آیا کیست تخمدان باعث ناباروری می شود؟

از آن‌جایی که کیست تخمدان یکی از شایع‌ترین مشکلات زنانه است، این سؤال برای بسیاری از خانم‌ها پیش می‌آید که آیا با وجود کیست تخمدان می‌توان باردار شد؟ باید گفت اغلب کیست‌های تخمدان به‌طور مستقیم موجب ناباروری نمی‌شوند؛ بلکه وقوع بارداری را با موانعی مواجه می‌کنند.

امروزه اغلب بانوان می‌توانند با وجود کیست تخمدان، بارداری موفقی را تجربه نمایند. کیست تخمدان دارای انواع مختلفی است که با توجه به نوع کیست، محتویات آن، اندازه یا بزرگی، محل قرارگیری و تعداد کیست‌ها احتمال بروز مشکلات مختلفی در زنان وجود دارد.

اگرچه راهکارهایی برای پیشگیری از کیست تخمدان وجود دارد؛ اما باید گفت که بسیاری از زنان نیز با وجود داشتن کیست‌هایی در تخمدان، دوران زندگی خود را بدون هرگونه علائم و عوارض خاصی می‌گذرانند و علاوه بر حاملگی موفق، هرگز متوجه کیست‌های خود نمی‌شوند.

آیا عمل کیست باعث ناباروری می‌شود؟

انجام عمل جراحی برای کیست تخمدان می‌تواند تغییراتی را در قدرت باروری زنان ایجاد کند، اما لزوماً منجر به ناباروری نمی‌شود. درواقع بسیاری از کیست‌ها نظیر کیست عملکردی تخمدان نیاز به عمل ندارند و به دلیل درمان خودبه‌خود، مشکلی در بارداری ایجاد نمی‌کنند.

سایر کیست‌های موسوم به کیست پاتولوژیک که حاوی پوست و مو و دندان (کیست درموئید) یا مایع آبکی و مخاطی (سیستادنوما) هستند، ممکن است به تشخیص پزشک نیازمند جراحی باشند. در موارد نادر و درصورت ضخامت و سرطانی بودن کیست، تخمدان مربوطه نیز همراه با آن خارج می‌شود که قدرت باروری همچنان با وجود تخمدان دیگر حفظ می‌گردد.

حتی درصورت خارج‌سازی هر دو تخمدان و سالم ماندن رحم، می‌توان با تکنیک‌های نظیر تخمک اهدایی یا جنین اهدایی، شانس فرزندآوری را حفظ نمود. اگر که درمورد استفاده از تخمک اهدایی زمان بر است یا درمورد مشکلات و عوارض تخمک اهدایی سوالی دارید، حتما مقاله سؤالات رایج درباره تخمک اهدایی را مطالعه کنید.

نکات مهم مراقبتی:

·معاینه منظم توسط متخصص زنان

·پیگیری سونوگرافی‌های دوره‌ای

·درمان به موقع در صورت وجود علائم شدید یا کیست‌های مشکوک

·توجه به تغییرات قاعدگی و علائم غیرطبیعی

بیشتر بخوانید: کدام بیماری های رحم و تخمدان باعث ناباروری می شود؟

کیست تخمدان چگونه بر باروری اثر می‌گذارد؟

کیست تخمدان ممکن است هیچ مانعی برای باروری ایجاد نکند؛ اما درصورت اثرگذاری بر بارداری باعث مشکلات مختلفی می‌شود. وجود کیست تخمدان اختلالاتی را ایجاد می‌کند که بر باروری اثر منفی می‌گذارند؛ از جمله:

• تأخیر در زمان شروع سیکل قاعدگی
• کاهش شانس بارداری در صورت وجود آندومتریوز
• پیچ‌خوردگی تخمدان (به عنواپ یک وضعیت اورژانسی و نیازمند جراحی) به علت بزرگی کیست

بیشتر بخوانید: پیچ خوردگی تخمدان؛ علائم، عوارض و راه های درمان

کدام کیست تخمدان برای بارداری خطرناک نیست؟

برخی از کیست‌های تخمدان هیچ‌گونه خطری برای بارداری ندارند یا با وجود اثرگذاری، به راحتی درمان و تخلیه می‌شوند. از جمله این کیسه‌ها باید به کیست عملکردی یا فانکشنال، کیستادنوماس و کیست درموئید اشاره کرد:

کیست فانکشنال (عملکردی)

کیست عملکردی (Functional cyst) به کیست‌های فولیکولی یا جسم زرد گفته می‌شود که از سفت شدن فولیکول‌های پوچ یا نابالغ شکل می‌گیرد و شایع‌ترین نوع کیست تخمدان به حساب می‌آید. کیست فانکشنال یا کیست کورپوس لوتئوم که طی یک چرخه طبیعی تخمک‌گذاری به وجود می‌آید، اختلالی در باروری ایجاد نمی‌کند و اغلب خودبه‌خود از بین می‌رود.

