عمل بیوپسی بیضه؛ مراقبت ها، درصد موفقیت و عوارض آن

حدود ۳۰ درصد از مشکلات ناباروری زوج‌ها را ناباروری مردان تشکیل می‌دهد که شایع‌ترین علل آن آزواسپرمی می‌باشد. تکنیک بیوپسی بیضه (یا نمونه‌برداری بافتی از بیضه) بررسی وجود اسپرم و کیفیت اسپرم آقایان مورد استفاده قرار می‌گیرد که در این روش می‌توان از یه بیضه و یا از هر دو بیضه نمونه‌برداری شود.

باید گفت که تکنیک بیوپسی سوزنی بیضه به عنوان یک راهکار بسیار مناسب جهت تشخیص ناباروری، اغلب در مبتلایان به آزواسپرمی (فقدان اسپرم) با سطح نرمال FSH استفاده می‌شود؛ چراکه در آن‌ها، امکان تشخیص مشکلات انسدادی از مشکلات و نقص‌های «اسپرماتوژنز» وجود ندارد و در واقع، بیوپسی بیضه سوزنی با تشخیص ضایعات انسدادی، باعث انتخاب راهکار جراحی جهت درمان ناباروری می‌شود.

به عبارتی دیگر، نمونه‌برداری از بیضه زمانی ضرورت دارد که تعداد اسپرم‌ها طبق آزمایش اسپرم صفر است؛ اما فرد دارای سطح هورمونی نرمال و یا افزایش FSH می‌باشد.

لازم به ذکر است که تکنیک نمونه برداری از بیضه، تنها راهکار تشخیص قطعی وجود یا فقدان اسپرم در مردان مبتلا به آزواسپرمی می باشد که توسط جراحی (روش TESE) یا با سوزن مخصوص (روش PESA) انجام می شود و در هر دوی این روش ها با قرارگیری در شرایط استریل اتاق عمل، روش نمونه برداری ضمن بی حسی موضعی _در اغلب موارد_ صورت می گیرد.

عمل بیوپسی بیضه چیست؟

نمونه برداری از بیضه یا همان بیوپسی بیضه شامل برداشتن تکه ای کوچک از بیضه به منظور بررسی فرآیند تولید اسپرم می باشد. فرآیند تولید اسپرم در لوله های منی ساز در بیضه مردان انجام می گیرد. در داخل لوله های منی ساز سلول های زایایی وجود دارند که این سلول های زایا در طی ۶۴ روز و پس از ۱۶ مرحله به اسپرم بالغ تبدیل می شوند.

پزشک با بررسی نمونه های حاصل از بیوپسی بیضه می تواند وجود یا عدم وجود سلول های زایا و اسپرم و میزان تکامل سلول های زایا را مورد بررسی قرار دهد و در صورت وجود اسپرم سالم، آن را استخراج کرده و از آن در عمل IVF و سایر روش های کمک باروری استفاده می کند.

دلایل انجام بیوپسی بیضه

تکنیک بیوپسی بیضه معمولاً به منظور استخراج اسپرم جهت استفاده در روش‌های کمک‌باروری نظیر IVF، IUI و میکرواینجکشن به‌کار می‌رود. همچنین این تکنیک برای بیماران دچار آزواسپرمی نیز انجام می‌شود؛ اما در صورتی که علت آزواسپرمی، فقدان لوله‌های منی در دو طرف باشد، تکنیک بیوپسی بیضه مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. 

به علاوه، به کمک بیوپسی بیضه می‌توان به میزان اسپرم بالغ در نمونه برداشته‌شده پی برد و اینکه آیا سلول زایا وجود دارد یا خیر و اگر وجود دارد، آیا این سلول‌ها بالغ هستند یا تکامل‌نیافته‌اند.

نمونه برداری از بیضه؛ روش قطعی تشخیص آزواسپرمی

فقدان اسپرم، در حداقل ۲ نمونه از آزمایش منی را «آزواسپرمی» می نامند. این مشکل، به علت انسداد مجاری انتقال اسپرم یا عدم تولید آن که ناشی از اختلالات ژنتیکی یا آسیب های پزشکی و عفونی می باشد، ایجاد می شود. اگرچه تنها روش قطعی تشخیص این عارضه، تکه برداری یا بیوپسی بیضه است؛ اما گاهی آزمایش خون هم برای بررسی هورمون ها، معاینات بالینی و تست های ژنتیکی به کار می رود.

