علائم لانه گزینی چیست و چه تفاوتی با قاعدگی دارد؟

لانه گزینی جنین یکی از مراحل بارداری است که پس از لقاح اسپرم و تخمک شکل‌گرفته و نقطه شروع درون رحمی به شمار می‌رود. در این مرحله نطفه پس از شکل‌گیری برای دریافت اکسیژن و مواد غذایی به دیواره رحم چسبیده و از این قسمت به بدن مادر متصل می‌شود. این مسئله باعث بروز خونریزی خفیف از دیواره رحم می‌شود که به آن خونریزی لانه‌گزینی نطفه یا جنین گفته می‌شود.

نطفه تشکیل‌شده حدود 12 روز پس از لقاح به دیواره رحم چسبیده باقی می‌ماند که در این حالت ممکن است لکه‌های کم‌رنگ صورتی یا قهوه‌ای رنگی را مشاهده کنید. بسیاری از افراد این خونریزی را با شروع عادت ماهیانه اشتباه گرفته و یا بسیار بابت آن نگران می‌شوند. خواندن این مطلب اطلاعات مفید و کاملی را در ارتباط با لانه گذاری جنین در اختیار شما قرار خواهد داد.

لانه گزینی چیست و چه مراحلی دارد؟

همان‌طور که به آن اشاره شد، لانه گزینی جنین (implantation) یکی از مراحل اولیه و بسیار مهم بارداری است که در آن جنین شکل‌گرفته به دیواره رحم می‌چسبد. پس از بارور شدن تخمک و لقاح آن با اسپرم بلافاصله زیگوت یا سلول تخم شکل‌گرفته و نخستین تقسیم سلولی یا میتوز انجام می‌شود. یعنی یک سلول به دو سلول، چهار سلول، هشت و... تبدیل می‌شود.

تقسیمات سلولی تا جایی ادامه پیدا می‌کند که یک توده توت شکل از سلول ایجاد شود. به این مجموعه سلولی مورولا گفته می‌شود. توده توتی شکل همچنان که به تقسیمات سلولی خود ادامه می‌دهد، در اثر انقباضات لوله فالوپ و حرکت مژک‌های مویی مخاطی شکل آن به سمت جلو و رحم رانده می‌شود.

پس از آن که توده توت شکل به دیواره رحم رسید، به آن می‌چسبد که به این اتفاق لانه گزینی جنین گفته می‌شود. لانه گزینی جنین معمولاً 6 تا 10 روز بعد از لقاح اتفاق می‎افتد. پس از لانه گزینی و شکل‌گرفتن نطفه در دیواره رحم، توده به دو قسمت داخلی و خارجی تقسیم می‌شود. قسمت داخلی جنین و قسمت خارجی جفت و کیسه آمنیوتیک را تشکیل می‌دهد. 

مرحله لانه گزینی به‌خصوص برای زنانی که از طریق IVF یا لقاح آزمایشگاهی باردار شده‌اند، مهم است. در این روش پزشک با کمک یک لوله بسیار باریک دراز و بلند به نام کاتتر جنین تشکیل‌شده را به آرامی به داخل رحم می‎برد. انجام این کار حدود نیم ساعت زمان برده و باید حتماً توسط پزشک متخصص انجام شود.

خونریزی لانه گزینی چیست و به چه صورت است؟

در لانه گزینی و زمانی که نطفه ایجادشده قصد ورود به دیواره رحم را دارد، برخی از مویرگ‌های دیواره پاره شده و باعث خونریزی خفیف یا لکه بینی خواهد شد. به این خونریزی، خونریزی لانه گزینی می‌گویند. این خونریزی نگران‌کننده نیست و رحم در زمان بسیار کوتاهی بافت خود را مجدداً ترمیم می‌کند.

به طور کلی حرکت نطفه و خونریزی لانه گزینی حدود 10 تا 14 روز پس از تشکیل نطفه اتفاق می‌افتد، البته در برخی از افراد ممکن است این زمان به پنج روز کاهش پیدا کند. لکه بینی شما در بازه 5 تا 14 روزه جای هیچ نگرانی نداشته و شما نیازی به مصرف هیچ داروی خاصی ندارید. البته اگر خونریزی شما از مقدار گفته‌شده و علائم لکه بینی لانه گزینی بیشتر بود، لازم است آن را پیگیری کرده و به پزشک معالج خود مراجعه کنید.

