آیا کیست تخمدان باعث ناباروری می شود؟
ناباروری زناناز آنجایی که کیست تخمدان یکی از شایعترین مشکلات زنانه است، این سؤال برای بسیاری از خانمها پیش میآید که آیا با وجود کیست تخمدان میتوان باردار شد؟ باید گفت اغلب کیستهای تخمدان بهطور مستقیم موجب ناباروری نمیشوند؛ بلکه وقوع بارداری را با موانعی مواجه میکنند.
امروزه اغلب بانوان میتوانند با وجود کیست تخمدان، بارداری موفقی را تجربه نمایند. کیست تخمدان دارای انواع مختلفی است که با توجه به نوع کیست، محتویات آن، اندازه یا بزرگی، محل قرارگیری و تعداد کیستها احتمال بروز مشکلات مختلفی در زنان وجود دارد.
اگرچه راهکارهایی برای پیشگیری از کیست تخمدان وجود دارد؛ اما باید گفت که بسیاری از زنان نیز با وجود داشتن کیستهایی در تخمدان، دوران زندگی خود را بدون هرگونه علائم و عوارض خاصی میگذرانند و علاوه بر حاملگی موفق، هرگز متوجه کیستهای خود نمیشوند.
کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان به کیسههای کوچک حاوی مواد جامد یا مایع گفته میشود که داخل یا روی تخمدان شکل میگیرد. تخمدانها دو عضو کوچک به شکل و اندازه بادام در دو طرف رحم هستند که محل رشد، بلوغ و آزادسازی تخمکها در طول چرخه قاعدگی میباشند.
کیستهای تخمدان که معمولاً در سنین باروری بسیار شایع هستند، در بیشتر موارد باعث نازایی نمیشوند و وضعیتی خوشخیم دارند. باید گفت که میزان اثرگذاری کیست تخمدان بر ناباروری، به عوامل دیگری نظیر سن خانم نیز بستگی دارد. بهطوری که احتمال نازایی با کیست تخمدان در یک خانم ۴۰ ساله بیشتر از یک خانم ۳۰ ساله است.
همچنین اگر کیست تخمدان در زمینه بیماریهایی مانند آندومتریوز یا تخمدان پلی کیستیک ایجاد شده باشد، اثرگذاری آن بر باروری بیشتر است و گاهی بارداری را با تأخیر مواجه میکند. در شرایطی که کیست تخمدان پاره شود، بسته به نوع و بزرگی آن ممکن است علائمی جدی برای فرد ایجاد کند. لذا خانمها در هر سنی باید بهطور منظم توسط متخصص زنان معاینه شوند تا مشکلات تخمدان آنها در اسرع وقت مورد شناسایی و درمان قرار گیرد.
نشانه ها و علائم کیست تخمدان
در بسیاری از موارد، کیست تخمدان علائم و نشانههای خاصی ندارد و گاهی صرفاً به علت بزرگ بودن کیستها، علائمی نظیر احساس پری و سنگینی پایین شکم، درد لگن و نفخ مشاهده میشود. معمولاً کیستهای فعال از نظر هورمونی و عملکردی، علائمی نظیر خونریزیهای نامنظم و غیرطبیعی را نشان میدهند؛ اما عموماً خانمها تا زمان اقدام به بارداری متوجه سایر کیستهای تخمدان نمیشوند.
البته ترکیدن و پاره شدن کیست میتواند منجر به درد حاد و شدید شکم، خونریزی داخلی، تب، سرگیجه و... شود. باید دانست که در تمام موارد پارگی کیست تخمدان، این علائم مشاهده نمیگردد؛ اما در شرایط وخیم ممکن است نیاز به جراحی برای توقف خونریزی یا حتی برداشتن کل تخمدان باشد. لازم به ذکر است که خارج کردن یک تخمدان موجب ناباروری نمیشود و صرفاً احتمال بارداری را اندکی کاهش میدهد؛ لذا با وجود یک تخمدان هم میتوان بچهدار شد.
