بارداری را در اینجا به آن می‌پردازیم:
- افزایش یافتن کالری دریافتی: در مراحل اولیه بارداری، خانم ها وقتی متوجه بارداری خود می‌شوند حجم غذای خود را افزایش می‌دهند و این امر موجب افزایش وزن آنها می‌شود.
- کمبود خواب: به دنبال تغییرات هورمونی و جنسی در دوران بارداری بدن به استراحت بیشتری نسبت به قبل از بارداری دارد. خواب زیاد و به دنبال آن کمتر شدن فعالیت بدنی، افزایش وزن را به دنبال دارد.
- دیابت بارداری: دیابت بارداری باعث افزایش وزن مادر و در نتیجه وزن نوزاد می‌شود و همین علت وزن گیری زیاد مادر در بارداری است.
- پره اکلامپسی: یکی دیگر از عوامل ناگهانی افزایش وزن پره اکلامپسی است. اختلالی که با فشار خون بالا و بالا بودن پروتئین در ادرار مشخص می‌شود.
- استرس: استرس می‌تواند باعث افزایش ناخواسته و ناگهانی وزن در دوران بارداری باشد.
اضافه وزن نرمال در بارداری
قبل از هر چیزی باید به این نکته توجه کنید که اضافه وزن در بارداری ضروری است. این افزایش وزن بارداری معمولاً در سه ماهه دوم و سوم بارداری رخ می‌دهد ولی میزان آن در افراد مختلف متفاوت است.
میزان نرمال اضافه وزن در بارداری برای خانم هایی که پیش از بارداری از سلامت کامل و وزن و قد طبیعی بهره‌مند بوده‌‌اند، بین 11 تا 16 کیلوگرم و در بارداری دوقلویی این میزان بین ۱۶ تا ۲۰ کیلوگرم است. یک زن باردار روزانه فقط به ۳۰۰ کالری نیاز دارد ولی مادری که دوقلو باردار است روزانه به ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ کالری نیاز دارد. به طور کلی، در طی سه ماهه اول بارداری باید حدود 1 تا 2 کیلوگرم و در بقیه بارداری هفته‌ای نیم کیلوگرم وزن اضافه کرد.
هیچ یک از مادران شرایط یکسانی را در بارداری ندارند ولی برنامه جامع افزایش وزن ACOG و IOM برای کنترل اضافه وزن در بارداری مقادیری را تعیین کردند که در آن جدول وزن گیری مادر در دوران بارداری به شرح زیر می‌باشد:
جدول اضافه وزن مجاز در بارداری
وضعیت جسمانی | BMI | افزایش وزن مجاز |
لاغر | کمتر از 18/5 | 12/7 تا 18 کیلوگرم |
طبیعی | 18/5 تا 24/9 | حدود 11/3 تا 15/8 کیلوگرم |
دارای اضافه وزن | 25 تا 29/9 | حدود 6/8 تا 11/3 کیلوگرم |
چاق | 30 به بالا | حدود 5 تا 9 کیلوگرم |
برای دریافت هرگونه مشاوره و راهنمایی درباره اضافه وزن در دوران بارداری با ما تماس بگیرید:
03537283090 داخلی 232شماره WhatsAppتلگرامفیسبوکایمیلطریقه محاسبه وزن طبیعی در بارداری
همانطور که گفته شد، اضافه وزن طبیعی در دوران بارداری بر اساس شاخص توده بدنی قبل از حاملگی مشخص می‌شود. به این منظور ابتدا باید BMI خود را قبل از بارداری محاسبه کرد. برای محاسبه ابتدا باید قد را در 2 ضرب کرده، سپس وزن قبل از بارداری را بر این عدد تقسیم کرد. درنهایت، بر اساس داده های جدول بالا می توان میزان اضافه وزن مجاز را پیدا کرد.
یک روش دیگر برای کنترل اضافه وزن به صورت هفتگی یا ماهانه، استفاده از ماشین حساب های اینترنتی است که به این منظور طراحی‌شده‌اند.
اضافه وزن بارداری و خطرات آن
امروزه متخصصین زنان و پزشکان در تلاش برای پایین آوردن وزن پیش از بارداری و کنترل وزن در طول بارداری هستند، زیرا شاخص توده بدنی بالای مادر بر سلامت جنین تاثیر مستقیم دارد. اگر مادران، بارداری را با چاقی مفرط آغاز کنند احتمال به دنیا آوردن نوزادی بسیار لاغر یا بسیار چاق وجود دارد. اضافه وزن در بارداری دارای خطرات زیادی هست که شامل موارد زیر می‌باشد:
- سقط جنین: خطر سقط جنین تا قبل از هفته دوازده 20 درصد است و اگر شاخص توده بدنی مادر بالای 30 باشد احتمال سقط تا 25 درصد افزایش می‌یابد.