در همین راستا باید گفت که بیوپسی بیضه به دو علت، اهمیت زیادی یافته است؛ یکی استفاده از روش «میکرواینجکشن» که با تعداد کم اسپرم هم باروری را رقم می زند و دیگری، امکان تشخیص سرطان در مراحل ابتدایی که با سونوگرافی قابل مشاهده نمی باشد.

درواقع، با نمونه‌برداری از بیضه می‌توان _درصورت وجود_ اسپرم‌هایی را برای انجام لقاح مصنوعی نظیر IVF و IUI به دست آورد. البته درصورت فقدان دوطرفه لوله‌های منی در مرد، نیازی به بیوپسی نخواهد بود.

اگرچه درگذشته، نمونه‌برداری از بیضه تنها از یک نقطه صورت می‌گرفت؛ اما با مشخص شدن تفاوت در میزان تولید اسپرم توسط نقاط مختلف بیضه، امروزه بیضه به چهار قسمت تقسیم می‌گردد و از هر بخش نمونه‌های مختلفی دریافت می‌شود.

این موضوع در مردان مبتلا به آزواسپرمی بیضوی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا ممکن است فردی تنها در بخش خاصی از بیضه قادر به تولید اسپرم باشد که به نارسایی نسبی بیضه معروف است و درصورتی که عدم تولید اسپرم در سرتاسر بیضه مشاهده گردد، با نام نارسایی کامل بیضه شناخته می‌شود.

شرایط انجام نمونه برداری از بیضه

در اغلب موارد نمونه برداری از بیضه به منظور بررسی قدرت باروری مرد صورت می پذیرد. شرایط انجام بیوپسی عبارتست از:

• عدم وجود اسپرم در آزمایش اسپرم مرد
• طبیعی بودن هورمون های بیمار

بیشتر بخوانید: علت اسپرم صفر چیست؟

گرفتن اسپرم از بیضه برای آی وی اف

نمونه‌برداری از بیضه به‌منظور انجام آزمایش‌های تشخیصی و به دست آوردن اسپرم از بیضه برای استفاده در IVF و سایر روش‌های کمک‌باروری نظیر IUI و میکرواینجکشن یا تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) انجام می‌شود.

باید دانست که استخراج اسپرم را می‌توان از نقاط مختلف دستگاه تناسلی انجام داد؛ ولی اگر آزواسپرمی به علت فقدان لوله‌های منی‌بر در دو طرف باشد، بیوپسی انجام نمی‌شود. پزشک ابتدا با انجام آزمایش آنالیز مایع منی یا اسپرموگرام به بررسی نمونه منی زیر میکروسکوپ می‌پردازد و در صورت عدم مشاهده اسپرم، تشخیص آزواسپرمی _از نوع انسدادی یا غیرانسدادی_ می‌دهد.

در آزواسپرمی انسدادی به دلیل مسدود بودن مجاری انزالی و اپیدیدیم یا آسیب‌دیدگی مجرای وازودفران بر اثر جراحی، اسپرم به مایع منی اضافه نمی‌شود. در آزواسپرمی غیرانسدادی نیز بدن هیچ اسپرمی تولید نمی‌کند یا سطوح اسپرم تولیدی آن بسیار پایین و ناکافی می‌باشد که این امر در اثر مسائل ژنتیکی، انزال عقب‌گرد یا رتروگراد و... رخ می‌دهد.

البته در خصوص انزال عقب‌گرد یا بازگشتی با بررسی ادرار فرد می‌توان به مشکل پی برد و گاهی در این موارد استخراج یا بازیابی اسپرم را انجام داد. از آنجایی که فرآیند تولید اسپرم در نقاط مختلف بیضه متفاوت است، نمونه‌برداری از قسمت‌های مختلف بیضه انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: انزال پس گرد چه تأثیری بر ناباروری مردان دارد؟

امروزه جهت نمونه‌برداری به‌ویژه در مردان دارای آزواسپرمی بیضوی، برای بیضه چهار قسمت در نظر می‌گیرند و سپس از هر قسمت نمونه‌برداری را انجام می‌دهند. بعد از نمونه‌برداری از بیضه در صورت حصول اسپرم بالغ، نمونه‌ها منجمد می‌شوند تا در فرآیندهای کمک‌باروری و لقاح مصنوعی از آن‌ها استفاده شود؛ چراکه در برخی از موارد این نمونه‌ها تنها اسپرم‌های باقی‌مانده برای بیمار می‌باشند که ممکن است در بیوپسی‌های بعدی پزشک نتواند اسپرم بالغی را پیدا کند.

