ناباروری بدون علت و روش های درمان آن
درمان ناباروریرخی از زوج‌ها با وجود تلاش‌های طولانی‌مدت برای بارداری، موفق به فرزندآوری نمی‌شوند. در مواقعی که زوجین تعداد دفعات نزدیکی لازم را در زمان تخمک‌گذاری داشته و حداقل یک سال برای فرزنددار شدن تلاش کرده و علی‌رغم نتایج آزمایش نرمال هنوز موفق به بارداری نشدند، پزشک ناباروری بدون علت را تشخیص می‌دهد.
در چنین مواقعی، پزشک با انجام آزمایش‌های مختلف نمی‌تواند علت نازایی زوج را تشخیص دهد و همین امر ممکن است برای زن و شوهر، ناامیدکننده باشد. برای مطالعه بیشتر درباره‌ی علل اصلی ناباروری در زنان، اینجا کلیک کنید.
نازایی بدون علت چیست؟
ناباروری غیرقابل توضیح یا بدون دلیل که تحت عنوان ناباروری ایدیوپاتیک یا Unexplained Infertility شناخته می‌شود، از رایج‌ترین انواع نازایی در بین زنان به حساب می‌آید. طی این نوع ناباروری باوجود رابطه جنسی مستمر و محافظت‌نشده و باوجود عدم مشاهده هیچ‌نوع مشکل و ناهنجاری در آزمایش‌های زوجین، بارداری به وقوع نمی‌پیوندد.
تعداد قابل توجهی از زوج‌های نابارور، به نازایی بدون علت دچار هستند که باوجود تلاش یک ساله در زنان زیر ۳۵ سال یا تلاش ۶ ماهه در زنان بالای ۳۵ سال، موفق به فرزندآوری نمی‌شوند. باید دانست که با تشخیص ناباروری بدون علت توسط پزشک، معمولاً انتخاب روش درمان و اقدامات بعدی دشوار می‌شود.
دلایل ناباروری با علت نامشخص
حدوداً ۱۰ تا ۲۰ درصد از زوج‌های نابارور دچار ناباروری بدون علت هستند. در ناباروری با علت نامشخص تخمک‌گذاری خانم منظم و لوله‌های رحم باز است و چسبندگی یا اندومتریوز وجود ندارد؛ همچنین میزان تولید اسپرم در آقا طبیعی و نتیجه آزمایش pct مثبت است.
البته لازم به ذکر است که انجام آزمایش‌های بیشتر و دقیق‌تر می‌تواند در تشخیص علت ناباروری به پزشک کمک کند. در اغلب موارد ناباروری در زنان و مردان با علت نامشخص به دلایل زیر بروز پیدا می‌کند:
دلایل ناباروری با علت نامشخص در زنان
- عوامل ایمونولوژیک
- ناهنجاری‌های مربوط به لوله‌های رحم
- غیرطبیعی بودن تخمک
- به دام افتادن تخمک
- ناهنجاری فاز لوتئال
- عفونت‌ها
- پیری زودرس تخمدان
- علل روان‌شناختی
- بیماری زمینه‌ای تشخیص داده نشده
- مصرف برخی داروها
در ادامه به معرفی هریک از این عوامل می‌پردازیم:
عوامل ایمونولوژیک
در برخی از موارد سیستم ایمنی بدن خانم، اسپرم مرد را یک عامل تهاجمی خارجی شناخته و آن را از بین می‌برد و یا مانع تحرک آن می شود؛ همچنین گاهی پوشش تخمک در برابر اسپرم واکنش ایمنی نشان داده و مانع از لقاح تخمک و اسپرم می‌شود.