علائم لانه گزینی جنین چیست؟

لانه گزینی معمولاً همراه با علائمی است که ممکن است در برخی از خانم‌ها شدید و در برخی خفیف باشد. همچنین ممکن است برخی از بانوان اصلاً هیچ‌کدام از علائم لانه گزینی جنین را تجربه نکنند. ازجمله شایع‌ترین علائم لانه گزینی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• خونریزی خفیف و لکه بینی
• درد و تورم سینه
• گرفتگی عضلانی
• تکرر ادرار
• گر گرفتگی
• بیزاری یا هوس غذایی
• کمردرد
• نوسانات خلقی
• بیماری صبحگاهی

خونریزی خفیف و لکه بینی

خونریزی خفیف یا لکه بینی علامتی است که نشان می‌دهد تخمک بارورشده توانسته دیواره رحم را شکافته و به آن نفوذ کند. البته خونریزی می‌تواند علل دیگری مانند پریودی، افزایش حساسیت دهانه رحم یا موارد دیگر داشته باشد.

درد و تورم سینه

پس از چسبیدن توده توت شکل به دیواره رحم، هورمون‎ها پیام‎های شیمیایی به بدن ارسال می‌کنند تا شروع حاملگی را اعلام کنند. این تغییرات می‌تواند باعث حساس شدن و تورم و کمی درد در ناحیه سینه شود.

گرفتگی عضلانی

یکی دیگر از علائم لانه گزینی نطفه در بدن احساس گرفتگی عضلانی به‌خصوص در قسمت زیر شکم است. شدت این گرفتگی معمولاً کم بوده و شکل درد آن با درد پریودی متفاوت است. نکته قابل‌ذکر آن که فرورفتن تخمک به دیواره رحم آن قدر فرآیند کوچکی است که نمی‌تواند منجر به ایجاد درد شود، درد ایجادشده به دلیل تغییرات هورمونی در بدن احساس می‌شود.

تکرر ادرار

چسبیدن تخمک به دیواره رحم و نفوذ در آن باعث افزایش جریان گردش خون در لگن می‎شود. این مسئله به مثانه فشار آورده و می‎تواند منجر به تکرر ادرار شود. البته تکرر ادرار می‌تواند علل دیگر نیز داشته باشد.

افزایش دمای پایه بدن

دمای پایه بدن یا BBT دمای نرمال بدن در حالت سکون است. تغییر سطوح پروژسترون در دوران تخمک‌گذاری و پریودی می‌تواند منجر به تغییر دمای پایه شود. هنگام لانه گزینی معمولاً حدود یک روز دمای بدن موقتاً افت پیداکرده و سپس یک افزایش دمای قابل‌توجه ایجاد می‎شود.

گر گرفتگی

به دلیل تغییرات هورمونی در بدن ممکن است در طول اتصال تخمک به دیواره احساس گرگرفتگی را تجربه کنید.

بیزاری یا هوس غذایی

تغییرات هورمونی در بدن همچنین ممکن است باعث شود شما پرخور شده، احساس هوس غذایی شدیدی پیداکرده یا برعکس بی‌میل و بی‌اشتها شوید.

کمردرد

در طول فرآیند لانه گزینی ممکن است درد خفیفی در ناحیه لگن و کمر خود احساس کنید. این درد موقت بوده و معمولاً بیشتر از سه روز ادامه پیدا نمی‌کند.

نوسانات خلقی

تغییرات هورمونی می‌تواند باعث نوسانات خلقی شود. مانند دوران پریودی ممکن است شما نوسانات خلقی و لحظه‌ای را تجربه کنید.

بیماری صبحگاهی

همان‌طور که می‌دانید بیماری صبحگاهی شامل تهوع و استفراغ در ابتدای روز و حساسیت به بو یکی از علائم بارداری است که در ابتدای لانه گزینی نطفه آغاز می‌شود.

علائم اخطاردهنده در لانه گزینی جنین

همان‌طور که قبلاً هم اشاره شد، علائم لانه گزینی بسیار خفیف بوده و برخی از خانم‎ها اصلاً آن را تجربه نمی‌کنند. بنابراین در صورت افزایش درد یا خونریزی شدید حتماً باید علت را پیگیری کنید. از دیگر علائم هشداردهنده لانه گزینی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• ناتوانی در نگه‌داشتن ادرار
• ضعف
• سرگیجه
• تب
• لخته شدن خون در خونریزی
• فشار مقعدی
• مشاهده خون روشن و قرمزرنگ

تفاوت خونریزی لانه گزینی جنین و خونریزی چرخه قاعدگی چیست؟

در بخش بالا با علائم خونریزی لانه گزینی جنین آشنا شدیم. اغلب این علائم با نشانه‌های قاعدگی مشترک است. پس چگونه بتوانیم فرق میان لانه گزینی و قاعدگی را تشخیص دهیم. موارد زیر به شما در تشخیص این دو خونریزی کمک می‌کند.