نکات و مراقبت های قبل از نمونه برداری از بیضه

قبل از انجام نمونه برداری از بیضه، رعایت یک سری موارد لازم و ضروری است. فرد می بایست که برخی از نکات را قبل از انجام نمونه برداری به پزشک اطلاع دهد و مراقبت های لازم را در نظر بگیرد. نکات و مراقبت های قبل از بیوپسی بیضه عبارتند از:

• وجود هر نوع خونریزی
• آلرژی به داروهای مختلف نظیر داروهای بی حسی
• داروهای مورد استفاده

سایر مراقبت‌های قبل از بیوپسی بیضه عبارتند از:

• اصلاح موهای زاید کیسه بیضه، دور آلت تناسلی و کشاله ران (شب قبل از عمل)
• قطع مصرف آسپیرین، هپارین یا وارفارین در صورت استفاده
• ورود به اتاق عمل با مثانه خالی
• اجتناب از استعمال دخانیات 24 ساعت قبل از عمل
• به همراه نداشتن ساعت، عینک، لنز، سمعک و... هنگام ورود به اتاق عمل

اغلب این عمل با انجام بی حسی موضعی انجام می شود؛ اما در صورتی که به تشخیص پزشک این عمل تحت بیهوشی انجام شود، توصیه می‌گردد قبل از عمل (حداقل به مدت 8 ساعت) از خوردن و آشامیدن پرهیز شود.

تکنیک بیوپسی بیضه چقدر طول می‌کشد؟

عمل بیوپسی بیضه که به صورت سرپایی و با برشی حدود 1 تا 2 سانتیمتر در اتاق جراحی انجام می‌شود، تقریباً 15 الی 20 دقیقه زمان می‌برد و نیاز به بستری طولانی‌مدت ندارد. شایان ذکر است که در طول انجام این عمل، پزشک بنا به صلاحدید خود برای هر بیمار از داروی آرام‌بخش و یا بیهوشی عمومی استفاده می‌کند؛ چراکه فرد حین عمل می‌بایست کاملاً بی‌حرکت باشد.

نحوه نمونه گیری اسپرم از بیضه

روش های نمونه برداری از بیضه که به طور معمول انجام می شوند، عباتند از:

• روش PESA
• روش TESA
• روش TESE
• روش MESE

در ادامه به معرفی هرکدام از روش های بالا و نحوه استخراج اسپرم در آن ها می پردازیم.

روش PESA یا دریافت اسپرم با سوزن مخصوص

تکنیک PESA در مواردی به کار می‌رود که فرد دچار آزواسپرمی انسدادی باشد و با وجود اسپرم‌سازی در بیضه، نقص و گرفتگی مادرزادی یا آسیب ناشی از جراحی (نظیر وازکتومی) و عفونت موجب انسداد در مسیر خروجی اسپرم شود. پیش از انجام روش PESA، معمولاً پزشک به فرد توصیه می‌کند که با تراشیدن موهای ناحیه تناسلی و به صورت ناشتا، در صبح روز آزمایش وارد مرکز جراحی شود.

پس از مهیا نمودن شرایط استریل و بی‌حسی موضعی (بدون نیاز به بیهوشی عمومی)، اسپرم‌ها به کمک سرنگ و سوزن انسولین آغشته به ماده‌ای مخصوص، از اپیدیدیم (لوله داخلی بیضه و محل بلوغ و ذخیره اسپرم) کشیده می‌شود و تحویل آزمایشگاه می‌گردد.