کیستادنوماس (سیست آدنوما)

کیستادنوماس یا سیست آدنوما (Adenoma cyst) به تومورهایی در سطح تخمدان اشاره دارد که با وجود نیاز به درمان، مانع بارداری نمی‌شوند.

کیست درموئید

کیست درموئید (Dermoid cyst) نیز کیسه‌هایی حاوی اجزای جامد نظیر مو، چربی، غضروف، پوست، استخوان، دندان و... است که نسبت به کیست‌های حاوی مایعات خطر بیشتری دارد؛ اما معمولاً مانع بارداری نمی‌شود و اگر اندازه آن کمتر از ۵ سانتی‌متر باشد بسیار کم‌خطر است.

کدام کیست تخمدان باعث ناباروری می‌شود؟

یکی از مهم‌ترین کیست هایی که باعث مشکلات باروری و نازایی می‌شود کیست شکلاتی یا کیست آندومتریوز می‌باشد. آندومتریوما با ایجاد چسبندگی‌های شدید و جلوگیری از تماس یا لقاح تخمک و اسپرم، باروری را با مشکل مواجه می‌کند. در چنین شرایطی می‌توان از روش‌های کمک ‌باروری و لقاح آزمایشگاهی نظیر آی وی اف (IVF) کمک گرفت.

علاوه بر این، کیست‌های حاصل از سندرم تخمدان پلی کیستیک با ایجاد عوارضی همچون پریودهای منظم و برهم‌خوردن تعادل هورمون‌ها فرایند تخمک‌گذاری را مختل می‌کنند. اختلال در فرایند تخمک‌گذاری که در اثر این کیست‌های کوچک و متعدد به وجود می‌آید، باعث بروز مشکلات جدی در باروری زنان می‌شود.

سایر کیست‌های تخمدان نیز در صورت عدم درمان و گسترش یافتن طی گذر زمان، می‌توانند ضمن بروز علائمی همچون درد و نفخ یکی از علائم و دلایل ناباروری در زنان است. اگرچه احتمال نازایی دائمی و قطعی با کیست تخمدان کم است؛ اما با توجه به اهمیت موضوع می‌بایست معاینات دوره‌ای جدی گرفته شود.

کیست شکلاتی و اثر آن بر بارداری

یکی از انواع کیست‌هایی که خطر نازایی را ایجاد می‌کند، کیست شکلاتی یا آندومتریومای (Endometrioma) تخمدان نام دارد. کیست شکلاتی به کیسه‌هایی حاوی مایع با ظاهر قهوه‌ای و قیرمانند گفته می‌شود که غیرسرطانی است و اغلب در عمق تخمدان شکل می‌گیرد. کیست‌های شکلاتی در یک یا دو تخمدان، به صورت منفرد یا چندتایی و با رنگ تیره ناشی از خون و بافت قدیمی قاعدگی ایجاد می‌شوند. باید گفت اگرچه این نوع کیست روی قدر باروری زنان اثر می‌گذارد؛ اما باز هم احتمال بارداری با کیست شکلاتی وجود دارد.

ارتباط کیست تخمدان و اندومتریوز

برخی از کیست‌های تخمدان به دلیل بیماری‌ای به نام آندومتریوز به‌وجود می‌آیند. آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های لایه داخلی رحم به جای اینکه فقط داخل رحم رشد نمایند به قسمت‌های دیگر شکم مثل تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ منتقل شده و در آنجا رشد می­کنند. این رشد غیرطبیعی باعث بسته شدن لوله‌های رحمی و تجمع خون در تخمدان شده و به ایجاد کیست‌های تخمدان منجر می­گردد.

یکی از رایج‌ترین کیست‌هایی که در اثر آندومتریوز به وجود می‌آید، کیست شکلاتی است. این کیست‌ها ممکن است قدرت باروری را کاهش بدهند ولی در بیشتر موارد، هنوز هم شانس بارداری وجود دارد. طبق مطالعات، حدود ۵۰ درصد زنان نابارور به آندومتریوز مبتلا هستند. 

