انتقال جنین فریز شده موفق؛ علائم لانه گزینی، اقدامات و مراقبت ها

منظور از بارداری با استفاده از جنین فریزشده، نوعی لقاح مصنوعی است که جنین‌های به‌وجود آمده از روش‌های کمک‌بارداری نظیر عمل آی‌ وی ‌اف یا میکرواینجکشن، تحت شرایطی خاص به صورت یخ‌زده و فریزشده نگه داشته می‌شوند تا در صورت ناموفق بودن چرخه IVF اولیه و یا پس از مهیا شدن شرایط مناسب، زوج بتوانند از آن‌ها برای تلاش‌های بعدی خود جهت فرزندآوری استفاده نمایند.

نحوه انجام روش انتقال جنین فریزشده یا FET (Frozen Embryo Transfer) بدین گونه است که جنین پس از یخ‌گشایی، از طریق کاتتر به رحم زن منتقل می‌شود و چون این جنین‌ها از قبل آماده شده‌اند؛ لذا دشواری و استرس کمتری نسبت به تلاش اولیهIVF را برای زوجین به همراه دارد.

به علاوه، باید دانست که در صورت تشخیص پزشک جهت شروع روش FET، هر سه روز یکبار به مدت 2 الی 3 هفته تزریق‌ها و داروهای خوراکی مختلفی برای ضخیم شدن دیواره رحم به منظور آمادگی برای بارداری تجویز می‌گردد که بسته به خصوصیات منحصربه‌فرد هر شخص، متفاوت است.

عوامل متعددی وجود دارد که باعث می‌شود جنین‌ها فریز شوند؛ مثلاً هنگام تخمک‌کشی تعداد تخمک‌های خارج‌شده از تخمدان زیاد باشد، اختلالات رحمی وجود داشته باشد، فردی باشد که باید شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی انجام دهد و…؛ که در این صورت جنین‌ها فریز می‌شوند تا در آینده مورد استفاده قرار گیرند. در این مقاله نحوه فریز جنین و مراحل انتقال آن شرح داده شده است و در ادامه به معرفی راهکارها و مراقبت‌های لازم برای تجربه بارداری موفق با جنین فریزشده می‌پردازیم.

علل فریز کردن جنین

دلایل مختلفی برای استفاده از جنین و رویان فریز شده وجود دارد که اغلب برای زوج‌های دارای مشکلات ناباروری و یا افراد علاقه‌مند به بارداری در سال‌های آینده، مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین دلایل استفاده از این روش عبارتند از:

استفاده از رویان ها در صورت شکست آی وی اف

معمولاً در روش آی وی اف یا لقاح مصنوعی، بیش از یک رویان حاصل می‌شود که به توصیه پزشک، مابقی رویان‌ها برای استفاده در آینده فریز می‌گردد. بنابراین درصورت شکست خوردن اولین مرحله آی‌وی‌اف می‌توان بدون نیاز به انجام مجدد عمل پانکچر یا تخمک‌کشی، از جنین‌های فریز شده برای تکرار درمان ناباروی استفاده نمود که هزینه کمتری را برای زوج به دنبال می‌آورد.

لازم به ذکر است که امکان انتقال بیش از یک رویان تازه به رحم نیز در حین آی وی اف وجود دارد؛ اما این امر موجب بروز برخی مشکلات و خطرات ازجمله خطر بارداری چندقلو می‌شود که در این صورت فریز جنین بهترین راه‌حل پیش‌رو می‌باشد.

بیشتر بخوانید: چه دلایلی باعث آی وی اف ناموفق می شود؟

استفاده مجدد از رویان ها

استفاده از رویان منجمد، صرفاً درصورت شکست نخستین درمان آی وی اف کاربرد ندارد؛ بلکه گاهی باوجود موفقیت‌آمیز بودن اولین انتقال جنین نیز، استفاده از جنین‌های فریز شده مدنظر زوج‌ها قرار می‌گیرد. به عبارتی دیگر، درصورتی که زوج پس از باروری موفق خود طی سال‌های آتی تصمیم به فرزندآوری مجدد داشته باشند و این‌بار نیز مجبور به استفاده از روش‌های درمان ناباروری شوند، رویان‌های سابق به کمک آن‌ها می‌آید.

لازم به ذکر است که جنین‌ فریز شده را می‌توان به مدت زیادی سالم و آماده نگه داشت و همین امر، فرصت باروری در فواصل زمانی زیاد را نیز برای زوجین فراهم می‌سازد.