مثبت بودن نمونه سوزنی پس از انجام آسپیراسیون اسپرم، فرد را کاندید میکرواینجکشن می‌کند و اسپرم‌ها برای تشکیل جنین آماده می‌شود؛ اما در صورت منفی بودن آزمایش، نیاز به عمل جراحی وجود دارد. باید ذکر کرد که این روش، اغلب برای افراد وازکتومی‌شده و با هدف کاهش هزینه و اجتناب از نمونه‌برداری به کار می‌رود و همچنین نیازی به برش جراحی یا استفاده از میکروسکوپ قدرتمند ندارد؛ البته در صورت عدم استخراج اسپرم طی این فرایند، ممکن است یک عمل جراحی دیگر نیز انجام شود.

بیشتر بخوانید: آیا بعد از عمل وازکتومی احتمال بارداری وجود دارد؟

روش TESA یا استخراج اسپرم از بیضه

طی روش TESA با بی‌حسی موضعی و بییوپسی سوزنی، یک نمونه از بافت بیضه به‌طور مستقیم دریافت می‌شود که برای استخراج اسپرم موردنیاز در روش‌های IVF و ICSI به کار می رود. این تکنیک، روشی برای تشخیص و درمان آزواسپرمی یا جمع‌آوری اسپرم از بیضه‌ها می‌باشد که اغلب با یک بلوک عصبی در اتاق عمل یا مطب اورولوژی انجام می‌پذیرد.

در واقع، طی عمل TESA می‌توان تنها با ایجاد یک برش و سوراخ کردن بیضه و پوست آن، اسپرم را به آرامی بیرون کشید.

روش TESE یا عمل جراحی بیوپسی بیضه

در روش بیوپسی بیضه یا TESE که به صورت سرپایی انجام می‌شود، علاوه بر تراشیدن موهای زائد ناحیه تناسلی و ناشتا بودن در صبح روز نمونه‌برداری، معمولاً نیاز به یک همراه نیز وجود دارد و فرد 2 ساعت پس از عمل مرخص می‌گردد. این روش هم تحت شرایط استریل اتاق عمل و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود؛ اما در صورت تمایل بیمار به علت دفعات زیاد عمل و همچنین صلاح‌دید پزشک، امکان تزریق آرام‌بخش‌های وریدی نیز فراهم است.

روش TESE شامل ایجاد برش‌هایی کوچک در بیضه و بررسی وجود یا عدم وجود اسپرم در لوله‌ها می‌باشد. برای بی‌حس کردن فرد، باید داروی مناسب به طناب منوی (محل بند بیضه در خارج از شکم) و نیز به محل برش تزریق شود. نهایتاً با شکافتن پوست و بافت بیضه، تکه‌های بسیار کوچکی از آن برداشته می‌شود و درون ظرفی حاوی محیط کشت قرار می‌گیرد.

با بررسی بافت مورد نظر در زیر ذره‌بین‌های آزمایشگاهی، در صورت مشاهده اسپرم می‌توان از روش میکرواینجکشن برای باروری مرد استفاده نمود. اما عدم مشاهده اسپرم یا کوچک بودن بیش‌ازحد سایز بیضه‌ها، پزشک را مجبور به تکرار نمونه‌برداری می‌نماید تا از ابتلا به آزواسپرمی مطمئن گردد.

در چنین شرایطی، تکرار روش میکروتسه (Micro TESE) یا نمونه‌برداری بیضه با میکروسکوپ، امکان بزرگ‌نمایی بافت مورد نظر، بررسی نمای مناسب‌تری از بافت بیضه و تشخیص بهتر وجود یا فقدان اسپرم، فراهم می‌باشد و طبیعی بودن اسپرم‌ها نشان می‌دهد که مشکل ناباروری مربوط به موارد دیگری می‌باشد.

لازم به ذکر است که اسپرم‌های حاصل از این فرآیند را می‌توان به صورت تازه و ضمن ایجاد هماهنگی با تخمک‌گذاری زن برای باروری استفاده کرد یا آن‌ها را برای بارداری‌های آینده فریز نمود.

بیشتر بخوانید: عمل میکروتسه چیست و چگونه انجام می‌شود؟

روش MESA یا استخراج اسپرم از لوله‌های اپیدیدیم

روش MESA در مردانی استفاده می‌شود که به دلیل فقدان مجرای وازودفران مادرزادی دوطرفه و یا در اثر وازوکتومی، دچار انسداد لوله اپیدیدیم شده‌اند. در این روش، پزشک پس از مشاهده دقیق لوله‌های اپیدیدیم در زیر میکروسکوپ، می‌تواند به بررسی بیشترین تعداد اسپرم‌های با تحرک بالا بپردازد و آن‌ها را پس از استخراج و همزمان با پروسه تخمک‌گیری همسر مورد استفاده قرار دهد. همچنین پزشک تعدادی اسپرم باکیفیت را نیز به منظور استفاده‌های آتی _به‌ویژه برای روش‌های IVFیا ICSI_ فریز می‌کند.

