فولیکول آنترال چیست و چه تاثیری در بارداری دارد؟

داشتن اطلاعات حداقلی راجع به تخمک، فولیکول و اتفاقات چرخه قاعدگی برای خانم‌ها ضروری است و این اطلاعات می‌تواند به سلامت فردی آن‌ها بسیار کمک کرده و از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند. فولیکول آنترال چیست؟ فولیکول چه تأثیری در بارداری زنان دارد؟ با ما همراه شوید تا در ای مطلب به طور کامل با این موضوع آشنا شویم.

فولیکول تخمدان چیست؟

فولیکول تخمدان کیسه‌ای پر از مایع است که تخمک یا تخم‌های نابالغ در آن قرار دارند (این فولیکول‌ها در تخمدان قرار دارند). از ابتدای هر چرخه بارداری چندین فولیکول شروع به رشد می‌کنند اما به طور طبیعی تنها یک فولیکول تخمک گذاری کرده و یک تخمک بالغ از آن خارج می‌شود.

فولیکول‌هایی که تخمک گذاری نمی‌کنند از هم پاشیده می‌شوند. در واقع حدود 99 درصد از فولیکول‌های تخمدان هرگز به اندازه کافی بزرگ نشده و تخمک گذاری نمی‌کنند.

بیشتر بخوانید: تعداد و اندازه فولیکول مناسب برای بارداری

فولیکول آنترال چیست؟

در بدن همه زنان از بدو تولد فولیکول وجود دارد که به آن فولیکول اولیه گفته می‌شود. در واقع از همان ابتدای تولد تخمدان‌ها حدود یک تا دو میلیون فولیکول با منبع مطمئن دارند. حدود یک سال طول می‌کشد که این فولیکول‌ها به مرحله تخمک گذاری برسند. فولیکول‌های اولیه آن قدر کوچک هستند که امکان شمارش آن‌ها در تخمدان وجود ندارد اما فولیکول حاوی تخمک بالغ رشد بهتری داشته و قابلیت شمارش و مشاهده دارد. در روند رشد، فولیکول‌ها یک حفره با مایعی به نام آنتروم را جذب کرده و بزرگ‌تر می‌شوند. به این فولیکول‌ها فولیکول آنترال (Antral Follicle) گفته می‌شود.

فولیکول‌های آنترال تقریباً اندازه‌ای 200 برابر بزرگ‌تر از فولیکول‌های معمولی داشته و با سونوگرافی قابل مشاهده هستند. این فولیکول‌ها مقدار قابل توجهی هورمون AMH تولید کرده که به گردش خون در بدن کمک می‌کند. به همین دلیل برای بررسی عملکرد تخمدان، میزان هورمون AMH خون را اندازه گیری می‌کنند.

برای بررسی عملکرد تخمدان، تعداد فولیکول‌های آنترال مورد بررسی قرار می‌گیرد. کم بودن این فولیکول می‌تواند نشان دهنده نارسایی تخمدان بوده و زیاد بودن آن نشان دهنده مشکلاتی در تخمدان مانند تخمدان پلی کیستیک خواهد بود. البته در نظر داشته باشید که طبیعی است با افزایش سن میزان فولیکول آنترال در بدن کاهش پیدا کند.

فولیکول‌های آنترال و میزان ذخیره تخمدان

همانطور که در بالا نیز اشاره شد، فولیکول‌های تخمدان قبل از رشد و رهاسازی تخمک بسیار کوچک بوده و حدود 2 تا 9 میلی متر قطر دارند. تعداد فولیکول‌های آنترال را می‌توان از طریق سونوگرافی تشخیص داد که می‌تواند نشان دهنده تخمک‌های باقی مانده در تخمدان نیز باشد.

هرچه تعداد این فولیکول در تخمدان بیشتر باشد، احتمال بارداری زنان از طریق لقاح طبیعی بیشتر خواهد بود. همچنین اگر زنان قصد بارداری از طریق IVF را داشته باشند، میزان این فولیکول احتمال موفقیت IVF را تعیین خواهد کرد.

فولیکول‌های آنترال چگونه باروری را تعیین می‌کنند؟

همانطور که در بالا اشاره شد، هرچه فولیکول‌های آنترال در بدن بیشتر باشد( به شرطی که از میزان طبیعی آن تجاوز نکند) احتمال بارداری شخص به صورت طبیعی بیشتر خواهد بود. هر روز فولیکول‌های اولیه به وسیله سیگنال‌های هورمونی بیدار شده و وارد فرآیند رشد می‌شوند.