در کل، رایجترین علائم و نشانههای کیست تخمدان عبارتند از:
- اختلال و بینظمی در قاعدگی
- احساس درد شدید در ناحیه لگن و شکم
- حالت تهوع و استفراغ
- دردهای ناشی از پیچ خوردن و پاره شدن کیست
- احساس ضعف ناشی از خونریزی داخلی
- درد حین مقاربت و رابطه جنسی
آیا عمل کیست باعث ناباروری میشود؟
انجام عمل جراحی برای کیست تخمدان میتواند تغییراتی را در قدرت باروری زنان ایجاد کند، اما لزوماً منجر به ناباروری نمیشود. درواقع بسیاری از کیستها نظیر کیست عملکردی تخمدان نیاز به عمل ندارند و به دلیل درمان خودبهخود، مشکلی در بارداری ایجاد نمیکنند.
سایر کیستهای موسوم به کیست پاتولوژیک که حاوی پوست و مو و دندان (کیست درموئید) یا مایع آبکی و مخاطی (سیستادنوما) هستند، ممکن است به تشخیص پزشک نیازمند جراحی باشند. در موارد نادر و درصورت ضخامت و سرطانی بودن کیست، تخمدان مربوطه نیز همراه با آن خارج میشود که قدرت باروری همچنان با وجود تخمدان دیگر حفظ میگردد.
حتی درصورت خارجسازی هر دو تخمدان و سالم ماندن رحم، میتوان با تکنیکهای نظیر تخمک اهدایی یا جنین اهدایی، شانس فرزندآوری را حفظ نمود.
کیست تخمدان چگونه بر باروری اثر میگذارد؟
کیست تخمدان ممکن است هیچ مانعی برای باروری ایجاد نکند؛ اما درصورت اثرگذاری بر بارداری باعث مشکلات مختلفی میشود. وجود کیست تخمدان اختلالاتی را ایجاد میکند که بر باروری اثر منفی میگذارند؛ از جمله:
- تأخیر در زمان شروع سیکل قاعدگی
- کاهش شانس بارداری در صورت وجود آندومتریوز
- پیچخوردگی تخمدان (به عنواپ یک وضعیت اورژانسی و نیازمند جراحی) به علت بزرگی کیست
کدام کیست تخمدان برای بارداری خطرناک نیست؟
برخی از کیستهای تخمدان هیچگونه خطری برای بارداری ندارند یا با وجود اثرگذاری، به راحتی درمان و تخلیه میشوند. از جمله این کیسهها باید به کیست عملکردی یا فانکشنال، کیستادنوماس و کیست درموئید اشاره کرد:
کیست فانکشنال (عملکردی)
کیست عملکردی (Functional cyst) به کیستهای فولیکولی یا جسم زرد گفته میشود که از سفت شدن فولیکولهای پوچ یا نابالغ شکل میگیرد و شایعترین نوع کیست تخمدان به حساب میآید. کیست فانکشنال یا کیست کورپوس لوتئوم که طی یک چرخه طبیعی تخمکگذاری به وجود میآید، اختلالی در باروری ایجاد نمیکند و اغلب خودبهخود از بین میرود.
کیستادنوماس (سیست آدنوما)
کیستادنوماس یا سیست آدنوما (Adenoma cyst) به تومورهایی در سطح تخمدان اشاره دارد که با وجود نیاز به درمان، مانع بارداری نمیشوند.
کیست درموئید
کیست درموئید (Dermoid cyst) نیز کیسههایی حاوی اجزای جامد نظیر مو، چربی، غضروف، پوست، استخوان، دندان و... است که نسبت به کیستهای حاوی مایعات خطر بیشتری دارد؛ اما معمولاً مانع بارداری نمیشود و اگر اندازه آن کمتر از ۵ سانتیمتر باشد بسیار کمخطر است.
کدام کیست تخمدان باعث ناباروری میشود؟
یکی از مهمترین کیست هایی که باعث مشکلات باروری و نازایی میشود کیست شکلاتی یا کیست آندومتریوز میباشد. آندومتریوما با ایجاد چسبندگیهای شدید و جلوگیری از تماس یا لقاح تخمک و اسپرم، باروری را با مشکل مواجه میکند. در چنین شرایطی میتوان از روشهای کمک باروری و لقاح آزمایشگاهی نظیر آی وی اف (IVF) کمک گرفت.
