اضافه وزن طبیعی در بارداری و روش های کنترل آن
دوران بارداریدوران بارداری یکی از حساس‌ترین دوران‌هایی است که هر خانمی تجربه می‌کند؛ زیرا مادر در این دوران با انبوهی از تغییرات روحی و جسمی رو به رو است که یکی از این تغییرات واضح، افزایش وزن بدن است. افزایش وزن به قدری در دوران بارداری اهمیت دارد که از آن به عنوان مهم‌ترین معیار برای بارداری و زایمان بی‌خطر یاد می‌کنند.
اهمیت موضوع وزن به حدی مهم است که پیش از بارداری باید به آن توجه داشته باشیم، معمولاً میزان افزایش وزن در هر ماه توسط کلینیک ها و مراکز بهداشت سنجیده می‌شود و اطلاعات و توصیه های لازم را به مادر می‌دهند. در این مطلب می‌خواهیم درباره میزان مجاز افزایش وزن در بارداری و چگونگی وزن گیری مناسب بپردازیم.
اهمیت وزن گیری مناسب در دوران بارداری
وزن‌‌گیری مناسب در دوران بارداری رابطۀ مستقیمی با شاخص تودۀ بدنی (BMI) مادر دارد. همچنین میزان وزنی که باید در دوران بارداری اضافه شود، به شاخص تودۀ بدنی پیش از بارداری بستگی دارد.
بررسی تغییرات وزنی به جهت ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای مادر و جنین و مساعد بودن شرایط بارداری اهمیت بالایی دارد. اگر وزن گیری درست صورت نگیرد و مادر دچار کمبود وزن باشد، بیشتر از سایر مادران دچار مشکلات زیر خواهد شد.
- تولد نوزاد با وزنی کمتر از انتظار: احتمال تولد نوزاد با وزن کمتر از ۲ کیلو و ۵۰۰ گرم
- تولد بچه نارس: تولد نوزاد قبل از ۳۷ هفته و زودتر از موعد
- احتمال به خطر افتادن سلامت جنین: به علت اینکه مادران با وزن کم ویتامین و مواد غذایی را به اندازه کافی دریافت نمی‌کنند، احتمال اینکه سلامت جنین به خطر بیفتد وجود دارد.
چرا افزایش وزن در بارداری اتفاق می‌افتد؟
اکثر مادران در دوران بارداری نگران افزایش وزن خود هستند و با خود می‌گویند چگونه بعد از بارداری کاهش وزن داشته باشیم؟ باید بگوییم که بین ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم وزن مربوط به تغییرات بدن و نوزاد می‌باشد و مقداری هم مربوط به عوامل بیرونی و تغذیه ای که صورت می‌گیرد که در اینجا عواملی که باعث افزایش وزن می‌شود را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
- کودک: 3/5 کیلوگرم
- جفت: 0/9 - 1/3 کیلوگرم
- مایع امنیوتیک: 0/9 - 1/3 کیلوگرم
- بافت پستان: 0/9 - 1/3 کیلوگرم
- خونرسانی: 2 کیلوگرم
- چربی ذخیره شده برای زایمان و شیردهی: 2 تا 4 کیلوگرم
یکسری عوامل دیگر نیز سبب افزایش بارداری می‌شوند که بیشتر مربوط به مادر است. مصرف بیش از حد مواد غذایی، کم بودن فعالیت بدنی مادر و همچنین مصرف برخی داروهای ضد افسردگی، تشنج و بیماری‌هایی مثل کم کاری تیروئید یا سندروم تخمدان پلی کیستیک باعث افزایش وزن در بارداری می‌شوند.
علت افزایش ناگهانی وزن در دوران بارداری چیست؟
افزایش ناگهانی وزن معمولا در سه ماهه سوم بارداری رخ می‌دهد زیرا در این دوره افزایش وزن کودک سریع‌تر و رحم منبسط تر می‌شود. در نتیجه حجم مایع آمنیوتیک (مایع درون کیسه جنین) افزایش می‌یابد. افزایش ناگهانی وزن علت های دیگری هم دارد که در اینجا به آن می‌پردازیم:
- افزایش یافتن کالری دریافتی: در مراحل اولیه بارداری، خانم ها وقتی متوجه بارداری خود می‌شوند حجم غذای خود را افزایش می‌دهند و این امر موجب افزایش وزن آن‌ها می‌شود.
- کمبود خواب: به دنبال تغییرات هورمونی و جنسی در دوران بارداری بدن به استراحت بیشتری نسبت به قبل از بارداری دارد. خواب زیاد و به دنبال آن کمتر شدن فعالیت بدنی، افزایش وزن را به دنبال دارد.
- دیابت بارداری: دیابت بارداری باعث افزایش وزن مادر و در نتیجه وزن نوزاد می‌شود، به همین علت مادر با افزایش ناگهانی وزن مواجه می‌شود.
