آشنایی با آزمایشات غربالگری سه ماهه اول و دوم بارداری

بسیاری از اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری های مادرزادی در ماه های اول بارداری، با استفاده از روش های تهاجمی و غیرتهاجمی قابل شناسایی می باشد. در سه ماهه اول بارداری، آزمایش های غربالگری و تشخیصی به منظور تشخیص زودهنگام اختلالات کروموزومی و ژنتیکی جنین و نقص ها انجام می پذیرد. آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری نیز احتمال وجود نقص های مادرزادی در جنین را مورد بررسی قرار می دهد.

اگرچه آزمایش‌های سه ماهه اول و دوم بارداری، از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ اما تعدادی آزمایش نیز در سه ماهه سوم بارداری نیز انجام می‌شود که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: مهم ترین سونوگرافی های بارداری؛ کاربرد و زمان انجام آن

کاندیداهای آزمایش غربالگری

باید دانست که داشتن یک یا چند فرزند سالم و عدم سابقه اختلال‌های کروموزومی در خانواده، لزوماً سلامت فرزندان بعدی را تضمین نمی‌کند و در هر بارداری ممکن است که نمونه‌ای از بیماری‌های ژنتیکی در نوزاد مشاهده شود. به عبارتی دیگر، اختلال‌های کروموزومی در هر زمانی می‌تواند بر اثر جهش‌های ژنتیکی یا موارد تصادفی دیگر رخ دهد.

بنابراین کلیه خانم‌های باردار، کاندیدای انجام آزمایش‌های غربالگری در دوران حاملگی می‌باشند. به‌طور ویژه، توصیه می‌شود افراد در موارد زیر اقدام به انجام آزمایشات غربالگری نمایند:

•  سن بالای 35 سال مادر
• داشتن فرزندی با اختلال مادرزادی
• سابقه اختلالات مادرزادی در خانواده و فامیل

غربالگری های دوران بارداری چند مرحله دارد؟

غربالگری جنین، مجموعه ای از سونوگرافی و آزمایش های مختلف است که در دو مرحله تحت عنوان غربالگری سه ماهه اول و غربالگری سه ماهه دوم بارداری انجام می شود‌. به این نکته نیز توجه داشته باشید که گاهی ممکن است پزشک در سه ماهه سوم بارداری آزمایش هایی برای ارزیابی سلامت مادر و جنین تجویز کند.

برای انجام آزمایش غربالگری باید ناشتا بود؟

این آزمایش نیازی به ناشتا بودن ندارد و می توان در هر ساعتی از شبانه روز، آن را انجام داد. بنابراین کافی است بعد از انجام آزمایش خون در آزمایشگاه، به مرکز معتبری برای سونوگرافی مراجعه شود.

جدول انواع غربالگری های بارداری

آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری

غربالگری جنین در سه ماهه اول بارداری شامل آزمایش خون سه ماهه اول بارداری و سونوگرافی NT می باشد که اغلب به صورت همزمان انجام می پذیرد. باید ذکر کرد که غربالگری سه ماهه اول، تنها ریسک ابتلای جنین به یک اختلال کروموزومی و ژنتیکی را تعیین می نماید و به معنای ابتلای قطعی جنین نیست. انواع آزمایشات سه ماهه اول بارداری به شرح زیر می‌باشد:

آزمایش خون سه ماهه اول بارداری

در این آزمایش مقدار بتای آزاد گنادوتروپین جفتی انسان (B-hCG) و پروتئین A پلاسما (PAPP-A) که در دوران بارداری تولید می شود، مورد اندازه گیری قرار می گیرد. هورمون HCG توسط جفت ترشح می شود و مقدار زیاد آن، به معنای وجود برخی نقص های مادرزادی می باشد. پروتئین A نیز پروتئینی است که در خون وجود دارد و مقدار کم آن می تواند نشانه ای از وجود نقص مادرزادی در جنین باشد.

