برخلاف برخی تصورات، سه ماهه دوم بارداری (از هفته ۱۳ تا ۲۸) نیز همچون سه ماهه اول و سوم نیاز به مراقبتهای خاصی دارد. در این دوران که ممکن است با درد شکم، کمردرد و مشاهده برخی ترشحات همراه باشد، باید معایناتی همچون ثبت وزن و فشار خون مادر، آزمایشهای غربالگری و تشخیصی، بررسی ضربان قلب جنین، سونوگرافی و... را انجام داد.
هنگامی که پزشک برای زنان باردار انجام آزمایش آمنیوسنتز را تجویز میکند، به دنبال تشخیص مشکلاتی همچون اختلالات ژنتیکی و کروموزومی، نقص مادرزادی جنین، عفونت، مشکلات خونی، عدم تشکیل ریه جنین و... است. بااینحال به علت حساس بودن این آزمایش، صرفاً در زمان خاص و برای گروه مشخصی از زنان امکان انجام آن وجود دارد.
افزایش وزن در بارداری و بهویژه ماههای پایانی، امری طبیعی است که در اثر رشد جنین رخ میدهد و میزان نرمال آن به BMI مادر بستگی دارد. اما از آنجایی که اضافه وزن غیرطبیعی خصوصاً در اثر استرس، کمخوابی، داروها، کمکاری تیروئید و... میتواند خطراتی نظیر دیابت بارداری و فشار خون را ایجاد کند، تغییرات وزن را باید به دقت تحت نظر گرفت.
با آغاز بارداری، احساس کمردرد به علت تغییرات هورمونی و اضطرابهای دوران حاملگی کاملاً طبیعی است. در ماههای بعد نیز درد کمر به علت افزایش وزن، تغییر حالت بدن، فشار بر عضلات شکم، بیرونزدگی دیسک کمر و درد عصب سیاتیک رخ میدهد. بانوان با راهنمایی پزشک متخصص میتوانند راهکارهایی را برای کاهش این درد در پیش بگیرند.
به دلیل تفاوت شرایط جسمی مادر و جنین در سه ماهه اول، دوم و سوم بارداری، مراقبتهای هر دوره نیز کمی متفاوت است. از مهمترین اقدامات سه ماهه اول باید به سونوگرافیهای تشخیص بارداری خارج رحمی و تشکیل قلب جنین، آزمایش دیابت، آزمایش تیروئید، تعیین گروه خونی، غربالگری سه ماه نخست و... اشاره کرد که همگی با تجویز پزشک انجام میگیرد.
انجام تستها و آزمایشهای ضروری دوره بارداری با تشخیص زودهنگام نقصها و بیماریها، موجب حفظ سلامت مادر و جنین و جلوگیری از مشکلاتی همچون عفونت نوزادی، وزن کم نوزاد حین تولد، نقص مادرزادی، سقط جنین و مرگ مادر میشود. برای اطلاع از تستهای ضروری و بهترین زمان انجام هر کدام باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
تغییرات مهم دوران بارداری از قبیل خستگی ناشی از نوسانات هورمونی، بروز ویار بارداری و همچنین افزایش وزن جنین، نیاز مادران به خواب شبانه و نیمروزی را نسبت به گذشته افزایش میدهد. لذا آشنایی با بهترین روش خوابیدن در سه ماهه اول، دوم و سوم بارداری به رفع اختلالات خواب مادران و افزایش سلامت مادر و جنین کمک خواهد کرد.
رشد جنین و تغذیه از بدن مادر در کنار صرف انرژی بیشتر توسط بدن در طول بارداری، خانمها را ملزم به مصرف خوارکیهای مفید و پرخاصیت میکند. این غذاها باید شامل انواع ویتامین، پروتئین، چربیهای سالم، فیبر، کلسیم، آهن و... باشند. با توجه به تفاوتهای جسمی بانوان، جهت آشنایی با مواد غذایی مفید و مضر باید به کارشناس تغذیه مراجعه کرد.
سقط جنین که به معنای مرگ جنین در طول تقریباً ۲۰ هفتهی اول بارداری است، به دلایلی همچون نقص کروموزومی تخمک و اسپرم، مشکلات رحم و... رخ میدهد. بااینحال به کمک روشهایی همچون معاینه منظم و کامل توسط پزشک، واکسیناسیون جامع، مصرف ویتامینهای ضروری، درمان بیماریهای مؤثر بر جنین و... میتوان خطر سقط را به حداقل رساند.
افزایش شانس موفقیت بارداری و تولد یک نوزاد سالم، نیازمند مراقبتهایی هم از سوی زن و هم از سوی مرد است. مهمترین اقدامات قبل از بارداری را باید در رعایت تغذیه سالم و مقوی، ترک سیگار و الکل و مواد مخدر، معاینه توسط پزشک متخصص، انجام کامل آزمایشهای تشخیصی، رسیدن به وزن ایدهآل و بهطور کلی در پیش گرفتن یک سبک زندگی سالم دانست.