ناهنجاری های مربوط به لوله های رحم
گاهی مکانیزم دریافت و انتقال تخمک در لوله‌های رحم در زمان تخمک‌گذاری دچار نقص بوده و به درستی عمل نمی‌کند. بدین صورت که لوله های‌رحم حاوی پرزهای ریز بسیاری هستند که نقش مهمی در حرکت سلول‌های جنسی به سوی یکدیگر و سلول تخم به سمت دیواره رحم برای لانه‌گزینی دارند. در صورتی که این پرز‌ها در اثر عفونت‌ها تخریب شوند یا آسیب ببینند حرکت سلول تخم مختل می‌شود و به دیواره رحم نمی‌رسد و از بین می‌رود.
در مطلب ناهنجاری های رحمی، به توضیح برخی از نارسایی هایی که می تواند منجر به ناباروری شود می پردازیم.
غیر طبیعی بودن تخمک
ضعیف بودن و یا غیرطبیعی بودن تخمک یکی از علل ناباروری با علت نامشخص است. در این شرایط تخمک‌های آزادشده، بی‌کیفیت و دارای ساختار غیرطبیعی یا ناهنجاری‌های کروموزومی هستند.
به دام افتادن تخمک
در برخی از موارد تخمک پس از تولید و بالغ شدن در فولیکول، رها نشده و درون فولیکول به جسم زرد تبدیل می‌گردد. به این عارضه سندروم فولیکول پاره نشده لوتئینیزه یا luf گفته می‌شود.
ناهنجاری فاز لوتئال
فاز لوتئال، قسمتی از چرخه تخمک‌گذاری است که پس از مرحله رها شدن تخمک از تخمدان آغاز می‌شود. در این مرحله جسم زرد، هورمون پروژسترون ترشح می‌کند تا بافت اندومتر برای پذیرش تخمک آماده شود. امکان دارد ترشح پروژسترون با اختلالاتی نظیر کاهش سرعت تولید پروژسترون، سطح پایین این هورمون یا تولید این هورمون در بازه زمانی کوتاه مدت مواجه شود. البته ممکن است اندومتر دچار مشکل بوده و پاسخ مناسبی به ترشح پروژسترون ندهد. اختلالات فاز لوتئال را با انجام بیپوسی از بافت اندومتر و بررسی ترشح پروژسترون به‌وسیله آزمایش خون مورد بررسی قرار می دهند.
عفونت ها
برخی از باکتری‌های بیماری‌زا نظیر مایکوپلاسمایی نوع t حتی در مقدار کم می توانند سبب بروز ناباروری شوند.
پیری زودرس تخمدان
گاهی ممکن است که پیری زودرس تخمدان‌ها به عنوان محل ذخیره و آزادکننده‌های سلول‌های جنسی زنان، از دلایل ناباروری‌های ناشناخته و بدون علت باشد. بدین صورت که ذخیره‌های تخمدان ممکن است که کم و یا ضعیف تر از حالت معمول باشد و تخمک گذاری مناسبی صورت نگیرد.
علل روان‌شناختی
از آنجایی که چرخه هورمونی و تنظیم آن‌ها توسط مغز انجام می‌شود، این موضوع طبیعی است که عوامل روان‌شناختی سبب بروز اختلال در چرخه ترشح هورمون و درنتیجه بروز ناباروری گردد.
ناتوانی اسپرم در نفوذ به تخمک
در برخی از موارد علی رغم طبیعی بودن اسپرم از هر لحاظ، اسپرم ها برای ورود به تخمک دچار مشکل شده و نمی توانند تخمک را بارور کنند که این مشکل با انجام IVF قابل حل است.
بیماری زمینه ای تشخیص داده نشده
گاهی ممکن است فرد به نوعی بیماری نظیر سلیاک، دیابت و اختلالات تیروئیدی مبتلا شده ولی چنین بیماری‌هایی در وی تشخیص داده نشده و یا درمان نشده است. مطالعات نشان می‌دهد که اکثر زنان مبتلا به ناباروری بدون علت دچار بیماری سلیاک می‌باشند.