برخی راهکارهای ساده جهت کاهش خطر ابتلا به این بیماری مفید می­باشند:

·انجام ورزش منظم

·کاهش یا حذف مصرف کافئین

·پرهیز از نوشیدن الکل

بیشتر بخوانید: آشنایی با بهترین روش های درمان کیست تخمدان

خطرات و عوارض کیست تخمدان

تشکیل شدن کیست تخمدان عوارض و خطراتی دارد که در برخی موارد، بسیار خفیف و قابل رفع و گاهی اوقات نیز شدید و خطرناک می‌باشد. کیست‌های خوش‌خیم، اغلب بدون علائم شکل می‌گیرند و خودبه‌خود برطرف می‌شوند. در‌موارد نادری، ایجاد کیست تخمدان می‌تواند به سرطان تخمدان منجر شود و گاهی نیز پیچ خوردگی تخمدان را به وجود بیاورد.

این عارضه معمولاً در اثر کیست‌های بزرگ رخ می‌دهد که با کاهش و توقف خون‌رسانی به تخمدان، علائمی همچون حالت تهوع، درد شدید لگن و استفراغ را از خود نشان می‌دهد. عدم درمان پیچش تخمدان که ناشی از جابجایی آن به علت کیست‌های بزرگ است، خطراتی نظیر مرگ بافت‌های تخمدان را به همراه دارد و پارگی تخمدان و کیست نیز از عوارض نادر این بیماری می‌باشد که زمینه درد و خونریزی، عفونت و حتی مرگ را ایجاد می‌کند.

باید اشاره کرد که ایجاد کیست تخمدان، منجر به تشکیل لایه‌ای همچون آندومتریوز در خارج از رحم می‌شود که به «آندومتریوم» شهرت دارد و منظور از آندومتریوم، دیواره داخلی رحم است که هر بار شروع به ضخیم شدن می‌کند و طی عادت ماهانه فرو می‌ریزد.

علاوه بر این، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هم از عوارض شکل‌گیری کیست تخمدان به شمار می‌رود. در واقع مبتلایان به این سندرم، با مشکل عدم بلوغ تخمک‌ها و آزادسازی آن‌ها مواجه هستند. تخمک‌ها به دلیل ترشح بیش از حد هورمون‌های مردانه در این زنان، امکان آزاد شدن از فولیکول را ندارند و در نتیجه، فولیکول‌ها با تجمع در تخمدان‌ها موجب بزرگ شدن این بخش و تشکیل توده‌های خوشه‌ای به نام کیست می‌شوند.

در مواردی از بیماری، احتمال پارگی کیست وجود دارد. این عارضه که خطر بروز آن در کیست‌های بزرگ بیشتر است، باعث خونریزی داخلی و درد شدید می‌شود. از دیگر خطرات و عوارض کیست تخمدان باید به افزایش ریسک سرطان‌های ژنیتال (همچون سرطان سینه یا سرطان آندومتر)، بروز دیابت، اختلالات چربی خون، احتمال وقوع بیماری‌های قلبی و عروقی، چاقی مفرط (در ۴۰ درصد از مبتلایان) و... اشاره کرد.

آیا ترکیدن کیست باعث ناباروری می‌شود؟

یکی از پیامدهای خطرناک وجود کیست تخمدان، ترکیدن و پارگی کیست است که می‌تواند عوارض جدی و مشکل‌سازی را به وجود آورد. البته خانم‌هایی که نگران ناباروری ناشی از ترکیدگی کیست هستند، باید بدانند در کیست‌های کوچک و کم‌خطر، پارگی کیست مشکلی ایجاد نمی‌‌کند و حتی ممکن است علائم آشکاری هم نداشته باشد.

همچنین ترکیدن کیست‌های بزرگ‌تر لزوماً باعث مشکلات باروری نمی‌شود و اصلی‌ترین خطرات آن شامل درد و خونریزی شدید و احتمالاً نیاز به بستری در بیمارستان است. لذا در اغلب زنان، با کنترل و درمان مشکلات ناشی از پارگی کیست نیز می‌توان در زمان مناسبی مجدداً باردار شد.

آیا برداشتن تخمدان باعث ناباروری می شود؟

بارداری بعد از عمل برداشتن تخمدان (جراحی اوفورکتومی) به شرایط فرد، دلایل برداشتن تخمدان و اینکه یک یا هر دو تخمدان برداشته شده باشد، بستگی دارد. در صورتی که یک تخمدان برداشته شود، تخمدان باقیمانده برای تداوم چرخه قاعدگی و توانایی بارداری طبیعی کافی است.