بررسی ژنتیکی رویان ها

بررسی ژنتیکی رویان‌ها امری است که به‌خوبی، مشکلات خاص جنین را مشخص می‌کند و از تولد فرزند دارای بیماری و نقص‌های خاص جلوگیری به عمل می‌آورد. گاهی در همان روزهای اول انجام لقاح آزمایشگاهی، تست‌های ژنتیکی نظیر PGD (تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی) و PGS (غربال‌گری ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی) انجام می‌شود و نتیجه آن‌ها اعلام می‌گردد.

اما برخی اوقات به دلیل پیچیده بودن تست ژنتیک و طولانی‌شدن نتیجه آن، می‌توان رویان‌ها را فریز کرد و پس از اطمینان از فقدان هرگونه مشکل ژنتیکی، نسبت به انتقال جنین فریز شده اقدام نمود.

بیشتر بخوانید: روش pgd؛ بهترین روش تعیین جنسیت جنین قبل از بارداری

عدم آمادگی رحم برای دریافت جنین

در برخی موارد پس از عمل پانکچر و انجام لقاح در آزمایشگاه، رحم هنوز آمادگی دریافت جنین را ندارد و احتمال شکست درمان در این زمان بالا است؛ لذا منجمد کردن رویان‌ها کمک می‌کند که پس از تقویت رحم و کسب آمادگی لازم، انتقال جنین انجام گیرد.

درواقع، گاهی اوقات داروهای محرک تخمک‌گذاری زمینه لانه‌گزینی را برای رحم فراهم نمی‌کند و لازم است با این روش که تحت‌عنوان «انجماد همه» شناخته می‌شود، تمام رویان‌ها فریز گردد. بدین ترتیب پس از ۱ الی ۲ ماه و با شکل‌گیری و ترمیم مجدد آندومتر، رویان به رحم انتقال می‌یابد و گاهی نیز از داروهای هورمونی برای تقویت بیشتر آندومتر استفاده می‌شود.

فریز جنین برای اهدا

گاهی یک زوج که تحت درمان قرار می‌گیرند، صاحب تعداد زیادی رویان در طول چرخه درمان می‌شوند که نیازی به همه آن‌ها ندارند و حتی در صورت بارداری مجدد در آینده، تعدادی از جنین‌ها همچنان بلااستفاده باقی می‌مانند. در چنین شرایطی با فریز جنین و نگهداری از آن در بانک جنین اهدایی، می‌توان آن‌ها را به زوج‌های ناباروری که خودشان قادر به تولید جنین _به دلیل ضعف اسپرم یا تخمک_ نیستند، اهدا کرد.

باید دانست که برای اهدای جنین، کیفیت بالای اسپرم و تخمک اهداکننده اهمیت زیادی دارد. همچنین گاهی یک زوج صرفاً با هدف اهدای جنین به زوج‌های نابارور اقدام به تخمک‌کشی و لقاح آزمایشگاهی می‌نمایند و از جنین‌های تشکیل‌شده برای بارداری خود استفاده نمی‌کنند. لازم به ذکر است، می‌توان با در نظر گرفتن ویژگی‌های ظاهری دریافت‌کننده و اهداکننده، مناسب‌ترین جنین را به زوج‌های نابارور اهدا نمود.

بیشتر بخوانید: بارداری با جنین اهدایی؛ درصد موفقیت، مراحل و شرایط

کمبود ذخیره تخمدان

اگرچه ذخیره تخمدان پایین به تنهایی موجب ناباروری نمی‌شود، اما کمبود ذخیره تخمدانی همراه با مشکلات اسپرم و اختلالات رحم و لوله‌های فالوپ، احتمال ناباروری را بسیار افزایش می‌دهد. بدین ترتیب، زوج‌هایی که با خطر کمبود ذخیره تخمدان در سنین پایین مواجه هستند و قصد فرزندآوری در سال‌های آینده را دارند، می‌توانند پیش از وقوع یائسگی زودرس خانم، اقدام به تخمک‌کشی و تشکیل جنین در آزمایشگاه نمایند و خود تخمک‌ها یا رویان‌های حاصل از لقاح تخمک و اسپرم را برای بارداری‌های آینده منجمد کنند.