علاوه بر این، کیستهای حاصل از سندرم تخمدان پلی کیستیک با ایجاد عوارضی همچون پریودهای منظم و برهمخوردن تعادل هورمونها فرایند تخمکگذاری را مختل میکنند. اختلال در فرایند تخمکگذاری که در اثر این کیستهای کوچک و متعدد به وجود میآید، باعث بروز مشکلات جدی در باروری زنان میشود.
سایر کیستهای تخمدان نیز در صورت عدم درمان و گسترش یافتن طی گذر زمان، میتوانند ضمن بروز علائمی همچون درد و نفخ موجب ناباروری شوند. اگرچه احتمال نازایی دائمی و قطعی با کیست تخمدان کم است؛ اما با توجه به اهمیت موضوع میبایست معاینات دورهای جدی گرفته شود.
برای دریافت هرگونه مشاوره و راهنمایی درباره کیست تخمدان با ما تماس بگیرید:
03537283090 داخلی 232شماره WhatsAppتلگرامفیسبوکایمیلکیست شکلاتی و اثر آن بر بارداری
یکی از انواع کیستهایی که خطر نازایی را ایجاد میکند، کیست شکلاتی یا آندومتریومای (Endometrioma) تخمدان نام دارد. کیست شکلاتی به کیسههایی حاوی مایع با ظاهر قهوهای و قیرمانند گفته میشود که غیرسرطانی است و اغلب در عمق تخمدان شکل میگیرد. کیستهای شکلاتی در یک یا دو تخمدان، به صورت منفرد یا چندتایی و با رنگ تیره ناشی از خون و بافت قدیمی قاعدگی ایجاد میشوند. باید گفت اگرچه این نوع کیست روی قدر باروری زنان اثر میگذارد؛ اما باز هم احتمال بارداری با کیست شکلاتی وجود دارد.
ارتباط کیست تخمدان و اندومتریوز
برخی از کیستهای تخمدان در ارتباط با بیماریهایی نظیر اندومتریوز شکل میگیرند. آندومتریوز به عارضهای گفته میشود که در اثر رشد بیرویه سلولهای بافت آندومتر (جداره داخلی رحم) و ورود آن به بخشهای دیگر حفره شکمی به وجود میآید. رشد مداوم این بافت با انسداد لولههای رحمی (لولههای فالوپ) و تجمع خون در تخمدانها، منجر به تشکیل کیست تخمدان میگردد.
معمولاً کیستهای شکلاتی ناشی از این بیماری هستند که با وجود کاهش قدرت باروری، همچنان شانس حاملگی را حفظ میکنند. طبق بررسیها، بیماری آندومتریوز در ۵۰ درصد زنان نابارور مشاهده شده است؛ اما راهکارهایی مانند ورزش منظم، خودداری از مصرف کافئین و پرهیز از مصرف الکل باعث کاهش خطر ابتلا به این بیماری میشود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) که به معنای تخمدان پر از کیستهای متعدد است، یک بیماری شایع در میان زنان به حساب میآید که مانع از ترشح هورمونهای لازم برای رشد تخمکها میشود. درواقع مشاهده کیستهای پرتعداد به اندازه مروارید در سونوگرافی، نشاندهنده تخمدان پلی کیستیک است.
تخمدانها از بدو تولد و حتی از دوران جنینی حاوی تخمکهایی هستند که درون پوستههایی به نام فولیکول قرار دارند. با رسیدن به سن باروری، هر ماه تعدادی از تخمکها بزرگ و بالغ میشوند و همزمان، مایعی ضروری درون فولیکولها و کنار تخمکها شکل میگیرد.
در سندرم تخمدان پلی کیستیک با وجود رشد فولیکولها، هیچ تخمکی در زمان قاعدگی از آنها آزاد نمیگردد و بنابراین همین فولیکولهای پر از مایع به کیست تبدیل میشود. PCOS علاوه بر اختلال در تخمکگذاری، سطح متعادل هورمون استروژن را در بدن به هم میریزد و بینظمی پریود را به دنبال میآورد.