این فولیکول‌ها به زندگی خود ادامه داده و بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند. همانطور که در بالا نیز اشاره شد، برخی از این فولیکول‌ها قبل از مرحله سوم (جذب آنتروم) از هم پاشیده می‌شوند، اما برخی دیگر با جذب این مایع به فولیکول آنترال تبدیل خواهند شد. قطر این فولیکول‌ها 2 تا 10 میلی متر اندازه گیری می‌شود. میزان باروری زنان با در نظر گرفتن تعداد این فولیکول‌ها و عوامل دیگر در نظر گرفته می‌شود.

بیشتر بخوانید: علائم تخمک گذاری چیست؟ آشنایی با علائم آزاد شدن تخمک

تست AFC یا شمارش تعداد فولیکول آنترال چیست؟

تست AFC یک تست باروری است که از طریق سونوگرافی ترانس واژینال انجام می‌شود. انجام این تست اغلب بین روزهای دوم و پنجم دوره انجام می‌شود. برای انجام این تست تکنیسین سونوگرافی هرکدام از تخمدان‌ها را بررسی کرده و فولیکول‌هایی با اندازه دو تا 10 میلی متر را تعیین می‌کند. شمارش فولیکول‌های آنترال علاوه بر بررسی شرایط باروری می‌تواند در موارد زیر نیز تجویز شود:

• تشخیص اولیه مشکلات تخمدان
• ارزیابی عملکرد تخمدان
• تعیین باروری فرد براساس سن او
• کمک به تشخیص سندروم کیستیک

چه مقدار فولیکول آنترال در بدن طبیعی است؟

همانطور که در بالا نیز اشاره شد، مقدار این فولیکول در بدن با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند. بنابراین مقدار فولیکول طبیعی یک زن 20 ساله با یک زن 40 ساله قطعاً متفاوت خواهد بود. به طور کلی تعداد فولیکول کمتر از چهار فولیکول کم در نظر گرفته می‌شود.

همچنین زنانی که قصد بارداری از طریق IVF را دارند، باید حدود 20 فولیکول داشته باشند. به این موضوع توجه داشته باشید که ذخیره تخمدان پایین به معنای ناباروری در زنان نیست، بلکه تنها شانس بارداری را کاهش خواهد داد.

تشخیص تعداد فولیکول طبیعی آنترال در تخمدان

در بخش بالا با تعداد طبیعی فولیکول آنترال در بدن به طور تقریبی آشنا شدیم. اما پزشکان چگونه این مقدار را به عنوان مقدار مبنا در نظر گرفته‌اند؟ یک مطالعات کلاسیک بر روی خانم‌هایی با باروری تائید شده انجام شد تا بتوان از طریق آن به میزان فولیکول آنترال طبیعی در بدن دسترسی پیدا کرد. زنان شرکت کننده در این مطالعه باید شرایط خاص زیر را شامل می‌شدند:

• دوره قاعدگی منظم داشته باشند. این دوره بین 21 تا 35 روز متغیر است.
• در گذشته حداقل یک بار بچه به دنیا آورده باشند.
• مصرف قرص‌های ضد بارداری را حداقل از دو ماه قبل کنار گذاشته باشند.
• تخمک گذاری داشته باشند. این موضوع با اندازه گیری دمای بدن تشخیص داده می‌شود.
• بیماری‌های هورمونی یا مرتبط با آلت تناسلی نداشته باشند.

چرا فولیکول اهمیت دارد؟

فولیکول‌های تخمدان نقش اصلی و مهمی در سلامت باروری زنان دارند. آن‌ها همچنین وظایف زیر را نیز در بدن انجام می‌دهند:

• ترشح هورمون‌هایی که چرخه قاعدگی را تنظیم می‌کند.
• تغذیه تخمک‌ها تا زمانی که برای تخمک گذاری آماده می‌شوند.
• محافظت از تخمک‌های نابالغ

بیشتر بخوانید: کیفیت و کمیت تخمک؛ عاملی مؤثر در قدرت باروری زنان

نحوه تشخیص بیماری‌های مؤثر بر فولیکول تخمدان

همان‌طور که در بخش بالا اشاره شد، مشکلات مربوط به فولیکول تنها به تعداد کم یا زیاد آن محدود نشده و می‌تواند منجر به عوارض دیگری در بدن شود. برای تشخیص این عوارض می‌توان از روش‌های تشخیصی و درمانی زیر استفاده کرد.

آزمایش خون

با استفاده از آزمایش خون سطح هورمون‌های بدن اندازه گیری می‌شود.

سونوگرافی لگن

با استفاده از این سونوگرافی پزشکان اندازه تخمدان و تعداد فولیکول‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند.

لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی یک عمل جراحی است که با بیهوشی فرد انجام می‌شود. در این روش پزشک برای بررسی تخمدان‌ها و کیست‌های احتمالی ابزاری را وارد بدن می‌کند.