اندومتریوز بیماری نسبتاً شایعی در زنان است که موجب مشکلاتی همچون قاعدگی دردناک و شدید و انواع دردهای کمر یا لگن میشود؛ اما فعلاً درمان قطعی ندارد. بااینحال یک رژیم غذایی سالم شامل آهن، امگا ۳، آنتی اکسیدان، فیبر و مواد معدنی و نیز پرهیز از غذاهای فراوریشده، چربی ترانس، کافئین و الکل میتواند علائم و عوارض را تا حد زیادی کاهش دهد.
رحم و تخمدانها در باروری زنان نقش اساسی دارند و هرگونه بیماری یا نقص در آنها ممکن است موجب نازایی شود. مشکلاتی همچون سرطان رحم و تخمدان، فیبروم، تنبلی تخمدان، عفونت واژن، نقص لولههای رحمی و... ناباروری موقت یا دائمی ایجاد میکنند. برای درمان زودهنگام و مؤثر هر یک از ناهنجاریها باید ضمن شناسایی علائم آنها، به پزشک متخصص مراجعه کرد.
افزایش سن زنان با کاهش کیفیت تخمکها و کاهش شانس بارداری موفق همراه است. برای جبران این مشکل و حفظ قدرت باروری در سنین بالا، میتوان حداکثر تا سن ۳۵ الی ۴۰ سالگی نسبت به فریز تخمک اقدام نمود. این فرایند که در سه مرحله تحریک تخمدان، تخمککشی و انجماد تخمک انجام میشود، امکان بارداری در سن بالا یا اهدای تخمک را فراهم میکند.
وقوع دو مرتبه سقط متوالی یا سه مرتبه سقط متناوب را سقط جنین مکرر میگویند. این مسئله علاوه بر ضعف و ناهنجاریهای رحم، میتواند ناشی از مشکلات تخمک و اسپرم بهویژه اختلالات ژنتیکی آنها باشد. تشخیص علت سقط مکرر جنین موجب انتخاب بهترین راهکار درمانی میشود که شامل تخمک اهدایی، اسپرم اهدایی، رحم جایگزین و... است.
عدم باروری بعد از دستکم یک مرتبه باردار شدن که به ناباروری ثانویه معروف است، از انواع شایع نازایی به شمار میرود. این عارضه در اثر مواردی همچون افزایش سن، چاقی و اضافه وزن، مصرف برخی داروها، جراحی، مصرف الکل و دخانیات و... رخ میدهد. با توجه به علل متعدد، باید با علائم هر مشکل آشنا شد و در اولین فرصت اقدام به درمان نمود.
تشکیل کیسههای حاوی مواد مایع یا جامد در تخمدان که به کیست معروف است، گاهی بیخطر و گاهی همراه با عوارض مختلف میباشد. آشنایی با انواع کیستهای تخمدانی همچون کیست ناشی از تنبلی تخمدان، لوتئینی، آدنوما، درموئید، پارااوارین، شکلاتی، ساده و کیست جسم زرد و اطلاع از علائم هر کدام، برای تشخیص بهموقع و درمان جهت جلوگیری از ناباروری احتمالی ضرورت دارد.
بخشی از علل ناباروری در زنان، به ناهنجاریهای رحم مربوط میشود که شامل شکل نامناسب یا ضعف و بیماری رحم است. از مشکلات رحم باید به افتادگی، سپتوم، رحم دوشاخ یا تکشاخ و... اشاره کرد. برخی از این ناهنجاریها با روشهای نظیر عمل جراحی قابل درماناند، اما در موارد دیگر برای بارداری میتوان از رحم جایگزین استفاده کرد.
اگرچه بین علائم یائسگی طبیعی و یائسگی زودرس تفاوت خاصی وجود ندارد، اما علل آنها با هم متفاوت است. یائسگی یا نارسایی زودرس تخمدان ممکن است به علت اختلالات کروموزومی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی و... رخ دهد که فرد را در سن کم نابارور میکند. لذا آشنایی با روشهای پیشگیری از این عارضه و درمان آن برای بانوان ضروری است.
پرولاکتین که ترشح بالایی در دوران شیردهی زنان دارد، از هورمونهای مؤثر بر قدرت باروری زوجین است که تغییر سطوح آن موجب کاهش میل جنسی در مردان و بینظمی قاعدگی در زنان میشود. تا وقتی سطح پرولاکتین طبیعی نشود فرد دچار نازایی خواهد بود و علائمی مانند سردرد، تهوع، آکنه و... را تجربه میکند. لذا تشخیص و درمان بهموقع برای جلوگیری از ناباروری ضرورت دارد.
درصورتی که تخمک پس از لقاح با اسپرم در لولههای فالوپ، به سمت رحم حرکت نکند و در هر جایی غیر از رحم به رشد خود ادامه دهد، بارداری خارج رحمی رخ میدهد. این وضعیت خطرناک که میتواند موجب مرگ مادر شود، علائمی نظیر درد شکم و لگن، درد شانه و گردن، تپش قلب، خونریزی، غش و... دارد و باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.