- اکلامپسی پره: یکی دیگر از عوامل ناگهانی افزایش وزن پره اکلامپسی است. اختلالی که با فشار خون بالا و بالا بودن پروتئین در ادرار مشخص می‌شود.
- استرس: استرس می‌تواند باعث افزایش ناخواسته و ناگهانی وزن در دوران بارداری باشد.
اضافه وزن مجاز در بارداری
قبل از هر چیزی باید به این نکته توجه کنید که افزایش وزن در طول دوره بارداری ضروری است. این افزایش وزن معمولاً در سه ماهه دوم و سوم بارداری رخ می‌دهد ولی میزان آن در افراد مختلف متفاوت است.
به طور کلی افزایش وزن نرمال برای خانم هایی که پیش از بارداری از سلامت کامل و وزن و قد طبیعی بهره‌مند بوده‌‌اند، بین 11 تا 16 کیلوگرم و در بارداری دوقلویی این میزان بین ۱۶ تا ۲۰ کیلوگرم است. یک زن باردار روزانه فقط به ۳۰۰ کالری نیاز دارد ولی مادری که دوقلو باردار است روزانه به ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ کالری نیاز دارد.
هیچ یک از مادران شرایط یکسانی را در بارداری ندارند ولی برنامه جامع افزایش وزن ACOG و IOM برای کنترل اضافه وزن در بارداری مقادیری را تعیین کردند که به شرح زیر است:
وضعیت جسمانی | BMI | افزایش وزن مجاز |
لاغر | کمتر از 18/5 | 12/7 تا 18 کیلوگرم |
طبیعی | 18/5 تا 24/9 | حدود 11/3 تا 15/8 کیلوگرم |
دارای اضافه وزن | 25 تا 29/9 | حدود 6/8 تا 11/3 کیلوگرم |
چاق | 30 به بالا | حدود 5 تا 9 کیلوگرم |
طریقه محاسبه وزن مجاز در بارداری
همانطور که گفته شد، اضافه وزن مجاز در دوران بارداری بر اساس شاخص توده بدنی قبل از حاملگی مشخص می‌شود. به این منظور ابتدا باید BMI خود را قبل از بارداری محاسبه کرد. برای محاسبه ابتدا باید قد را در 2 ضرب کرده، سپس وزن قبل از بارداری را بر این عدد تقسیم کرد. درنهایت، بر اساس داده های جدول بالا می توان میزان اضافه وزن مجاز را پیدا کرد.
یک روش دیگر برای کنترل اضافه وزن به صورت هفتگی یا ماهانه، استفاده از ماشین حساب های اینترنتی است که به این منظور طراحی‌شده‌اند.
اضافه وزن بارداری و خطرات آن
امروزه متخصصین زنان و پزشکان در تلاش برای پایین آوردن وزن پیش از بارداری و کنترل وزن در طول بارداری هستند، زیرا شاخص توده بدنی بالای مادر بر سلامت جنین تاثیر مستقیم دارد. اگر مادران، بارداری را با چاقی مفرط آغاز کنند احتمال به دنیا آوردن نوزادی بسیار لاغر یا بسیار چاق وجود دارد. اضافه وزن زیاد در بارداری دارای خطرات زیادی هست که شامل موارد زیر می‌باشد:
- سقط جنین: خطر سقط جنین تا قبل از هفته دوازده 20 درصد است و اگر شاخص توده بدنی مادر بالای 30 باشد احتمال سقط تا 25 درصد افزایش می‌یابد.
- دیابت بارداری: احتمال دیابت بارداری برای مادرانی که شاخص توده بدنی آن‌ها بالاتر از 30 است سه برابر بیشتر از مادرانی است که شاخص آن‌ها کمتر از 30 است.
- فشار خون بالا و پره اکلامپسی: ابتلا به اکلامپسی در مادران با شاخص بالای 35، دو برابر بیشتر از بانوان با شاخص بدنی کمتر از ۲۵ است.
- خونریزی پس از زایمان: سزارین اورژانسی و گیرکردن شانه جنین هنگام زایمان از دیگر خطرات اضافه وزن در دوران بارداری است.
چگونگی کنترل وزن قبل از بارداری
مادرانی که در دوران بارداری بیش از حد دچار اضافه وزن شدند، برای جلوگیری از خطرات و عوارض احتمالی، باید رژیم غذای خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که ضمن دریافت مواد مغذی افزایش وزن بیشتری نداشته باشند. برخی از روش های لازم برای کنترل وزن در بارداری در بخش زیر آمده است:
- به جای استفاده از نوشابه های گازدار و میوه‌ای؛ آب را جایگزین کنند.
- از خوردن چیپس، کلوچه، بستنی و هرگونه میان وعده فاقد ارزش غذایی خودداری شود.
- غذای سرخ شده و فست فود ها را حذف کنند.
- در صورت رضایت پزشک ورزش‌های سبک و بی‌خطر مثل پیاده‌روی و شنا را در برنامه روزانه خود قرار دهند.
نظری ثبت نشده
نظر شما