اندومتریوز
در برخی موارد، ناباروری بدون علت همراه با اندومتریوز رخ می‌دهد؛ هرچند که رابطه بین این دو عامل هنوز مشخص نشده است. باید دانست که در چنین مواردی هرچه مدت ناباروری و شکست در فرزندآوری طولانی‌تر شود، شانس بارداری طبیعی و بارداری با سلول‌های جنسی زن و شوهر کاهش می‌یابد.
مصرف برخی داروها
گاهی اوقات مصرف برخی داروها ازجمله داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مانند آسپرین و ایبوپروفن) و نیز داروهای مورداستفاده در شیمی‌درمانی منجر به نارسایی تخمدان و بروز نازایی می‌شود.
دلایل ناباروری با علت نامشخص در مردان
ازجمله دلایل نازایی با علت نامشخص در مردان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ناتوانی اسپرم در نفوذ به تخمک
- مشکلات مربوط به مایع منی و اسپرم
- هیپوگنادیسم
- برخی بیماری‌ها
- عوارض جانبی برخی داروها
در ادامه به شرح علل دخیل در ناباروی با علت نامشخص در آقایان پرداخته می‌شود:
ناتوانی اسپرم در نفوذ به تخمک
در برخی از موارد علی‌رغم طبیعی بودن اسپرم از هر لحاظ، اسپرم‌ها برای ورود به تخمک دچار مشکل شده و نمی‌توانند تخمک را بارور کنند که این مشکل با انجام IVF قابل حل است.
مشکلات مربوط به مایع منی و اسپرم
منی غیرطبیعی و فاقد اسپرم، غلظت پایین اسپرم پس از انزال (کمتر از 10 میلیون اسپرم در هر میلیلیتر) و اختلال در شکل و تحرک اسپرم ازجمله مشکلاتی است که احتمال دارد در آقایان ناباروری بدون علت را به همراه داشته باشند.
هیپوگنادیسم
کمبود تستوسترون و وقوع عارضه هیپوگنادیسم نیز به دلیل ایجاد اختلال بیضه، ممکن است ناباروری بدون علت را ایجاد کند.
برخی بیماری ها
در مردان نیز وقوع برخی بیماری‌ها نظیر دیابت، کم‌خونی، بیماری تیروئید و سندرم کوشینگ می‌تواند منجر به نازایی گردد. همچنین نوعی عفونت ویروسی به نام گوشک (Mumps) با التهاب بیضه‌ها، میزان تولید اسپرم را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در ناباروری نقش دارد.
عوارض جانبی برخی داروها
ازجمله عوارض برخی داروها نظیر سولفاسالازین، استروئیدهای آنابولیک و داروهای شیمی‌درمانی، کاهش تعداد و تحرک اسپرم می‌باشد که این موضوع در ناباروری مردان دخیل است.
راه های تشخیص ناباروری بدون دلیل
اصلی‌ترین مراحل تشخیص ناباروری بدون علت و یافتن نقص‌ها یا مشکلات احتمالی، شامل روش‌های زیر است:
- آزمایش تحلیل مایع منی (اسپرموگرام یا آژمایش اسپرم)
- انجام معاینات فیزیکی در زنان شامل اندازه‌گیری شاخص توده بدنی (BMI) جهت بررسی تومورهای تخمدان یا بیماری‌های التهابی لگن
- تست خون جهت اندازه‌گیری سطح هورمون‌های زن و شوهر
- عمل لاپاراسکوپی برای بررسی اندومتریوز یا اسکار لگن
- انواع معاینات فیزیکی نظیر سونوگرافی لگن
- ثبت تاریخچه پزشکی پایه زن و مرد
- آزمایش‌های تشخیص تخمک‌گذاری
- هیستروسالپنگوگرافی (HSG) یا عکس رنگی رحم برای مشاهده وضعیت رحم و لوله‌های فالوپ و اندومتریوز
- آزمایش اندازه‌گیری سطح FSH و AMH جهت بررسی تعداد و کیفیت تخمک‌ها
- آزمایش خون جهت بررسی سطح هورمون پروژسترون
- آزمایش عفونت‌های مقاربتی نظیر کلامیدیا
درمان نازایی بدون علت
اولین گام برای انتخاب روش مناسب جهت درمان، جستجو برای علت اصلی ناباروری می‌باشد. درمان اختلالات فاز لوتئال را می‌توان با درمان مستقیم با پروژسترون برطرف کرد. از طرفی مصرف کلومیفن می‌تواند ترشح FSH را افزایش داده و کیفیت فولیکول را بهبود بخشد که این موضوع سبب افزایش کیفیت جسم زرد می‌شود.