رنگ

رنگ خون لانه گزینی جنین معمولاً صورتی یا قهوه‌ای رنگ است. خون قهوه‌ای نشان‌دهنده قدیمی‌تر بودن آن است. در حالی که رنگ خون پریودی نشان‌دهنده سلامت بیولوژیک خانم‌ها است. برای مثال رنگ قرمز نشان‌دهنده خون تازه و رنگ خاکستری نشان‌دهنده عفونت است.

ترشحات

ترشحات واژن در دو دوران ذکرشده با هم متفاوت است. ترشحات چرخه قاعدگی با توجه به زمان تغییر می‌کند. هنگام تخمک‌گذاری رنگ ترشحات سفید بعد از لانه گزینی و نسبتاً آبکی است و با دور شدن از دوران قاعدگی بافت کرمی و چسبناک پیدا می‌کند. در حالی که ترشحات در زمان لانه گزینی بسیار چسبناک است.

مدت‌زمان خونریزی

لکه بینی و خون‌ریزی در لانه گزینی جنین کوتاه بوده و معمولاً یک تا دو روز طول می‌کشد. در حالی که مدت‌زمان خونریزی در بانوان می‌تواند از دو تا هفت روز متغیر باشد.

حجم خونریزی

حجم خونریزی لانه گزینی جنین در تمامی خانم‌ها بسیار کم بوده در حدی که نیاز چندانی به تعویض پد پیدا نمی‌کنید. خونریزی قاعدگی در زنان با توجه به شرایط بدنی آن‌ها بسیار بیشتر بوده و در هر دوره حدود 10 تا 30 میلی‌لیتر است. این میزان در برخی زنان به 500 میلی‌لیتر نیز می‎رسد.

میزان و شکل گرفتگی

همان‌طور که در بخش‌های بالاتر نیز اشاره شد، میزان و شکل گرفتگی بدن و کمر در دوران پریودی و لانه گزینی با یکدیگر متفاوت است. گرفتگی دوران لانه گزینی خفیف‌تر از دردی است که هنگام پریودی تجربه می‌کنید.

لانه گزینی چه زمانی اتفاق می افتد؟

لانه گزینی زمانی اتفاق می‌افتد که اسپرم با موفقیت با تخمک لقاح پیدا کرده باشد. در یک بارداری طبیعی، اسپرم‌ها پس مقاربت وارد رحم می‌شوند و تا داخل لوله‌های فالوپ پیش می‌روند. بنابراین اگر در این زمان یک تخمک بالغ آزاد شده و درون لوله‌های رحمی باشد، در صورت قوی بودن اسپرم و عدم وجود ناهنجاری در آن با آن لقاح می‌یابد و به سمت رحم حرکت می‌کند. زمان وقوع این پدیده در هر فرد متفاوت است؛ اما اگر یک چرخه عادت ماهانه منظم داشته باشید و روز اول پریود را بدانید، لانه‌گزینی پس از مقاربت در حدود روزهای 20 تا 24 سیکل قاعدگی (20 تا 24 روز پس از نخستین روز پریود) رخ می‌دهد.

چند روز بعد از تخمک‌ گذاری لانه‌ گزینی انجام میشود؟

برای تعیین فاصله بین تخمک‌ گذاری و لانه‌ گزینی جنین کافی است باز هم روز آغاز چرخه پریودی خود را در نظر بگیرید. در زنانی که یک سیکل منظم و 28 روزه دارند، تخمک‌گذاری در میانه‌ی این بازه زمانی و در روز 14 رخ می‌دهد. اگر در این روز یا 24 ساعت پس از آن رابطه جنسی انجام شود، بلافاصله لقاح صورت می‌گیرد و 5 تا 10 روز طول می‌کشد که سلول تخم به دیواره رحم بچسبد. بنابراین فاصله زمانی بین تخمک‌گذاری و لانه‌گزینی، دست‌کم 5 و حداکثر 10 روز می‌باشد.

لانه گزینی در هفته چندم اتفاق می افتد؟

بسیاری از بانوان تمایل دارند از همان ابتدای بارداری، رویدادهای مختلف را بر اساس هفته‌های حاملگی ثبت و بررسی کنند. از آن‌جایی که شروع بارداری معمولاً از زمان آخرین عادت ماهانه در نظر گرفته می‌شود، بنابراین وقوع لانه‌گزینی در هفته دوم تا سوم حاملگی رخ می‌دهد.