در مقابل، گاهی عمل برداشتن هر دو تخمدان عوارضی ازجمله ناتوانی در بارداری را به دنبال دارد؛ اما اگر رحم همچنان باقی باشد، امکان استفاده از تکنیک‌های کمک‌باروری جهت یک بارداری موفق وجود دارد. بدیهی است که تکنیک‌ کمک‌باروری مفید برای هر فرد توسط پزشک متخصص نازایی انتخاب می‌شود.

سخن پایانی

با وجود این که بسیاری از کیست‌های تخمدان اثر در بارداری ندارند، اما لازم است تمام خانم‌ها به منظور تشخیص زودهنگام و جلوگیری از مشکلاتی نظیر خطرات زایمان، پیچ خوردن تخمدان، پاره شدن کیست در بارداری و... تحت معاینه پزشک زنان قرار گیرند. از طرفی حتی در مواردی که کیست تخمدان باعث ناباروری و مشکلی در مادر نمی‌شود، می‌تواند سلامت جنین را تهدید کند. بنابراین معاینه منظم توسط پزشک و رعایت نکات ضروری تا حد زیادی موجب کاهش خطر کیست تخمدان به‌ویژه در دوران حاملگی می‌شود.

سوالات متداول

آیا کیست تخمدان باعث ناباروری می‌شود؟

کیست تخمدان به خودی خود لزوماً باعث ناباروری نمی‌شود، اما در صورتی که کیست‌ها با بیماری‌هایی مانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) همراه باشند، می‌توانند باعث اختلال در تخمک‌گذاری و در نتیجه ناباروری شوند. در این بیماری، تخمدان‌ها تعداد زیادی کیست ریز دارند که بر هورمون‌ها و تخمک‌گذاری تاثیر می‌گذارد.

چگونه می‌توان اثرات کیست تخمدان را در ناباروری درمان کرد؟

درمان کیست تخمدان بستگی به نوع و اندازه کیست‌ها دارد. اگر کیست‌ها مشکلات هورمونی یا تخمک‌گذاری ایجاد کنند، درمان‌هایی مانند داروهای هورمونی، درمان‌های باروری (مثل IVF) یا جراحی برای برداشتن کیست‌ها ممکن است لازم باشد. همچنین تغییرات در سبک زندگی مانند کاهش وزن و مدیریت استرس می‌تواند به بهبود عملکرد تخمدان‌ها کمک کند.

ترکیدن کیست تخمدان باعث ناباروری می‌شود؟

معمولاً ترکیدن کیست تخمدان مشکل جدی برای باروری ایجاد نمی‌کند، به‌خصوص اگر کیست ساده باشد. تنها در موارد نادر که منجر به عفونت یا آسیب شدید تخمدان شود، ممکن است تأثیر بر باروری وجود داشته باشد.

آیا کیست فولیکولی باعث ناباروری می‌شود؟

کیست فولیکولی اغلب بخشی طبیعی از چرخه تخمدان است و معمولاً خودبه‌خود از بین می‌رود. این نوع کیست به ندرت باعث ناباروری می‌شود و بیشتر زنان می‌توانند با وجود آن باردار شوند.

با کیست شکلاتی می‌توان باردار شد؟

کیست شکلاتی یا اندومتریوما می‌تواند شانس باروری را کاهش دهد، اما درمان‌های دارویی یا جراحی می‌توانند شانس بارداری موفق را افزایش دهند. بسیاری از زنان پس از درمان کیست شکلاتی قادر به بارداری طبیعی یا با روش‌های کمک باروری هستند.

کیست فانکشنال باعث ناباروری می‌شود؟

کیست فانکشنال، شامل کیست فولیکولی یا لوتئال، معمولاً تاثیری بر باروری ندارد و خودبه‌خود جذب می‌شود. تنها در صورتی که بزرگ یا مزمن شود و تخمدان را آسیب دهد، ممکن است باروری تحت تأثیر قرار گیرد.

آیا کیست پارااوارین باعث ناباروری می‌شود؟

کیست پارااوارین که در اطراف تخمدان و لوله فالوپ ایجاد می‌شود، معمولاً باعث ناباروری نمی‌شود، مگر اینکه بسیار بزرگ شود و ساختار تخمدان یا لوله‌ها را مختل کند. بیشتر کیست‌های پارااوارین بدون درمان برطرف می‌شوند.

آیا کیست‌های ریز تخمدان باعث ناباروری می‌شوند؟

کیست‌های ریز تخمدان معمولاً نشانه سندرم تخمدان پلی‌کیستیک هستند و می‌توانند باعث اختلال تخمک‌گذاری و کاهش شانس باروری شوند. با این حال، درمان‌های هورمونی و روش‌های کمک باروری می‌توانند امکان بارداری را افزایش دهند.