بیشتر بخوانید: آشنایی با روش فریز کردن اسپرم و کاربرد های آن

کاندیدای مناسب جراحی بیضه

مناسب ترین افراد برای انواع روش های اشاره شده، کسانی هستند که تعداد بسیار کمی اسپرم در مایع منی خود دارند و مشکل آنها ناشی از عوامل زیر می شود: فقدان مادرزادی کانال اسپرم یا انسداد آن، مشکلات هورمونی، تابش تشعشعات به ویژه در مبتلایان به سرطان، عوامل ژنتیکی و تشکیل ژن های تولیدگر اسپرم بر روی کروموزوم Y، بیماری های عفونی مانند اوریون، برخی داروها به ویژه درمانگرهای سرطان و… .

تفسیر نتیجه بیوپسی بیضه

تفسیر نتایج نمونه برداری از بیضه، اهمیت بسیاری در انتخاب بهترین روش درمان دارد. در واقع، با وجود این که نمونه برداری از بیضه جزو عمل های جراحی ساده می باشد که تنها از طریق یک شکاف کوچک روی پوست کیسه بیضه انجام می شود؛ اما تفسیر نتایج آن کار مهم و مشکلی است. در مراکز ناباروری، متخصص جنین شناس (پاتولوژیست) نمونه ها را بررسی می کند.

در برخی از موارد افراد فاقد سلول های زایا می باشند یا به اصطلاح عقیم هستند که در این موارد پزشک استفاده از جنین اهدایی و یا اسپرم اهدایی را به بیمار پیشنهاد می دهد.

در برخی از موارد سلول های زایا تا چند مرحله تکامل یافته اند اما در یک مرحله خاص این تکامل متوقف شده است. این دسته از افراد نیز فاقد اسپرم در مایع منی خود هستند ولی وضعیت این دسته با گروهی که فاقد سلول های زایا هستند، متفاوت است؛ چرا که این افراد گاهی با تجویز دارو بهبود یافته و مراحل تکامل سلول های زایا در آن ها کامل می شود و یا در برخی از موارد می توان اسپرم نابالغ را در آزمایشگاه به اسپرم بالغ تبدیل کرد.

لازم به ذکر است که هر دو ‌گروه از این افراد، در زمره مبتلایان به آزواسپرمی قرار می گیرند.

بطور کلی تفسیر نتایج از حاصل از بیوپسی بیضه به ۴ دسته تقسیم می شود:

• طبیعی : در این موراد علت فقدان اسپرم، مشکلات بیضه نمی باشد.
• توقف در تکامل اسپرم : اسپرم ها برای تکامل باید ۱۶ مرحله را سپری کنند. گاهی این تکامل در یک مرحله متوقف می شود.
• کمبود تولید اسپرم : در این مورد، در بخش هایی از بیضه تکامل کامل اسپرم انجام می شود ولی این بخش ها به حدی محدود هستند که اسپرمی در مایع منی ظاهر نمی شود.
• فقدان سلول های زایا : این بیماران فاقد هرگونه سلول زایا در بیضه می باشند.

گاهی نمونه برداری از بیضه نشان می دهد که بیضه عملکرد طبیعی خود را دارد و نبود اسپرم در بیضه به علت وجود انسداد در مسیر خروج اسپرم می باشد که این دسته از افراد دچار آزواسپرمی انسدادی می باشند.