ابتلا به بیماری های خاص

از آنجایی که برخی از بیماری‌های خاص به مرور زمان قدرت باروری را کاهش می‌دهد و حتی موجب یائسگی زودهنگام می‌گردد؛ لذا با انجماد جنین پیش از درمان‌های جدی نظیر جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و… می‌شود شانس حاملگی در سال‌های آتی را حفظ کرد. ازجمله بیماری‌های اثرگذار بر قدرت باروری می‌توان اندومتریوز شدید، کیست شدید تخمدان، کم‌خونی داسی‌شکل، بیماری‌های کلیوی، لوپوس، سرطان و… را نام برد.

جنین چگونه فریز می‌شود؟

انجماد رویان‌ها یا فریز کردن جنین به‌عنوان یک روش کمک‌باروری، شامل چند مرحله اصلی است که به شرح زیر می‌باشد:

1. تحریک تخمدان زن: تحریک تخمدان ها جهت تخمک‌گذاری در زمان مشخص برای انجام عمل پانکچر صورت می‌گیرد که با مصرف داروهای هورمونی آگونیست و آنتاگونیست گونادوتروپین‌ها به‌صورت تزریقی یا خوراکی، موجب افزایش رشد و بلوغ فولیکول‌ها می‌گردد.
2. تزریق آمپول HCG: پس از بررسی میزان رشد فولیکول‌ها به‌وسیله سونوگرافی واژینال، آمپول HCG برای آزادسازی فولیکول‌های بالغ تزریق می‌شود.
3. عمل تخمک کشی: پس از تزریق، زن آماده عمل تخمک‌گیری یا پانکچر می‌گردد که طی آن با مشاهده تخمک‌های بالغ توسط سونوگرافی واژینال، تخمک‌کشی به کمک سوزن نازکی به نام سوزن آسپریت انجام می‌شود.
4. لقاح آزمایشگاهی با استفاده از روش آی وی اف یا میکرواینجکشن: با دریافت تخمک و اسپرم و کشت آزمایشگاهی آن‌ها، لقاح صورت می‌گیرد و سلول تخم حدود ۲ تا ۶ روز برای گذراندن مراحل تقسیم سلولی در آزمایشگاه نگهداری می‌شود و پس از آن باید کیفیت جنین یا جنین‌های حاصل مورد بررسی قرار گیرد.
5. فریز کردن جنین: جهت فریز جنین‌های تشکیل‌ شده و برای جلوگیری از آسیب رساندن یخ‌زدگی به سلول تخم، ماده (cryoprotective agents) CPAS به کار می‌رود. درصورت استفاده از تکنیک فریز آرام، CPAS طی ۱۰ تا ۲۰ دقیقه به جنین تزریق می‌گردد و دما در طول ۲ ساعت به درجه انجماد می‌رسد. درصورت استفاده از تکنیک فریز سریع یا شیشه‌سازی نیز مقدار زیادی CPAS در مجاورت جنین قرار می‌گیرد و جنین بلافاصله به درون نیتروژن مایع انتقال می‌یابد. در هر دو حالت می‌توان جنین فریز شده را برای مدت طولانی داخل نیتروژن مایع با دمای ۱۹۶- نگهداری کرد.

موفقیت انتقال جنین فریز شده با درصد بیشتری به تعداد و کیفیت رویان‌ها بستگی دارد. از جمله دلایل استقبال از روش فریز جنین، کاهش احتمال چندقلو زایی و در نتیجه کاهش خطر تولد زودرس یا سقط جنین می باشد. فریز‌کردن این امکان را به زوج های علاقه‌مند می دهد که طی چند نوبت بارداری و بدون نیاز به تحریک اضافی و بیش از حد تخمدان ها و با هزینه کمتر، اقدام به فرزندآوری کنند.

اقدامات قبل از انتقال جنین فریز شده

قبل از اقدام برای انتقال جنین فریز شده به رحم، باید اقدامات و مراقبت‌هایی را مدنظر قرار داد که عمل انتقال جنین با موفقیت کامل انجام شود و بارداری به بهترین شکل ادامه یابد. ازجمله مراقبت‌ها و اقدامات قبل از انتقال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استراحت کافی و مناسب و دوری از موارد اضطراب‌آور
• استفاده از کیسه آب گرم جهت شل شدن عضلات پایین شکم، کاهش تورم، افزایش جریان خون و کاهش اسپاسم یا گرفتگی عضلات
• ترک مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری
• پرهیز از ورزش سنگین مثل دویدن و فعالیت‌های سخت مانند بلند کردن اشیای دارای وزن زیاد
• انجام ورزش‌های متناسب و سالم نظیر یوگا، شنا، ایروبیک، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی
• کمک گرفتن از طب فشاری یا فشاردرمانی جهت افزایش جریان خون ورودی به رحم، رساندن خون تازه و هورمون‌های لازم به رحم و نطفه، کاهش اسپاسم و درنتیجه افزایش شانس موفقیت درمان
• انجام منظم معاینات قبل از انتقال جنین نظیر کنترل وزن و فشار خون، بررسی عفونت‌های رحمی و…
• حفظ وزن متعادل و BMI مناسب برای جلوگیری از دیابت یا قندخون و همچنین کمک به افزایش کیفیت تخمک‌گذاری و رشد جنین
• مراجعه به مرکز درمانی معتبر با کادر درمانی متخصص