- دیابت بارداری: احتمال دیابت بارداری برای مادرانی که شاخص توده بدنی آنها بالاتر از 30 است سه برابر بیشتر از مادرانی است که شاخص آنها کمتر از 30 است.
- فشار خون بالا و پره اکلامپسی: ابتلا به اکلامپسی در مادران با شاخص بالای 35، دو برابر بیشتر از بانوان با شاخص بدنی کمتر از 25 است.
- خونریزی پس از زایمان: سزارین اورژانسی و گیرکردن شانه جنین هنگام زایمان از دیگر خطرات اضافه وزن در دوران بارداری است.
- لخته خون: احتمال لخته شدن خون در مادران باردار با شاخص بدنی بیشتر از 30 نسبت به بقیه خانم‌ها، بیشتر است.
- وزن بیشتر از 4 کیلوگرم جنین: در بانوان با شاخص توده بدنی 20 تا 30 این خطر 7 درصد است ولی در مادران با شاخص توده بدنی بالاتر از 30، دو برابر (14 درصد) بیشتر است.
راه‌های جلوگیری از افزایش وزن در دوران بارداری
مادرانی که در دوران بارداری بیش از حد دچار اضافه وزن شدند، برای جلوگیری از خطرات و عوارض احتمالی، باید رژیم غذای خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که ضمن دریافت مواد مغذی افزایش وزن بیشتری نداشته باشند. از جمله روش‌هایی که به کنترل وزن در دوران بارداری کمک می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
انتخاب مواد غذایی سالم
داشتن یک برنامه غذایی سالم مهم‌ترین کاری است که می‌توان برای کنترل وزن بارداری انجام شود. حداقل چهار وعده محصولات لبنی کم‌چرب، میوه و سبزیجات تازه، استفاده از شیر کم‌چرب، غلات کامل و مواد غذایی پروتئینی را حتماً باید در برنامه غذایی خود قرار داد.
پرهیز از غذا های مضر
غذاها و نوشیدنی‌ها با قند مصنوعی را تا حد ممکن کم کنید. نوشابه، آب‌نبات و شیرینی‌ها میزان کالری بالایی داشته و باعث افزایش وزن بارداری خواهند شد. نوشیدنی‌های طبیعی را جایگزین نوشیدنی‌های کارخانه‌ای کنید. غذاهای ناسالم مانند چیپس، پفک، کلوچه، فست فودها، سرخ کردنی‌ها، مواد غذایی شور و غذاهای بیرونی را تا حد ممکن از برنامه غذایی خود حذف کنید.
ورزش کردن در دوران حاملگی
ورزش یکی از عواملی است که می‌تواند از افزایش وزن بارداری جلوگیری کرده و به سلامت مادر و نوزاد بسیار کمک کند. از آن جا که شرایط فیزیکی و فراز و نشیب‌های زنان بارداری با یکدیگر متفاوت است، حتماً برای انتخاب یک برنامه ورزشی مناسب با پزشک خود مشورت کنید.
برنامه‌های ورزشی مختلفی برای زنان باردار وجود دارد که میتوانند آنها را در ماه‌های مختلف بارداری خود انجام دهند. یوگا، پیاده روی، پیلاتس از جمله ورزش‌هایی هستند که زنان باردار میتوانند آنها را انجام دهند.
خواب با کیفیت در دوران باردرای
دوره بارداری می‌تواند یک دوره پر چالش برای زنان باشد. استرس‌ها و نگرانی‌ها و همچنین تغییرات هورمون در بدن در برخی از زنان باعث ایجاد اختلال خواب خواهد شد. کمبود خواب و یا نداشتن یک خواب با کیفیت می‌تواند منجر به افزایش وزن در زنان باردار شود. از این رو برای داشتن یک خواب راحت و کافی موارد زیر را در نظر داشته باشید.
- با دوستان و دیگر مادران باردار صحبت کنید.
- قبل از خواب مدیتیشن کرده یا چند دقیقه نفس عمیق بکشید.
- خاطرات روزانه خود را بنویسید.