چند روز بعد از لانه گزینی تست بارداری مثبت میشود؟

باید گفت که تغییرات هورمونی و دمایی بدن، از همان زمان لقاح و حتی چند روز مانده به لانه‌گزینی آغاز می‌شود؛ اما تست‌های بارداری معمولاً توان تشخیص شروع حاملگی را در این ایام ندارند و اگر در یکی دو هفته‌ی اول پس از لقاح اقدام به آزمایش نمایید، به احتمال زیاد نتیجه آن منفی خواهد شد. اما اگر بتوانید روز تخمک‌گذاری و مراحل لقاح و لانه گزینی را با دقت بالایی تخمین بزنید، اغلب 3 تا 4 روز پس از لانه‌گزینی می‌توانید تست بارداری انجام داده و جواب مثبت آن را دریافت کنید.

تفاوت لانه گزینی دختر و پسر

تعیین جنسیت جنین یکی از مراحل هیجان‌انگیز بارداری برای زوج‌ها است و بسیاری از آن‌ها علاقه‌مندند پیش از رسیدن موعد سونوگرافی از دختر یا پسر بودن فرزند خود مطمئن شوند. بااین‌حال باید گفت برخلاف تصور برخی افراد، لانه گزینی جنین دختر و جنین پسر تفاوتی با یکدیگر ندارد و علائم و نشانه‌های آن صرفاً به خود جنین و جایگاه آن در رحم مربوط می‌شود. بنابراین وجود کروموزوم X یا Y در بلاستوسیست هیچ تغییری در مکان، زمان و شیوه لانه‌گزینی ایجاد نمی‌کند. 

علائم لانه گزینی جنین دوقلو

یکی از عواملی که روی علائم لانه‌گزینی جنین اثر می‌گذارد، تعداد جنین‌های در حال رشد در رحم است. لانه‌گزینی جنین‌های دوقلو تفاوت‌هایی با لانه‌گزینی جنین تک‌قلو دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:

• لکه‌های خونریزی نسبتاً بیشتر به دلیل فشار اضافه بر دیواره رحم
• درد و ناراحتی شدیدتر و طولانی‌تر در شکم و لگن به دلیل حجم بیشتر جنین‌ها
• شدت زیادتر احساس خستگی، حالت تهوع و استفراغ
• سطح بالاتر هورمون‌های بارداری مانند hCG در آزمایش‌ها

مراقبت‌ های دوران لانه گزینی

در دوران لانه گزینی جنین بهتر است مراقبت های زمان لانه گزینی برای افزایش شانس بارداری انجام دهید.

• از استرس دوری‌کنید.
• مواد فیبردار مانند سبزیجات با برگ سبز را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. این مواد کمک می‌کند سطح پروژسترون در سطح نرمال باقی بماند.
• از مصرف مواد غذایی مانند محصولات تهیه‌شده با هورمون رشد و محصولات غیر اورگانیک که حاوی زنواستروژن هستند، خودداری کنید.
• غذاهای غنی از اسید چرب امگا3 مانند ماهی سالامون، خال‌مخالی و ماهی‌های دیگر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. امگا3 مانع از انقباضات بیش از اندازه رحم و لانه گزینی ناقص می‌شود.
• از دم‌نوش‌های گیاهی مانند رازیانه، بومادران و آویشن که باعث کاهش میزان گرفتگی و تقویت عضلات رحم می‌شوند، استفاده کنید.
• از مصرف مولتی‌ویتامین‌ها مانند فولیک اسید، ویتامین D و منابع امگا 3 طبق نظر پزشک غافل نشوید.
• از میوه‌های تازه، سبزیجات و مغزها استفاده کنید.
• آب به اندازه کافی بنوشید و نگذارید بدنتان دهیدراته شود.
• غذاهای تخمیر شده و حاوی پروبیوتیک مانند کلم ترش، ماست، کفیر، کیمچی می‌تواند مفید باشد.