اندازه گیری سطح آلفا فتوپروتئین (AFP)

صرف نظر از آزمایش غربالگری در بین هفته ۱۱ تا ۱۳ بارداری و نتایج طبیعی یا غیرطبیعی آن، آزمایش آلفا فتوپروتئین یا AFP نیز جهت بررسی نقص های لوله عصبی و همچنین سونوگرافی آنومالی برای بررسی ناهنجاری های ساختاری جنین مورد استفاده قرار می گیرد. باید اشاره نمود که این آزمایش، طی هفته‌های ۱۵ تا ۱۷ و با نمونه‌گیری از خون مادر انجام می‌پذیرد.

درواقع، AFP یک پروتئین تولیدشده توسط کبد جنین است که درون مایع آمنیون (مایع اطراف جنین) وجود دارد و ازطریق جفت وارد خون مادر می‌شود. مقادیر غیرطبیعی پروتئین AFP عوارضی را به دنبال می‌آورد که ازجمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نقص‌های دیواره شکم جنین
• تشکیل جنین دوقلو و تولید پروتئین توسط بیش از یک جنین
• ابتلای نوزاد به سندرم داون
• نقص‌های لوله عصبی (ONTD) از قبیل اسپینا بیفیدا
• اشتباه در محاسبه زمان بارداری به دلیل تغییر سطوح AFP در طول دوران حاملگی

سونوگرافی NT

همان طور که ذکر شد در اغلب موارد، سونوگرافی NT و آزمایش خون به طور همزمان انجام می شود. در این سونوگرافی ضخامت پوست پشت گردن جنین اندازه گیری می گردد که ضخامت غیر طبیعی و بزرگ آن، نشان دهنده وجود نقص های مادرزادی نظیر سندروم داون است.

در صورتی که به هر دلیل امکان سونوگرافی NT وجود نداشته باشد، پزشک انجام آزمایش غربالگری یکپارچه را تجویز می نماید؛ آزمایشی که طی آن، تست غربالگری سه ماهه اول و سه ماهه دوم به صورت همزمان انجام می شود. در واقع، به کمک این آزمایش می‌توان با ترکیب نتایج تست خون مربوط به هفته‌های ۱۱ تا ۱۳ و نتیجه تست نشانگرهای چهارگانه مربوط به هفته‌های ۱۵ تا ۱۷، نقص‌هایی نظیر اختلال لوله‌های عصبی و احتمال بروز سندرم داون را تشخیص داد.

بیشتر بخوانید: مراقبت های دوران بارداری در سه ماهه اول

زمان انجام تست های غربالگری سه ماهه اول بارداری

آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری اغلب در هفته های ۱۱ تا ۱۳ بارداری انجام می شود و نتایج آن نیز بلافاصله قابل بررسی می باشد.

اعداد نرمال غربالگری سه ماهه اول بارداری

عدد سونوگرافی NT به سن جنین و هفته بارداری بستگی دارد. به طور کلی، طول بدن جنین در غربالگری مرحله اول باید بین ۴۵ تا ۴۸ میلیمتر و مقدار عدد NT هم باید کمتر از ۳ باشد. عدد نرمال سونوگرافی NT بین ۳ تا ۳.۱ است که افزایش این مقدار، وجود اختلالاتی نظیر سندروم داون و ناهنجاری های کروموزومی دیگر را نشان می دهد.

بررسی نتایج آزمایش های غربالگری در سه ماهه اول بارداری

نتایج آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری، جنین را در یکی از سه حالت کم‌خطر، خطر متوسط و پرخطر قرار می‌دهد؛ اما باید توجه داشت که تفسیر نتایج آزمایش‌های غربالگری، بسیار حساس و حائزاهمیت است و لازم است که حتما در این باره با پزشک متخصص مشورت شود. در کل، انواع نتایج آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری به شرح زیر می‌باشد:

• دسته پرخطر: اگر عدد risk آزمایش ۱:۵۰ و بالاتر باشد، جنین در دسته پرخطر قرار می گیرد. باید گفت در صورتی که جنین در دسته پرخطر باشد، پزشک دستور انجام آزمایش‌های تکمیلی نظیر نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS) و آمینوسنتز را می‌دهد که این روش‌ها جزو آزمایشات تشخیصی تهاجمی غربالگری به شمار می‌رود و در ادامه به توضیح آن‌ها پرداخته می‌شود.
• دسته خطر متوسط: اگر عدد risk آزمایش بین ۱:۵۰ و ۱:۲۰۰ باشد، جنین در دسته خطر متوسط قرار می گیرد. اگر جنین در دسته خطر متوسط باشد، انجام غربالگری سه ماهه دوم یا آزمایش خون نشانگرهای چهارگانه تجویز می‌شود. 
• دسته کم خطر: اگر عدد risk کمتر از ۱:۲۰۰ شود، جنین در دسته کم خطر معرفی می گردد. در صورتی که جنین در دسته کم‌خطر قرار گیرد، نیازی به انجام غربالگری سه ماهه دوم وجود ندارد.

توجه داشته باشید که تفسیر نتایج آزمایش های غربالگری، بسیار حساس و حائز اهمیت است و لازم است که حتما در این باره با پزشک متخصص مشورت شود.

بیشتر بخوانید: آزمایش ها و تست های ضروری دوران بارداری

آزمایشات تشخیصی قطعی (تهاجمی) غربالگری

در صورتی که نتایج آزمایشات غربالگری سه ماهه اول غیرطبیعی باشد، می‌توان با استفاده از سلول‌های جنینی و به کمک روش‌های زیر به مشکل جنین پی برد؛ و این آزمایشات جزو تست‌های تشخیصی تهاجمی محسوب می‌شوند. نتایج غربالگری‌های سه ماهه اول بارداری، تنها میزان خطر را نشان می‌دهد و نتایج تست‌های تشخیصی قطعی نظیر آمنیوسنتز یا cvs ملاک ختم بارداری می‌باشد. آزمایشات تشخیصی قطعی (تهاجمی) غربالگری عبارتند از:

نمونه برداری از پرزهای جفتی (CVS)

اگر آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری، جنین را در دسته پر خطر قرار دهد، پزشک انجام آزمایش CVS را تجویز می نماید. این آزمایش بین هفته ۱۱ تا ۱۴ بارداری انجام می شود. برای انجام آزمایش CVS، پزشک با وارد کردن سوزن به رحم به طور مستقیم از جفت، از پرزهای جفتی نمونه برداری می کند.

لازم به ذکر است که این آزمایش به منظور بررسی نقص های مادرزادی نظیر سندروم داون، کم خونی داسی شکل یا فیبروز کیستیک انجام می شود. البته ناگفته نماند که جهت کسب اطلاعاتی در مورد نقص لوله عصبی باز یا مهره شکاف نمی‌توان از این آزمایش کمک گرفت؛ بلکه می‌بایست بین هفته‌های 16 تا 18 بارداری، آزمایش خون تکمیلی انجام گردد.

آمنیوسنتز

در برخی از موارد با قرار گرفتن جنین در دسته پر خطر در خلال آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری، پزشک دستور انجام آمینوسنتز را می دهد. طی این آزمایش، پزشک به منظور بررسی مشکلات کروموزومی نظیر سندروم داون و وجود اختلال در لوله های عصبی، از مایع آمنیوتیک داخل رحم نمونه برداری انجام می دهد. باید ذکر کرد که این کار به کمک سوزنی که از شکم وارد رحم می شود، صورت می گیرد. درصورتی که مادر صاحب جنین دوقلو یا چندقلو شده باشد، باید از کیسه آمنیوتیک هرکدام از جنین‌ها نمونه جداگانه‌ای گرفته شود.