کیست تخمدان چگونه درمان میشود؟
برای درمان کیست تخمدان باید نوع کیست را در نظر گرفت. کیستهای فولیکولار کوچک و متعددی که معمولاً در طول هر چرخه عادت ماهانه شکل میگیرند نیاز به درمان خاصی ندارند. از روشهای رایج درمان کیست تخمدان میتوان به جراحی لاپاراسکوپی، مصرف قرصهای ضد بارداری، کاهش وزن، بارداری با روشهای کمکباروری، دریافت مکملها و ویتامینها و... اشاره کرد.
استفاده از روش لاپاراسکوپی
در مواردی که لزوم خارجسازی با ازبینبردن کیستها احساس شود، پزشک عمل جراحی لاپاراسکوپی را به کار میبرد. طی این جراحی پس از بیهوشی عمومی و ایجاد چند برش کوچک روی شکم، دوربین و ابزار جراحی به سمت تخمدانها هدایت میشود تا کیستها را از بین ببرد. این عمل نیاز به چند روز استراحت دارد و پس از آن میتوان فعالیتهای عادی را از سر گرفت.
بارداری با کیست تخمدان به روش IVF
در مواردی که کیست تخمدان از نوع کیستهای آندومتریوز باشد، برای اقدام به بارداری تکنیک آی وی اف توصیه میشود. اگرچه این کیستها معمولاً کوچک میشوند و از بین میروند؛ اما ممکن است با گذر زمان بزرگتر شوند و به سیستم تولید مثل خانم آسیب برسانند. روش IVF کمک میکند تا با وجود عدم تخمکگذاری ناشی از کیست تخمدان، تعدادی تخمک طی عمل تحریک تخمدان به دست آید و لقاح در آزمایشگاه انجام پذیرد. نهایتاً جنین بهدستآمده به رحم مادر منتقل میشود و به رشد خود تا زمان تولد ادامه میدهد.
درمان کیست تخمدان با اینوزیتول
اینوزیتول (Inositol) نوعی قند است که به عنوان بخش مهمی از غشای سلولی شناخته میشود و نقش مؤثری در عملکردهای مختلف بدن دارد. مصرف این این ویتامین به کاهش علائم کیست تخمدان و افزایش شانس باروری کمک میکند.
تاثیر متفورمین بر کیست تخمدان
متفورمین (Metformin) از داروهای اصلی درمان دیابت نوع ۲ است که با توجه به بروز این بیماری در اغلب افراد دارای کیست تخمدان، با هدف کاهش مقاومت به انسولین تجویز میشود. داروی متفورمین علاوه بر ایجاد تعادل در سیستم متابولیک بیماران، به تخمکگذاری در مبتلایان به PCOS کمک میکند.
بهبود کیست تخمدان با قرص ضد بارداری
در مواردی استفاده از قرصهای پیشگیری از بارداری میتواند باعث درمان علائم کیست تخمدان و از بین بردن برخی کیستها شود. مصرف قرصهای ضدبارداری باید طبق نظر پزشک صورت گیرد.
درمان کیست تخمدان با گنادوتروپین
گنادوتروپینها داروهایی برای افزایش پاسخ تخمدان جهت تخمکگذاری در زنان مبتلا به PCOS هستند که عوارض ناشی از کیست تخمدان را کاهش میدهند. در زنانی که مصرف داروهای باروری گنادوتروپین به افزایش تخمکگذاری منجر نشود، اصطلاح «پاسخدهنده ضعیف» برای آن خانمها به کار میرود.
درمان کیست تخمدان با کارنیتین
استیل ال کارنیتین (ALC) که بهطور طبیعی توسط بدن تولید میشود، یک آنتی اکسیدان است که باعث تبدیل چربی به انرژی میشود. سطح L' کارنیتین در زنان غیرچاق مبتلا به کیست تخمدان بسیار کمتر از زنان فاقد کیست است. اگر در مبتلایان به PCOS مکمل ALC همراه با کلومیفن مصرف شود، به افزایش ضخامت آندومتر و افزایش شانس بارداری کمک میکند.