قبل از انتقال جنین فریز شده چه بخوریم؟

به طور کلی متخصصین غدد درون‌ریز بارداری، مصرف غذاهای گرم دارای مقادیر زیادی از اسیدهای چرب امگا 3 را توصیه می‌کنند. بر اساس منابع، هنگام آماده شدن برای انتقال جنین فریزشده بهتر است رژیم‌های خاصی را در پیش گرفت و به مصرف غذاهایی پرداخت که به شرح زیر می‌باشد:

• رژیم غذایی مناسب شامل سبزیجات پخته، سوپ قلم و استخوان، زردچوبه و روغن ماهی برای کاهش تورم و رقیق نمودن خون
• رژیم غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان، میوه‌ها و سبزیجات تازه نظیر آناناس و انواع بری‌ها
• رژیم غذایی پرچرب و کم‌کربوهیدرات برای کاهش التهاب در سراسر بدن، لوله گوارش و دستگاه تناسلی
• خودداری از مصرف بیش‌ازحد لبنیات، قند و کربوهیدرات‌های فرآوری ‌شده به‌دلیل ایجاد تورم و نامناسب کردن فضای رحم جهت باروری
• مصرف روزانه محلول پودر آنتی‌اکسیدان سبز برای کاهش تورم و افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن
• نوشیدن آب کافی جهت جلوگیری از کم‌آب شدن بدن و بروز اسپاسم رحم
• مصرف امگا ۳ و امگا ۶، تخم‌مرغ، ماهی، آجیل و…
• مصرف الکترولیت‌هایی مانند آبلیمو، آب نارگیل و آب‌نمک دریایی
• مصرف سوپ‌های گرم
• مصرف پروتئین بدون چربی مانند مرغ و ماهی (ماهی کم‌‌جیوه)
• مصرف حبوبات مانند لوبیا، عدس و نخود
• مصرف ویتامین‌های لازم به‌ویژه ویتامین C جهت کاهش استرس دستگاه تناسلی زن و افزایش تحرک اسپرم و مصرف مکمل‌های اسیدفولیک برای کمک به تقویت ستون فقرات نوزاد
• مصرف غذاهای گرم و زودهضم در طول دوره درمان آی ‌وی ‌اف و به‌ویژه شب قبل از انتقال جنین به منظور بهبود فرایند درمان

بیشتر بخوانید: غذاهای مفید و مضر بعد از انتقال جنین

غذاهایی که قبل از انتقال جنین فریزشده نباید خورده شود؟

غذاهایی که باید قبل از انتقال جنین فریزشده از خوردن آن‌ها خودداری نمود و دلیل منع مصرف آن‌ها به شرح زیر می‌باشد:

• مصرف کافئین زیاد، مخصوصاً کافئین موجود در قهوه، خطر سقط جنین یا تغییر وزن نوزاد را افزایش می‌دهد.
• برخی از افراد که به‌دلیل حساسیت به موادغذایی همچون کیوی، توت‌فرنگی، گوجه‌فرنگی و بادمجان دچار خارش گلو، آبریزش و سرخی چشم می‌شوند، باید مصرف این خوراکی‌های و هر نوع ماده غذایی حساسیت‌زای دیگر را در روزهای قبل و بعد از انتقال جنین ترک نمایند.
• توصیه می‌شود که خانم در روزهای قبل و بعد از IVF و روز قبل از انتقال، غذاهای سرد یا دیر هضم مانند بستنی، اسموتی سرد و فریزشده، نوشابه، سبزیجات خام و… را مصرف نکند؛ چراکه غذاهای سرد و خام با صرف مقدار زیادی از انرژی و گرمای بدن برای هضم شدن، انرژی کمتری را برای فرایند تولیدمثل و رشد جنین باقی می‌گذارند.
• از مصرف نمک قبل از پروسه انتقال جنین فریزشده ‌می‌بایست خودداری کرد و به جای آن از گیاهان و ادویه‌جات استفاده کرد.
• همچنین از مصرف برخی مواد غذایی دیگر نظیر مواد قندی و شیرین، فراورده‌های گوشت قرمز و غذاهای فوق فراوری‌شده نیز باید اجتناب نمود.