مایع آمنیوتیک حاوی سلول های جنین است و از این رو، آزمایشگاه با بررسی آن می تواند وجود نقص های مادرزادی را تعیین کند. با دریافت نمونه آمنیوتیک، آن را در محیط کشت آزمایشگاه تکثیر می‌دهند و سپس آزمایش‌های ژنتیکی لازم را بر روی نمونه اعمال می‌کنند. مقادیر آلفا فیتو پروتئین، به تشخیص نقص لوله عصبی باز کمک می‌کند.

این آزمایش را می توان در هفته های ۱۴ تا ۲۰ بارداری انجام داد؛ اما با توجه به این که در ایران بعد از هفته ۱۸ بارداری امکان ختم بارداری و سقط جنین وجود ندارد، توصیه می شود آزمایش تا هفته ۱۶ بارداری _در صورت لزوم_ انجام گیرد. آزمایش آمینوسنتز، تنها ملاک برای ختم بارداری به حساب می آید؛ چرا که می تواند وجود نقص مادرزادی را به صورت قطعی تعیین کند.

شایان ذکر می‌باشد که بسته به آناتومی بدن مادر، محل قرارگیری جفت و جنین و نیز مقدار مایع آمنیوتیک، گاهی امکان انجام آزمایش آمنیوسنتز وجود ندارد؛ لذا قبل از انجام این تست، می‌بایست درباره خطرات احتمالی آن با پزشک مشورت نمود.

بیشتر بخوانید: آزمایش آمنیوسنتز چیست و چه اختلالاتی را در بارداری تشخیص می دهد؟

آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری

آزمایشات غربالگری سه ماهه دوم بارداری شامل سونوگرافی سه ماهه دوم بارداری، آزمایش خون نشانگرهای چهارگانه و... است. این نوع غربالگری، میزان احتمال ابتلای جنین به برخی اختلالات را تعیین می‌کند؛ اما نمی‌تواند به طور قطعی وجود نقص را تأیید نماید‌ و مادران پرخطر می‌بایست از تکنیک‌‌های تشخیصی مانند آمنیوسنتز و یا CVS جهت تشخیص قطعی ناهنجاری استفاده نمایند.

آزمایش غربالگری دوم، اغلب در موارد زیر تجویز می شود:

• قرار گرفتن در دسته خطر متوسط طی غربالگری مرحله اول
• انجام ندادن غربالگری مرحله اول
• تجویز پزشک برای انجام غربالگری یکپارچه

هرکدام از تست‌های غربالگری مرحله دوم به شرح زیر می‌باشد:

• غربالگری نقص های لوله عصبی (NTD)
• آزمایش خون نشانگرهای چهارگانه
• سونوگرافی آنومالی یا تفصیلی

غربالگری نقص های لوله عصبی (NTD)

این آزمایش می‌تواند اختلالات موجود در مغز و نخاع و نقایص لوله‌های عصبی را مشخص سازد. برخی از این نقص‌ها شامل «آنانسفالی» یا مشکل مغزی ناشی از اختلال کانال عصبی و همچنین «اسپینا بیفیدا» یا بیرون‌زدگی و رشد غیرطبیعی بخشی از نخاع می‌شود. ضمناً در گروهی از نوزادان مبتلا به این نواقص، اختلالات فیزیکی خفیف و شدیدی به چشم می‌خورد که گاهی منجر به مرگ می‌گردد.

با انجام سونوگرافی طی هفته‌های ۱۵ تا ۱۷ بارداری، در ۹۵ درصد مواقع می‌توان نقص‌های NTD را تشخیص داد. با این حال، امکان استفاده از آزمایش خون نیز برای این تست وجود دارد؛ به طوری که می‌توان از آزمایش خون مربوط به شناسایی سندرم داون در سه ماهه دوم بارداری، برای تشخیص نقایص لوله‌های عصبی نیز بهره برد. با توجه به این‌که آلفافیتوپروتئین تنها در خون زنان باردار مشاهده می‌شود، افزایش سطح آن به تشخیص NTD کمک می‌کند.