ضرورت مصرف ویتامین D برای بهبود کیست تخمدان
کمبود ویتامین D باعث تشدید علائم کیست تخمدان و مشکلاتی از قبیل اختلال در تخمکگذاری، مقاومت به انسولین، بینظمی قاعدگی، بالا رفتن سطح آندروژن، چاقی و ناباروری میشود. از آنجایی که ۶۷ تا ۸۵ درصد مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک ازکمبود ویتامین دی رنج میبرند، مصرف این مکمل برای خانمها ضرورت دارد.
راه های پیشگیری از کیست تخمدان
اگرچه کیست تخمدان بهطور کلی قابل پیشگیری نیست؛ اما تشخیص زودهنگام آن امکان از بین بردن یا خروج کیست را فراهم میکند. کیست تخمدان خوشخیم و غیرسرطانی معمولاً با دارودرمانی یا به صورت خودبهخود برطرف میشود. کیستهای سرطانی یا کیستهای بزرگ و در آستانه پارگی نیز ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند. در کل، توجه به علائمی نظیر کاهش وزن بیدلیل، تغییر سیکل قاعدگی، احساس سیری و پر بودن شکم، کم شدن اشتها، دردهای مکرر و نفخ یا ورم شکم، امکان تشخیص زودهنگام کیست تخمدان و جلوگیری از رشد و پارگی آن را فراهم میکند.
مقابله با کیست تخمدان به کمک ورزش
در کنار بهبود رژیم غذایی و مصرف مکملها، ورزش کردن اثر مفیدی روی درمان کیست تخمدان دارد و شانس بارداری با وجود کیست تخمدان را افزایش میدهد. ورزش منظم باعث کاهش وزن، تقویت قلب، بهبود گردش خون، رسیدن بهتر مواد مغذی به اندامهای تولید مثل و... میشود.
ورزش کردن لزوماً به معنی دویدن یا بلند کردن وزنه در باشگاههای بدنسازی نیست؛ بلکه هرگونه تحرک استاندارد و مداوم میتواند برای زنان مبتلا به کیست تخمدان مؤثر باشد. از بهترین نرمشهای روزانه میتوان به پیادهروی، حرکات کششی و یوگا اشاره کرد. ورزش یوگا علاوه بر کمک به تقویت و تعادل سیستم ایمنی، التهاب بدن را کاهش میدهد و از این طریق باعث افزایش شانس بارداری بهویژه در مبتلایان به تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک میشود. همچنین یوگا با کمک به حفظ آرامش، منجر به افزایش گلبولهای سفید خون میگردد.
خطرات و عوارض کیست تخمدان
تشکیل شدن کیست تخمدان عوارض و خطراتی دارد که در برخی موارد، بسیار خفیف و قابل رفع و گاهی اوقات نیز شدید و خطرناک میباشد. کیستهای خوشخیم، اغلب بدون علائم شکل میگیرند و خودبهخود برطرف میشوند. درموارد نادری، ایجاد کیست تخمدان میتواند به سرطان تخمدان منجر شود و گاهی نیز پیچ خوردگی تخمدان را به وجود بیاورد.
این عارضه معمولاً در اثر کیستهای بزرگ رخ میدهد که با کاهش و توقف خونرسانی به تخمدان، علائمی همچون حالت تهوع، درد شدید لگن و استفراغ را از خود نشان میدهد. عدم درمان پیچش تخمدان که ناشی از جابجایی آن به علت کیستهای بزرگ است، خطراتی نظیر مرگ بافتهای تخمدان را به همراه دارد و پارگی تخمدان و کیست نیز از عوارض نادر این بیماری میباشد که زمینه درد و خونریزی، عفونت و حتی مرگ را ایجاد میکند.
باید اشاره کرد که ایجاد کیست تخمدان، منجر به تشکیل لایهای همچون آندومتریوز در خارج از رحم میشود که به «آندومتریوم» شهرت دارد و منظور از آندومتریوم، دیواره داخلی رحم است که هر بار شروع به ضخیم شدن میکند و طی عادت ماهانه فرو میریزد.