- ارتباط صیمیمی‌تری با همسر خود برقرار کنید.
- روتین و برنامه مشخصی برای رفتن به تخت خواب و خوابیدن داشته باشید.
نوشیدن آب زیاد
پزشکان توصیه می‌کنند زنان باردار باید روزانه حداقل 10 لیوان آب بنوشند. نوشیدن آب از طرفی فضای معده را پر کرده و از پرخوری جلوگیری می‌کند. از طرف دیگر به تشکیل جفت و کیسه آمنیوتیک کمک کرده و از بروز مشکلاتی مانند یبوست جلوگیری می‌کند.
همچنین آب‌میوه‌ها منابعی سرشار از ویتامین‌ها هستند، به شرطی که از انواع طبیعی آن استفاده شود. البته در دوران بارداری برای رساندن فیبر لازم به بدن و جلوگیری از اضافه‌وزن توصیه پزشکان استفاده از میوه به جای آب میوه است.
استفاده از روش مناسب پخت غذا
همان طور که در بخشهای بالاتر نیز اشاره شد، بهتر است زنان باردار از خوردن غذاهای رستورانی و فست فود خودداری کرده و غذای خانگی مصرف کنند. نکته مهم در پخت غذاهای خانگی انتخاب روش پخت مناسب است. سرخ کردن مواد غذایی باعث می‌شود ویتامین‌ها و مواد مغذی موجود در آنها تا حد زیادی از بین رود، از این رو بهتر است روش‌هایی مانند کباب کردن، بخار پز کردن یا آب‌پز کردن را برای طبخ مواد غذایی خود به کار ببرید.
دیگر نکات مهم برای کنترل وزن در دوران بارداری
- حذف چربی‌های اشباع مانند خامه، سرشیر، کره حیوانی، دنبه و مارگارین
- خودداری از مصرف سس‌های چرب مانند سس مایونز و دیگر سس‌های مخصوص سالاد
- پرهیز از مصرف کمپوت‌های میوه کارخانه‌ای
- محدود کردن مصرف کله پاچه، دل و قلوه، زبان و مغز، سوسیس و کالباس
- استفاده از کشمش، خرما و توت خشک به جای قند و شکر
- پرهیز از حذف وعده‌های اصلی غذایی
کلام آخر
داشتن اضافه وزن طبیعی در دوران بارداری برای سلامت مادر و جنین ضروری است. افزایش وزن در این دوران نشان‌دهنده رشد سالم جنین و ذخیره انرژی برای زایمان است. با این حال، توجه به میزان و نحوه افزایش وزن اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا اضافه وزن بیش از حد می‌تواند به بروز مشکلاتی مانند دیابت بارداری، فشار خون بالا و مشکلات زایمان منجر شود.
برای کنترل وزن در بارداری، لازم است که تغذیه سالم، فعالیت بدنی متناسب و خواب کافی رعایت شود. انتخاب مواد غذایی مغذی و پرهیز از غذاهای مضر، همچنین ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، می‌تواند به حفظ وزن مناسب کمک کند. در نهایت، مشاوره با پزشک و پیگیری منظم وزن در بارداری، بهترین راه برای اطمینان از سلامت مادر و جنین است.
سؤالات متداول
آیا امکان زایمان طبیعی برای کسانی که اضافه وزن دارند وجود دارد؟
با مدیریت و توجه ویژه، امکان زایمان طبیعی برای زنانی که اضافه وزن دارند وجود دارد، ولی به منظور کاهش بروز خطرات احتمالی بهتر از قبل از بارداری وزن خود را کاهش دهند.
آیا کاهش وزن در بارداری برای جنین خطرناک است؟
زنان باردار زیر نظر پزشک میتوانند وزن خود را کنترل و یا کاهش دهند که خطری برای آنها و جنین به وجود نیاید.
اضافه وزن در بارداری چند قلویی چگونه است؟
در بارداری چند قلویی افزایش وزن با بارداری دو قلویی متفاوت است. در سه ماهه اول به خاطر حالت تهوع صبحگاهی، وزن گیری با چالش روبه‌رو می‌شود، ولی در سه ماهه دوم مادر روزانه باید ۳۰۰ کالری برای هر کودک دریافت کند. همچنین خانم ها باید در رژیم غذایی خود مقدار کافی غلات، کلسیم، گوشت، پنیر، شیر و ... را برای دریافت کالری قرار دهند.
نظری ثبت نشده
نظر شما