آزمایش خون نشانگرهای چهارگانه

آزمایش خون نشانگرهای چهارگانه یا کواد مارکر (Quad Marker) در صورت پرخطر بودنِ نتیجه غربالگری سه ماهه اول بارداری تجویز می‌شود و طی هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ بارداری انجام می‌پذیرد. بااین‌حال، به علت وجود مشکلات قانونی برای سقط جنین بعد از هفته ۱۸ بارداری، توصیه می‌شود این آزمایش تا هفته ۱۷ بارداری انجام گیرد. در طی آزمایش نشانگر چهارگانه با بررسی میزان آلفا فتوپروتئین (AFP)، هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (HCG)، استریول (estriol) و هورمون اینهیبین a (inhibin a)، ابتلا یا عدم ابتلای جنین به سندروم داون را مورد بررسی قرار می‌دهند.

سونوگرافی آنومالی یا تفصیلی

سونوگرافی آنومالی یا تفصیلی، اغلب در هفته های ۱۶ تا ۱۸ بارداری انجام می شود و این امکان را برای پزشک فراهم می کند که به بررسی اختلالات ساختاری در جنین بپردازد. در این سونوگرافی، پزشک می تواند مشکلات قلب، ستون فقرات، شکم و بخش های دیگر بدن را تشخیص دهد. هدف از انجام آن نیز بررسی روند رشد جنین و وجود مشکلات احتمالی در اندام های او می باشد.

بیشتر بخوانید: سه ماهه دوم بارداری؛ مراقبت ها، رژیم غذایی، خطرات

زمان مناسب برای غربالگری سه ماهه دوم بارداری

آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری اغلب در هفته‌های ۱۴ تا 22 بارداری به کمک سونوگرافی و اندازه‌گیری مارکرهای بیوشیمیایی خون مادر و با هدف شناسایی اختلالات ساختاری و اندام‌هایی که به درستی رشد نکرده‌‌اند انجام می‌شود. باید گفت که بهترین زمان برای انجام این تست، هفته ۱۵ بارداری است.

اعداد نرمال تست های سه ماهه دوم بارداری چقدر است؟

همان طور که اشاره شد، در آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری میزان AFP، HCG، اینهیبین a و uE3 مورد بررسی قرار می گیرد. میزان نامطلوب این مارکرها نشان دهنده وجود اختلالات کروموزومی در جنین می باشد که عبارتند از:

• AFP (MoM>2.5)
• HCG (MoM>3)
• Inhibin a (MoM>3)
• uE3 (MoM<4)

بررسی نتایج آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری

نتایج آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری به دو دسته مثبت و منفی تقسیم می شود:

• مثبت: اگر عدد risk بالاتر از ۱:۲۷۰ باشد نتیجه آزمایش مثبت خواهد بود.
• منفی: اگر عدد risk کمتر از ۱:۸۰۰ باشد، نتیجه آزمایش منفی خواهد بود.

در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری، پزشک انجام آزمایش آمینوسنتز را تجویز می‌کند. در چنین شرایطی معمولاً امکان برطرف کردن نقایص جنین به کمک درمان‌های پزشکی وجود ندارد؛ اما در موارد معدودی همچون جراحی جنین برای اسپینا بیفیدا_ بیماری مادرزادی است که در اثر آن ستون فقرات جنین به درستی توسعه پیدا نمیکند._ می‌توان به موقع از مشکلات جنین آگاه شد.

مادر می‌تواند پس از مثبت شدن آزمایشات، به طور قانونی اقدام به سقط جنین _ قبل از 19 هفتگی_ نماید یا خود را برای پرورش کودکی با نیازهای ویژه آماده کند. در صورتی هم که نتیجه آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری منفی باشد، احتمال بروز نقص‌های مادرزادی در جنین کم است و نیازی به انجام آزمایش‌های تکمیلی وجود ندارد.