بیشتر بخوانید: قبل از آی وی اف چی بخوریم؟ راه های تقویت قبل از IVF

چکاپ های قبل از بارداری با جنین فریز شده

با انجام اقدامات ضروری و مراقبت‌های لازم پیش از انتقال جنین، گذراندن برخی چکاپ‌ها و معاینات پزشکی نیز به تصمیم‌گیری نهایی درمورد آمادگی زن برای انجام عمل کمک می‌کند. در همین راستا باید سوابق پزشکی زوج و خانواده آن‌ها، داروهای مصرفی و مکمل‌های غذایی زن و مرد بررسی گردد.

پزشک در کنار معاینه‌های خود، به مواردی همچون ایمن‌سازی بدن، معرفی رژیم غذایی مناسب، معرفی تمرینات ورزشی اصولی و… اقدام می‌کند و درصورت عادت زوج مخصوصاً زن به مصرف الکل، سیگار و موادمخدر، شخص را به ترک عادات بد توصیه می‌نماید.

اگر سوابقی از ابتلا به فشارخون بالا، آسم و دیابت در بیمار وجود داشته باشد، باید توسط برخی دیگر از پزشکان متخصص هم معاینه شود. همچنین گاهی انجام آزمایش پاپ اسمیر و معاینه لگن نیز برای اطمینان از عدم ابتلا به بیماری‌های جنسی تجویز می‌گردد.

نحوه تقویت رحم قبل از انتقال جنین

قبل از انتقال جنین فریز شده به رحم، باید شرایط مناسب و کافی برای پذیرش جنین فراهم شود. به عبارتی دیگر، آماده‌سازی و تقویت رحم اهمیت زیادی در موفقیت عمل انتقال دارد که با روش‌های مختلفی امکان‌پذیر می‌باشد. به‌عنوان مثال، می‌توان برای افزایش ضخامت آندومتر تا میزان مطلوب، از داروهای استرادیول و استروژن استفاده کرد و درصورت عدم اثرگذاری نیز داروی جی‌سی‌اس‌اف (G-CSF) را به رحم تزریق نمود.

همچنین با استفاده از روش PRP یا پلاکت‌درمانی می‌توان پلاسمای غنی از پلاکت را از نمونه خون زن جدا کرد و فاکتورهای رشد داخل این سلول‌ها را برای بهبود فرآیند لانه‌گزینی، درون رحم تزریق نمود تا رحم تقویت گردد. معمولاً با فریز کردن جنین‌ها و آغاز درمان‌های هورمونی، حدود ۲ ماه بعد می‌توان برای دریافت جنین مراجعه کرد.

این کار بهتر است یک هفته مانده به آغاز عادت ماهانه یا تا روز اول قاعدگی انجام پذیرد. در طول این مدت نیز بررسی‌هایی همچون مشاهده وضعیت رحم و تخمدان‌ها، عدم عفونت، ضخامت کافی آندومتر و… صورت می‌گیرد.

همچنین هورمون‌درمانی به‌وسیله ترکیبات استروژن‌دار و پروژسترون‌دار نیز مربوط به ایام بعد از روز سیزدهم یا چهاردهم سیکل قاعدگی می‌شود. گاهی پس از بررسی‌ها علاوه‌بر مصرف آنتی‌اکسیدان، پزشک انجام هیستروسکوپی را نیز قبل از انتقال جنین تجویز می‌کند.

همراه با تمام موارد ذکر شده، توجه به نشانه‌های تخمک‌گذاری، منظم بودن عادت ماهانه و همچنین حفظ وزن و رژیم غذایی متعادل، اهمیت زیادی در کسب نتایج موفقیت‌آمیز پس از درمان دارد.

بیشتر بخوانید: برای تقویت رحم قبل از بارداری چه کنیم؟

مدت زمان نگهداری جنین به صورت فریز

زمان مشخصی برای فریز جنین وجود دارد که تا این لحظه آخرین نوزادی که از این طریق به دنیا آمده، یک جنین فریز شده ۱۳ ساله بوده است. البته به‌طور‌کلی نگهداری جنین فریز شده برای بیش از ۱۰ سال توصیه نمی‌شود.در این بازه بیمار سونوگرافی انجام می‌دهد و در صورت مطلوب بودن شرایط تخمدان، رحم، آندومتر و نداشتن عفونت، مصرف داروهای استروژن‌دار را برای آماده سازی رحم آغاز می‌کند.