تحریک تخمک‌گذاری در کنار استفاده از روش‌های درمان ناباروری، ساده‌ترین روش برای افزایش شانس لقاح تخمک و اسپرم است.در کل، جهت انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی باید متغیرهایی همچون مدت ناباروری، سن، مدت‌زمان آغاز درمان، خطرات و عوارض، هزینه‌ها و… را مد نظر قرار داد.
اصلی‌ترین راه‌های درمان نازایی بدون علت یا ایدیوپاتیک به شرح زیر می‌باشد:
مدیریت انتظار
اگرچه یافتن عامل ناباروری و درپیش گرفتن درمان مناسب، بهترین راه جهت افزایش شانس باروری است؛ اما گاهی بارداری به صورت خود‌به‌خود و حتی قبل از شروع درمان، در زوجین اتفاق می‌افتد. درصورتی که سن زوج کم باشد، رابطه جنسی مستمر و محافظت‌نشده بیشتر از یک تا دو سال و بدون انجام درمان خاص نیز ممکن است به بارداری ختم شود.
البته قبل از گذر سن از ۳۰ سالگی و با افزایش طول مدت ناباروری باید به پزشک مراجعه و درمان های ناباروری را آغاز نمود.
روش های کمک باروری
رایج‌ترین روش‌ها در این زمینه عبارتند از:
تلقیح داخل رحمی (IUI): در طی روش IUI، اسپرم‌های مرد با نمونه‌گیری از مایع منی جمع‌آوری می‌شود و پس از شست‌وشو و انتخاب بهترین و باکیفیت‌ترین نمونه، اسپرم‌ها ازطریق لوله پلاستیکی نازکی _از مسیر دهانه رحم_ درون رحم زن قرار می‌گیرد.
لقاح آزمایشگاهی (IVF): رایج‌ترین روش درمان نازایی که با تحریک تخمدان و استخراج تخمک‌های بالغ انجام می‌شود، لقاح آزمایشگاهی یا آی‌وی‌اف نام دارد. طی این درمان، تخمک و اسپرم در یک ظرف آزمایشگاهی لقاح می‌یابد و جنین پس از چند روز، در رحم زن کاشت می‌شود.
تخمک و اسپرم اهدایی: درصورتی که هیچ یک از روش‌های کمک‌باروری مؤثر واقع نشود، می‌توان از تخمک و اسپرم اهدایی یا حتی جنین اهدایی استفاده کرد. کاشت جنین حاصل از این روش‌ها به‌وسیله فرایند IVF یا میکرواینجکشن انجام می‌گیرد.
دارو درمانی
مصرف برخی داروها به‌صورت تزریقی یا خوراکی، به افزایش قدرت باروری و شانس حاملگی کمک می‌کند. از رایج‌ترین داروهای درمان ناباروری باید به کلومید و گنادوتروپین‌های تزریقی اشاره کرد که مکانیسم اثر هر کدام به شرح زیر می‌باشد:
داروی کلومید که با نام کلومیفن سیترات نیز شناخته می‌شود، راهکار مؤثری برای زنان دارای قاعدگی نامنظم یا عدم تخمک‌گذاری ماهانه می‌باشد. شایان ذکر است که داروی کلومید با مسدود کردن استروژن به غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس سیگنال آزادسازی هورمون‌های تحریک تخمدان را می‌دهد و بدین صورت، شانس بارداری را افزایش می‌دهد.