بعد از مشخص شدن نتيجه مثبت غربالگری چه می توان کرد؟

هرچند سرنوشت نوزادان مبتلا به برخی ناهنجاری‌ها به ندرت با مداخلات پزشکی تغییر می‌کند؛ اما در برخی موارد می‌توان به طور قانونی و به اختیار خود، به حاملگی پایان داد و یا خود را جهت پرورش کودکی با نیازهای ویژه آماده نمود.

با توجه به محدودیت های زمانی در تشخیص مشکلات و الزام اخذ مجوز سقط قانونی در کشور، آگاهی زودهنگام والدین از سلامت جنین در ما‌ه‌های اولیه امری ضروری است و بدین منظور می‌بایست در بین هفته‌های 6 تا 10 بارداری از جواب تست‌های غربالگری اطمینان حاصل کرد تا بتوان اقدامات به‌موقعی انجام داد.

آزمایش غربالگری سه ماهه سوم بارداری

آزمایش‌های غربالگری سه ماهه سوم بارداری نیز کمک می‌کند که سلامت مادر و برخی نواقص جنین _به ویژه مشکلاتی که طی ماه‌های قبل مشخص نشده_ شناسایی و در اولین فرصت درمان شود. این آزمایش‌ها به شرح زیر است:

تست غربالگری بلوغ ریه (Fetal Lung Maturity)

آزمایش بررسی بلوغ ریه جنین یا FLM به مشکلاتی نظیر پره‌اکلامپسی، پاره شدن زودهنگام پرده و زایمان زودرس مربوط می‌شود که با انجام آن می‌توان از زایمان زودرس جلوگیری کرد و درمان دارویی مناسب‌تری را برای مادر تجویز نمود. در واقع، نوزاد تا زمان رشد در رحم با اتصال به بند ناف و جفت، جهت تنفس از جفت کمک می‌گیرد.

در این مدت لازم است که عملکردهای بیولوژیکی، سلولی و فیزیولوژیکی به طور متعادل و کامل پیش رود. قبل از تولد با تولید سورفاکتانت، بلوغ ریه اتفاق می‌افتد که مانع از افتادن آلوئول‌ها یا کیسه‌های هوایی ریه بر روی هم _حین بازدم_ می‌گردد. سورفاکتانت شامل درصدهایی از فسفولیپید، کربوهیدرات، پروتئین و لیپید خنثی _مانند کلسترول_ است که مقدار آن طی هفته‌های خاصی از بارداری افزایش می‌یابد.

تست عفونت استرپتوکوک گروه B

باکتری استرپتوکوک گروه B در صورت انتقال از مادر به جنین؛ مشکلاتی نظیر پنومونی بعد از تولد، مننژیت، اختلال بینایی، عقب‌ماندگی ذهنی و مشکلات شنوایی را ایجاد می‌کند. این باکتری با حضور در دستگاه تناسلی تحتانی برخی از زنان، موجب عفونت پس از زایمان، کوریوآمنیونیت (عفونت بافت‌های جفت)، پیلونفریت، زایمان زودرس و گندخونی یا سپسیس می‌شود.

با انجام تست عفونت استرپتوکوک گروه B در سه ماهه سوم بارداری (هفته‌های ۳۵ تا ۳۷) و مثبت شدن نتیجه، لازم است که آنتی‌بیوتیک‌هایی برای مادر تجویز گردد. لازم به اشاره می‌باشد که این آزمایش غربالگری، با نمونه‌برداری توسط سواپ از ترشحات واژن و رکتوم انجام می‌پذیرد.

تست بدون استرس (NST) و استرس انقباضی (CST)

این تست معروف به اکسی‌توسین، ضربان قلب جنین را تعیین می‌کند و اکسیژن‌رسانی به آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. البته امروزه کاربرد تست NST از CST بیشتر است و با منفی شدن نتیجه آن‌ها، می‌توان تا زمان زایمان طبیعی منتظر ماند؛ با این حال، گاهی پزشک با تشخیص فشارهای رحمی بر روی جنین، دستور زایمان سزارین را می‌دهد.