همچنین بیمار مجدداً در روز سیزدهم تا چهاردهم قاعدگی سونوگرافی انجام می دهد و در صورتی که شرایط رحم و آندومتر جهت لانه گزینی مناسب باشد، شروع به مصرف داروهای حاوی ترکیبات استروژن دار و پروژسترون دار می‌کند و سپس از این روست که زمان انتقال جنین مشخص می گردد.

توصیه می شود قبل از انتقال جنین به رحم، برای شل شدن عضلات پایین شکم، افزایش جریان خون و همچنین کاهش تورم و گرفتگی عضلات، از کیسه آب گرم بر روی شکم استفاده شود.

گرید مناسب برای فریز جنین

فقط جنین های با کیفیت بالا که منجر به بارداری سالم می شوند در کلینیک ها فریز می شوند. البته این بدان معنا نیست که برای باردار شدن، یک جنین با درجه AA مورد نیاز است زیرا اکثر جنین هایی که بصورت نوزادان سالم متولد می شوند به عنوان گریدهای BB و BC درجه بندی می شوند. حتی گاهی اوقات ICM ممکن است به عنوان گرید C درجه بندی شود و در طول زمان به گرید A تغییر کند. درجه انبساط بلاستوکول با شماره 1 نیز می تواند در عرض یک روز به عدد 6 تبدیل شود.

بیشتر بخوانید: کیفیت یا گرید جنین در آی وی اف چیست؟

مراحل انتقال جنین فریز شده

زوج ناباور در روز انتقال به مرکز ناباروری مراجعه کرده و کارت جنین خود را به مسئول آزمایشگاه تحویل می دهند. پس از مدتی انتظار برای بازگشت جنین های فریز شده به دمای محیط، بیمار به اتاق عمل فرستاده می شود. در اتاق عمل جنین ها به وسیله کاتترهای مخصوص به رحم بیمار انتقال داده می شوند و فرد پس از نیم ساعت استراحت مرخص خواهد شد.

بطور کلی ۷۰ درصد جنین های فریز شده از فریز برمی گردند و قادر به ادامه حیات هستند اما به احتمال ۳۰ درصد ممکن است جنین ها از دست بروند که در این صورت انتقال جنین کنسل خواهد شد.

بیشتر بخوانید: درمان ناباروری با انتقال رویان به درون رحم (ZIFT)

بعد از انتقال جنین فریز شده چه مراقبت هایی لازم است؟

• استراحت ۱۰ تا ۳۰ دقیقه‌ای در مرکز درمانی پس از انجام عمل انتقال
• مصرف داروهای تجویزی طبق روال قبل
• استراحت نسبی تا ۳ روز پس از انتقال جنین و دوری از خستگی برای بالا بردن شانس لانه‌گزینی
• مدیریت استرس و اضطراب
• پرهیز از انجام فعالیت های سنگین
• پرهیز از رابطه جنسی تا ۱۷ روز پس از انتقال جنین
• نوشیدن آب فراوان و الکترولیت‌ها نظیر آب نارگیل و آب لیمو
• عدم تماس مستقیم با بیماران مبتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا
• پرهیز از مصرف خودسرانه دارو
• مصرف زیاد پروتئین و جایگزین نمودن عسل به جای کربوهیدرات و قندها
• مصرف غلات کامل
• اجتناب از گرم کردن شکم و اطراف آن به‌ویژه خودداری از حمام گرم
• مصرف مکمل اسید فولیک جهت پیشگیری از نقص لوله عصبی و کاهش خطر نقص مادرزادی قلب در نوزادان

در برخی از موارد افراد خود را ملزم به رعایت رژیم غذایی خاص می‌کنند، در صورتی که استفاده از مواد غذایی مختلف مجاز می‌باشد؛ البته توصیه می‌شود به منظور جلوگیری از بروز یبوست، از سبزی ها و میوه های تازه و غذاهای ملین استفاده شود.

نکته دیگر این است که فرد پس از انتقال، هیچ نیازی به جابه‌جایی با ویلچر، استفاده از لگن و توالت فرنگی برای اجابت مزاج ندارد و همچنین استحمام پس از انتقال جنین یا استراحت و خوابیدن در هر وضعیتی بلامانع می‌باشد.