علاوه بر این، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هم از عوارض شکلگیری کیست تخمدان به شمار میرود. در واقع مبتلایان به این سندرم، با مشکل عدم بلوغ تخمکها و آزادسازی آنها مواجه هستند. تخمکها به دلیل ترشح بیش از حد هورمونهای مردانه در این زنان، امکان آزاد شدن از فولیکول را ندارند و در نتیجه، فولیکولها با تجمع در تخمدانها موجب بزرگ شدن این بخش و تشکیل تودههای خوشهای به نام کیست میشوند.
در مواردی از بیماری، احتمال پارگی کیست وجود دارد. این عارضه که خطر بروز آن در کیستهای بزرگ بیشتر است، باعث خونریزی داخلی و درد شدید میشود. از دیگر خطرات و عوارض کیست تخمدان باید به افزایش ریسک سرطانهای ژنیتال (همچون سرطان سینه یا سرطان آندومتر)، بروز دیابت، اختلالات چربی خون، احتمال وقوع بیماریهای قلبی و عروقی، چاقی مفرط (در ۴۰ درصد از مبتلایان) و... اشاره کرد.
آیا ترکیدن کیست باعث ناباروری میشود؟
یکی از پیامدهای خطرناک وجود کیست تخمدان، ترکیدن و پارگی کیست است که میتواند عوارض جدی و مشکلسازی را به وجود آورد. البته خانمهایی که نگران ناباروری ناشی از ترکیدگی کیست هستند، باید بدانند در کیستهای کوچک و کمخطر، پارگی کیست مشکلی ایجاد نمیکند و حتی ممکن است علائم آشکاری هم نداشته باشد.
همچنین ترکیدن کیستهای بزرگتر لزوماً باعث مشکلات باروری نمیشود و اصلیترین خطرات آن شامل درد و خونریزی شدید و احتمالاً نیاز به بستری در بیمارستان است. لذا در اغلب زنان، با کنترل و درمان مشکلات ناشی از پارگی کیست نیز میتوان در زمان مناسبی مجدداً باردار شد.
آیا برداشتن تخمدان باعث ناباروری می شود؟
بارداری بعد از عمل برداشتن تخمدان (جراحی اوفورکتومی) به شرایط فرد، دلایل برداشتن تخمدان و اینکه یک یا هر دو تخمدان برداشته شده باشد، بستگی دارد. در صورتی که یک تخمدان برداشته شود، تخمدان باقیمانده برای تداوم چرخه قاعدگی و توانایی بارداری طبیعی کافی است.
در مقابل، گاهی عمل برداشتن هر دو تخمدان عوارضی ازجمله ناتوانی در بارداری را به دنبال دارد؛ اما اگر رحم همچنان باقی باشد، امکان استفاده از تکنیکهای کمکباروری جهت یک بارداری موفق وجود دارد. بدیهی است که تکنیک کمکباروری مفید برای هر فرد توسط پزشک متخصص نازایی انتخاب میشود.
سخن پایانی
با وجود این که بسیاری از کیستهای تخمدان اثر در بارداری ندارند، اما لازم است تمام خانمها به منظور تشخیص زودهنگام و جلوگیری از مشکلاتی نظیر خطرات زایمان، پیچ خوردن تخمدان، پاره شدن کیست در بارداری و... تحت معاینه پزشک زنان قرار گیرند. از طرفی حتی در مواردی که کیست تخمدان باعث ناباروری و مشکلی در مادر نمیشود، میتواند سلامت جنین را تهدید کند. بنابراین معاینه منظم توسط پزشک و رعایت نکات ضروری تا حد زیادی موجب کاهش خطر کیست تخمدان بهویژه در دوران حاملگی میشود.
کاربر
-سلام خسته نباشی خوردن خوراکی هایی مثل چیپس و پفک میتونه عامل کیست تخمدان باشه؟
کاربر
-کیست های ریز تخمدان باعث نازایی میشه؟
حبیب ابراهیمی
-کیست تخمدان انواع مختلفی دارد و همه موارد ان باعث نازایی نمیشود.
کاربر
-سلام کیست نابوتین باعث ناباروری میشود و درمانش چیست