گنادوتروپین‌ها، هورمون‌هایی ترشح‌شده از هیپوفیز هستند که به تحریک اندام‌های تولیدمثل کمک می‌کنند. با تزریق این هورمون‌ها به بدن می‌توان فعالیت تخمدان‌ها را تحریک نمود و در موارد متعددی ناباروری بدون علت را درمان کرد. باید دانست که تززیق گنادوتروپین‌ها در زنان دارای غده هیپوفیز ناکارآمد نیز جهت درمان ناباروری مؤثر می‌باشد.
رحم جایگزین
آخرین گزینه برای درمان ناباروری بدون علت، استفاده از رحم جایگزین یا رحم اجاره‌ای می‌باشد. این روش درمانی بیشتر برای زنانی به کار می‌رود که با وجود وقوع لقاح، قادر به نگهداری و رشد جنین در رحم خود نیستند یا مکرراً دچار سقط جنین می‌شوند.
برای رزرو نوبت بهترین پزشکان درمان ناباروری کلیک کنید.
برای دریافت هرگونه مشاوره و راهنمایی درباره true با ما تماس بگیرید:
03537283090 داخلی 232شماره WhatsAppتلگرامفیسبوکایمیل
درمان های طبیعی برای ناباروری بدون علت
در برخی مواقع، علاوه بر راهکارهای پزشکی، تغییر سبک زندگی نیز می‌تواند اختلالات ناباروری را برطرف کرده و احتمال بارداری را افزایش دهد؛ تغییراتی نظیر:
- در پیش گرفتن رژیم غذایی سالم شامل میوه، سبزیجات، آنتی‌اکسیدان‌ها، مواد معدنی و ویتامین‌ها
- ورزش منظم و کاهش استرس و اضطراب
- کاهش وزن
- خودداری از مصرف الکل، کافئین و دخانیات
- تعیین کردن روزهای تخمک‌گذاری و برقراری رابطه با همسر در چنین روزی به دستور پزشک
- تقویت حال روحی و عاطفی به کمک مشورت با پزشک متخصص یا گروه‌های پشتیبان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
با گذشت یک سال از تلاش برای فرزندآوری و عدم وقوع بارداری، درصورت وجود موارد زیر باید فوراً به پزشک مراجعه نمود:
- افزایش سن خانم و عبور از ۳۶ سالگی به علت کاهش قدرت باروری و زمان‌بر بودن تست‌های باروری
- وجود دلایل نگران‌کننده همچون گذراندن یک دوره درمان سرطان یا احتمال ابتلا به عفونت‌های مقاربتی (STI)
لازم به ذکر است که در چنین مواردی، پزشک زنان با بررسی و معاینات اولیه نسبت به یافتن مشکلات و موانع باروری اقدام می‌کند و توصیه‌های لازم را به زوج اعلام می‌نماید. از آنجایی که یافتن عامل ناباروری اهمیت زیادی در درمان نازایی دارد، باید زن و شوهر هردو تحت آزمایش و معاینات پزشکی قرار گیرند و حمایت عاطفی کافی را از یکدیگر داشته باشند.
شانس بارداری با ناباروری بدون علت
نرخ بارداری در زوجین با نازایی بدون علت بعد از تلاشی ۲۴ ماهه حدود ۱۰ درصد می‌باشد. هرچه سن زوج بالاتر رود و تلاش برای فرزندآوری با شکست مواجه شود، این مقدار کاهش می‌یابد. در شرایطی که باوجود نرمال بودن تعداد و شکل اسپرم‌ها بارداری به وقوع نمی‌پیوندد، پزشک از لقاح آزمایشگاهی استفاده می‌کند که درصد موفقیت آن در زوج ها با توجه به دلیل ناباروری آن‌ها متفاوت و چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد است.
پس لازم است که قبل از شروع درمان حتما با پزشک خود درباره میزان موفقیت روش درمانی مورد استفاده مشورت کنید.
نظری ثبت نشده
نظر شما