چند روز بعد از انتقال، جنین لانه گزینی می کند؟

لانه‌گزینی به معنی چسبیدن جنین به لایه اندومتر رحم می‌باشد که این امر به طور طبیعی در بازه زمانی 24 الی 36 ساعت پس از انتقال جنین رخ می‌دهد. البته باید دانست که در روش IVF، لانه‌گزینی بین 1 الی 5 روز پس از انتقال جنین انجام می‌شود که معادل روزهای 20 الی 24 در یک سیکل قاعدگی نرمال 28 روزه است.

شایان ذکر می‌باشد که بیماران می‌بایست جهت انتقال جنین با مثانه پر به مطب پزشک متخصص مراجعه نمایند و چند ساعت پس از انجام عمل انتقال می‌توانند زندگی عادی خود را از سر بگیرند.

علائم لانه گزینی بعد از انتقال جنین فریز شده

با انجام لقاح در خارج از بدن مادر، رویان درون رحم قرار می‌گیرد و در صورت لانه‌گزینی پس از چند روز، علائم انتقال جنین موفق آشکار می‌گردد.

علائم حاملگی پس انتقال جنین عبارتند از:

• عدم عادت ماهانه
• درد و تورم سینه‌ها
• احساس خستگی
• احساس درد در شکم
• نفخ بیش‌ازحد در شکم
• حالت تهوع
• احساس تکرر ادرار

در ادامه به معرفی علائم لانه گزینی بعد از انتقال جنین فریز شده می پیردازیم.

عدم عادت ماهانه

با آغاز لانه‌گزینی و شروع فرآیند رشد جنین، خونریزی قاعدگی در موعد مقرر رخ نمی‌دهد که این امر به‌ویژه در زنان دارای سیکل پریود بسیار دقیق، نشانه موثقی بر آغاز بارداری می‌باشد. بدین ترتیب در زمان مناسب می‌توان برای انجام تست بارداری اقدام نمود.

حساسیت پستان ها

درد و تورم سینه‌ها به علت تغییرات هورمونی بدن، یکی از اولین علائم حاملگی در برخی از زنان است که باعث حساسیت و لمس دردناک پستان‌ها می‌شود. البته از آنجایی که گاهی این اتفاق صرفاً به علت هورمون‌درمانی رخ می‌دهد، نشانه‌ای قطعی برای وقوع بارداری به حساب نمی‌آید.

احساس خستگی

معمولاً با تغییر و افزایش سطح پروژسترون بدن از اوایل بارداری، فرد دچار ضعف و گرفتگی عضلات همراه با خستگی، خواب‌آلودگی و بدن‌درد می‌شود که این احساس کسالت و خستگی گاهی تا زمان زایمان و حتی بعد از آن نیز ادامه می‌یابد؛ البته احساس خستگی ممکن است به علت افزایش پروژسترون پس از مصرف داروها باشد و لزوماً به معنای انتقال موفقیت‌آمیز جنین نیست.

دل درد

برخی بانوان پس از گذراندن موفقیت‌آمیز انتقال جنین، دل‌دردی مشابه دل‌درد پریودی را احساس می‌کنند. به‌طورکلی، احساس درد در شکم می‌تواند نشانه آغاز بارداری، عدم بارداری و وقوع قاعدگی، مصرف داروهای پروژسترونی، پیامدهای انجام دوره درمانی و مداخله‌های لگنی و… باشد.

بیشتر بخوانید: آیا فرایند آی وی اف (IVF) برای زنان دردناک است؟

نفخ شکم

با وقوع حاملگی یا مصرف داروهای باروری، پروژسترون بدن افزایش می‌یابد که باعث احساس نفخ بیش‌ازحد در شکم و کند شدن حرکات دستگاه گوارش می‌شود.

حالت تهوع

حالت تهوع یا تهوع صبحگاهی که از علائم بسیار شایع حاملگی در میان بسیاری از زنان به شمار می‌رود، اغلب از ماه دوم بارداری آغاز می‌شود و وقوع زودهنگام آن، بیشتر ناشی از تلقین یا بروز مشکل معده می‌باشد. همچنین بی‌اشتهایی در اوایل دوران بارداری جزو علائم افزایش هورمون پروژسترون به شمار می‌رود که اگر هریک از این علائم شدت یابد یا فرد دچار استفراغ و حالت تهوع در هفته‌های بعد از انتقال جنین شود، باید به پزشک مراجعه نماید.

سردرد و سرگیجه

با وقوع بارداری و آغاز رشد جنین، بدن دچار افت فشار شدید و کاهش قندخون می‌شود که از پیامدهای آن باید به سردرد، سرگیجه، ضعف و حتی غش کردن اشاره کرد.