آزمایش خون

انجام مجدد آزمایش خون در سه ماهه سوم بارداری کمک می‌کند که مشکلاتی نظیر عفونت، کم‌خونی، وضعیت سلول‌های خون و… مشخص گردد.

غربالگری TORCH(s)

این غربالگری جهت شناسایی برخی عفونت‌ها در جنین و مادر _همچون سرخجه، ویروس هرپس، توکسوپلاسموز و سیتومگالوویروس_ به کار می‌رود که به جلوگیری از عوارض و پیامدهایی مانند زایمان زودرس، سقط ناگهانی و… کمک می‌کند. عوارض اصلی هریک از عفونت‌های مذکور شامل موارد زیر می‌شود:

توکسوپلاسموز: عوارض عصبی در بزرگسالی

سیتومگالوویروس: کر شدن، عقب‌ماندگی ذهنی، فلج مغزی، التهاب شبکیه و مشیمیه (لایه میانی چشم) و همچنین مرگ جنین

هرپس: عفونت‌های موضعی در پوست و چشم یا دهان (SEM)، عفونت‌های منتشره با درگیر کردن اندام‌هایی مثل ریه، مغز، کبد و غدد آدرنال و…

آزمایش ادرار

آزمایش یا تست ادرار نیز برای تشخیص مسمومیت حاملگی، احتمال بروز دیابت، عفونت ادراری و پره‌اکلامپسی انجام می‌پذیرد که نتایج بسیار مؤثری در پیشگیری از این بیماری‌ها دارد.

تست کومبس غیرمستقیم

تست دیگری که در سه ماهه سوم و بین هفته‌های ۲۶ تا ۳۰ انجام می‌شود، آزمایش کومبس غیرمستقیم است‌. این تست برای زنان دارای Rh منفی که Rh خون همسر آن‌ها مثبت است ضرورت دارد؛ چراکه درصورت مثبت بودن Rh نوزاد و تولید آنتی‌بادی ضد آن، سلامت مادر به خطر می‌افتد.

غربالگری دیابت بارداری

این غربالگری و آزمایش، برای اغلب زنان در طی هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام می‌شود که شامل ۲ روش «تست چالش گلوکز» و «تست تحمل گلوکز خوراکی» می‌باشد. در صورت مواردی نظیر سابقه بارداری چندقلو، تولد نوزاد سنگین‌وزن، سابقه ابتلا به دیابت در خانواده و نیز چاقی مادر، غربالگری دیابت بارداری می‌تواند در اوایل دوران حاملگی انجام شود.

سوالات متداول 

آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری را فراموش کرده‌ام و اکنون در هفته 14 بارداری هستم. آیا امکان انجام تست غربالگری برای من وجود دارد؟

اگر میزان CRLدر سونوگرافی NT بین 40 تا 81 باشد، امکان انجام آزمایش غربالگری سه ماهه در هفته 14 بارداری وجود دارد.

آیا انجام غربالگری مرحله اول بارداری بدون انجام سونوگرافی NT امکان‌پذیر است؟

خیر، آزمایش خون باید به همراه سونوگرافی NT انجام شود.

اگر در نتیجه سونوگرافیNT، استخوان بینی مشاهده نشود، چه باید کرد؟

در این صورت، پس از یک هفته جهت بررسی دقیق‌تر می‌بایست مجدداً به مرکز سونوگرافی مراجعه نمود. همچنین در صورت عدم مشاهده بینی در هفته بعد نیز می‌بایست تست‌های مطمئن‌تری نظیر آمنیوسنتز وCVS را انجام داد.

در صورتی که عدد NT بین 2/5 تا 3/5 باشد، چه باید کرد؟

در این صورت، صرف نظر از سن مادر، غربالگری متوالی به همراه سونوگرافی آنومالی و اکوی قلب جنین در هفته‌های 18 تا 20 بارداری توصیه می‌شود. البته در صورتی که این عدد بین 3 تا 3/5 و سن مادر بالای 35 سال باشد، بهتر است تست‌های آمنیوسنتز و یا CVS نیز انجام شود.