بیشتر بخوانید: آیا اسپرم صفر قابل درمان است؟

مراقبت های بعد از عمل بیوپسی بیضه

• عدم استفاده از لباس زیر تنگ
• استفاده از داروهای مسکن و آنتی بیوتیک
• استراحت مطلق به مدت ۲۴ ساعت
• خودداری از رابطه جنسی طی ۱ الی ۲ هفته بعد از عمل
• خشک نگه داشتن ناحیه بیوپسی و عدم شست‌وشوی آن تا چند روز
• اجتناب از مصرف آسپرین تا یک هفته

انجماد بافت بیضه پس از نمونه برداری

همان‌گونه که بیان شد، در بسیاری از موارد پس از یافتن اسپرم در نمونه‌های حاصل از بیوپسی بیضه، اسپرم‌ها منجمد می‌شود تا برای بارداری‌های آینده مورد استفاده قرار گیرد. این روش برای حفظ قدرت باروری مردان مبتلا به سرطان و نیازمند پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی، مردان نابارور مبتلا به آزواسپرمی غیرانسدادی و همچنین مردان مبتلا به بیماری‌های آسیب‌زننده به بیضه کاربرد دارد.

پس از دریافت اسپرم‌ها و انتقال آن‌ها به بخش جنین‌شناسی در محیط پایه غنی‌شده با سرم، بخش‌هایی از نمونه توسط ابزار استریل خرد می‌شود و وجود اسپرم مورد بررسی قرار می‌گیرد. با مشاهده اسپرم، بافت موجود در قطعات مناسب برش می‌خورد و پس از انتقال به ظروف حاوی ماده نگهدارنده، انجماد در فاز بخار نیتروژن مایع انجام می‌پذیرد.

باید افزود که دریافت نمونه بیضه از کودکان، نیازمند بررسی وجود اسپرم نمی‌باشد و صرفاً بخشی از بافت برای بررسی سیتوپاتولوژی ارسال می‌گردد. محققان امید دارند که در آینده نزدیک با استخراج سلول‌های بنیادی اسپرم‌ساز از بافت بیضه منجمدشده کودکان، آن‌ها را مجدداً برای تولید اسپرم به بیضه صاحب بافت برگردانند. البته در بزرگسالان، نمونه اسپرم منجمدشده پس از ذوب و به دست آوردن اسپرم‌های زنده، جهت بارداری با روش‌های کمک‌باروری استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: آشنایی با روش انجماد بافت بیضه و مراحل آن

عوارض احتمالی کشیدن اسپرم از بیضه

بیوپسی بیضه عمل جراحی ساده ای است و فرد دچار خونریزی مداوم یا عفونت نخواهد شد؛ البته درد و تورم خفیف، خون‌ریزی بسیار کم، احساس ناراحتی و یا تغییر رنگ کاملاً طبیعی است. در برخی از موارد افراد نگران تشدید مشکلات ناباروری پس از انجام این عمل هستند که لازم به ذکر است این نگرانی بی مورد است؛ چراکه این عمل تأثیری بر نعوظ یا تشدید ناباروری فرد نخواهد داشت.

توصیه می شود در صورت مشاهده موارد زیر حتماً به پزشک اطلاع دهید:

• درد شدید
• تورم شدید
• تب بالای ۳۸ درجه
• خونریزی شدید

بیشتر بخوانید: برای تقویت اسپرم برای بارداری چه باید کرد؟

هزینه بیوپسی بیضه چقدر است؟

به طور کلی هزینه عمل بیوپسی بیضه بین یک تا یک و نیم میلیون تومان می‌باشد؛ اما این نکته را هم باید مدنظر قرار داد که پس از انجام این عمل، می‌بایست اسپرم از نظر کیفیت آزمایش شود و سپس توسط یکی از روش‌های کمک‌باروری نظیر آی ‌وی‌ اف یا میکرواینجکشن جهت بارداری به کار رود؛ لذا به هزینه آزمایشات و انجام روش‌های درمانی بعد از عمل بیوسی بیضه نیز باید توجه داشت.

سخن پایانی

با توجه به موارد اشاره شده، به نظر می رسد که امروزه بهترین راه تشخیص انواع مشکلات اسپرم _اعم از کمبود تعداد، کیفیت پایین، تحرک کم، شکل نامناسب و…_، عمل بیوپسی و تکه برداری از بیضه است چراکه علاوه بر کاربرد تشخیصی، زمینه استفاده از مناسب ترین راه های درمان ناباروری مردان را نیز فراهم می سازد. لذا افزایش آگاهی زوج های نابارور در خصوص این عمل، طی مراجعه به مراکز ناباروری و مشورت با پزشک متخصص ضروری به نظر می رسد.

بیشتر بخوانید: کوچک شدن بیضه؛ علت، علائم و روش های درمان