تکرر ادرار

احساس نیاز مداوم به تخلیه ادرار و پر بودن مثانه به‌ویژه در اواخر شب، یکی دیگر از علائم شایع آغاز حاملگی است. اگرچه بسیاری از بانوان احساس تکرر ادرار را در روزهای قبل از قاعدگی تجربه می‌کنند، اما تجربه آن در سایر ایام ماه و به‌ویژه روزهای بعد از قاعدگی می‌تواند به وقوع بارداری اشاره داشته باشد. از علل تکرر ادرار در بارداری باید به افزایش هورمون پروژسترون، افزایش هورمون اصلی بارداری یعنی HCG و افزایش حجم خون مادر اشاره کرد.

البته گاهی تکرر ادرار نشانه عفونت ادراری است که درصورت همراه شدن آن با علائمی نظیر خونریزی، ادرار دردناک و اورژانسی، تب، تهوع و استفراغ باید به پزشک مراجعه کرد.

بیشتر بخوانید: سؤالات رایج درباره علل عدم لانه گزینی جنین

علائم دفع جنین بعد از انتقال

هنگامی که جنین لانه گزینی نمی‌کند، ممکن است علائم طبیعی مرتبط با قاعدگی را تجربه شود، از رایج ترین علائم دفع جنین بعد از انتقال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گرفتگی
• خون ریزی
• سردرد
• حالت تهوع
• حساسیت سینه
• تغییرات خلق و خوی
• درد در قسمت پایین کمر

موفقیت بیشتر انتقال جنین فریز شده نسبت به جنین تازه

از جمله دلایل درصد بالای موفقیت در استفاده از جنین فریز شده، توانمندی و قدرت بالای این رویان ها در عبور‌ موفق از مراحل انجماد و ذوب جنین می باشد. در واقع سالم ماندن رویان در طی این فرآیندها، حاکی از کیفیت بالای آن است؛ اگرچه به اعتقاد متخصصان، استفاده از رویان های ضعیف تر معمولاً منجر به بارداری نمی شود و یا بارداری ناسالمی را به وجود می آورد.

دلیل دیگر برای ارجحیت این امر، کاهش مصرف داروهای محرک تخمدان در حین استفاده از روش فریز جنین و در نتیجه آسیب کمتر به دیواره رحم می باشد که شرایط لانه گزینی و بارداری سالم را افزایش می دهد.

در برخی موارد، یک زوج پس از روش های کمک بارداری و فریز جنین، تمایل به تولید رویان (جنین) تازه پیدا می کنند که اگرچه مانع و خطری ندارد؛ اما تجربه نشان داده احتمال موفقیت در بارداری با جنین فریز شده بیشتر و هزینه آن نیز کمتر است.

عوارض و خطرات فریز جنین

فریز جنین معمولاً به‌عنوان روشی کم‌خطر شناخته می‌شود و عوارض خاصی را به همراه نمی‌آورد؛ اما تخمک‌کشی گاهی علائمی را ایجاد می‌کند که ازجمله آن‌ها باید به دردهای شکمی، خونریزی و احساس سیری اشاره کرد. همچنین گاهی عوارضی مانند عفونت، تغییر ترشحات واژن، تحریک بیش‌ازحد تخمدان‌ها (OHSS) به‌دلیل مصرف داروهای تحریک تخمک‌گذاری و… نیز مشاهده می‌گردد.

ضمناً در روش‌های بارداری پس از لقاح آزمایشگاهی، احتمال چندقلوزایی نیز افزایش می‌یابد که خطراتی مانند تولد نوزاد نارس را در پی دارد.

هزینه انتقال جنین فریز شده

فریز جنین، از درمان‌های پرهزینه در زمینه ناباروری محسوب نمی‌شود؛ زیرا اغلب هزینه‌های آن مربوط به مرحله تحریک تخمک‌گذاری می‌باشد که جزئی از فرایند IVF به حساب می‌آید. به طور کلی، اصلی‌ترین بخش هزینه‌های فریز جنین را داروهای تحریک تخمدان تشکیل می‌دهد.

به علاوه، با انتقال جنین‌های فریزشده به بانک جنین لازم است که هر سال مبلغی جهت نگهداری رویان‌ها پرداخت شود. سایر هزینه‌های درمانی نیز بر اساس دستمزد پزشک، کلینیک یا بیمارستان محل درمان و… تعیین می‌گردد.