تاثیر رژیم غذایی بر موفقیت‌ آمیز بودن لانه‌ گزینی

یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر موفقیت لانه‌گزینی جنین، پیروی از برنامه غذایی مقوی و سالمی است که بتواند ضمن تقویت رویان و کمک به رشد بهتر آن، از خطر مرگ یا سقط جنین جلوگیری کند. با توجه به اهمیت مدیریت قند خون در این دوران، لازم است مصرف تنقلات به حداقل برسد و با خوراکی‌های غنی از مواد مغذی جایگزین شود. میوه‌هایی مانند آناناس و انار می‌تواند مفید باشد. به طور کلی غذاهای خون‌ساز و با طبع گرم در کنار پروتئین‌های گیاهی به افزایش موفقیت لانه‌گزینی کمک می‌کنند. این در حالی است که غذاهای با طبع سرد و پروتئین‌های حیوانی تا حدودی احتمال شکست لانه‌گزینی را افزایش می‌دهند.

تاثیر مصرف مولتی‌ ویتامین‌ ها بر لانه‌گزینی

مولتی‌ویتامین‌ها نه فقط در طول لانه‌گزینی، بلکه در تمام دوران بارداری با تامین مواد معدنی مورد نیاز به حمایت از سلامت و رشد جنین کمک می‌کنند و مصرف دوز مشخصی از هر یک از آن‌ها برای اغلب مادران باردار ضروری است. به عنوان مثال فولیک اسید یا B9 به عنوان عضوی از خانواده ویتامین‌های B، مهم‌ترین ویتامینی است که باید به طور منظم و حداقل 800 میکروگرم در روز، در زمان حاملگی مصرف شود تا به شکل‌گیری لوله‌های عصبی جنین کمک کند. مکمل آهن نیز به میزان 40 تا 80 میلی‌گرم در برنامه روزانه جای می‌گیرد تا از کم‌خونی پیشگیری نماید. از طرفی امگا 3 و ویتامین D مسئول حمایت از جریان خون، حفظ تعادل هورمون‌ها، افزایش ایمنی بدن، تقویت لانه گزینی، کمک به رشد مغز کودک و افزایش هوش او به شمار می‌روند و سلنیوم و روی هم برای مبارزه با رادیکال‌های آزاد، سم‌زدایی از بدن، کاهش خطر سقط جنین و... مفید هستند.

در زمان لانه‌گزینی از مصرف چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟

در کنار غذاهای مفید برای افزایش شانس موفقیت لانه‌گزینی، برخی خوراکی‌ها نیز خطر شکست آن را افزایش می‌دهند و باید تا حد امکان کنار گذاشته شوند. این مواد غذایی عبارتند از:

• گوشت قرمز و سایر مواد گوشتی خام یا نیم‌پز
• خوراکی‌های شیرین به دلیل افزایش قند خون و تداخل با هورمون‌ها
• لبنیات غیر پاستوریزه به دلیل خطر انتقال میکروب لیستریا
• غذاهای پرچرب و سرخ‌شده به دلیل خطر بروز التهاب
• جوانه‌های خام به علت احتمال مسمومیت غذایی
• سبزیجات و سایر خوراکی‌های نشُسته
• نوشیدنی‌های الکلی

درد لانه گزینی جنین چند روز قبل از پریودی است؟

همان‌طور که در قسمت‌های بالاتر نیز اشاره شد، درد لانه گزینی جنین یک درد خفیف و موقتی است که معمولاً یک تا سه روز ادامه دارد. در صورت تشدید درد یا طولانی شدن آن حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.

دیگر علت‌های خونریزی در روزهای اول بارداری چیست؟

علاوه بر لانه گزینی جنین، خونریزی در روزهای اول بارداری می‌تواند علل دیگری نیز داشته باشد. البته معمولاً میزان خونریزی در این علل بیشتر از خونریزی لانه گزینی است. ازجمله علت‌های دیگر خونریزی در روزهای ابتدایی بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• حاملگی خارج از رحم
• سقط‌جنین
• عفونت
• تغییرات دهانه رحم

چه زمانی از تست بارداری خانگی استفاده کنم؟

تست‌های بارداری خانگی معمولاً هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی HCG را اندازه‌گیری‌ می‌کنند. بدن فرد باردار از همان ابتدای بارداری و حتی قبل از لانه گزینی شروع به تولید این هورمون می‌کند به طوری که سطح ادراری و خونی آن هر 24 ساعت دو برابر شده و طی 8 تا 10 هفته به بیشترین میزان خود می‎رسد. تست‌های بارداری خانگی را می‌توانید 12 تا 15 روز پس از تخمک‌گذاری یعنی یک تا دو هفته بعد از لانه گذاری جفت انجام دهید.

سخن پایانی

اگرچه لانه‌گزینی جزو اولین مراحل بارداری به شمار می‌رود که ممکن است به سادگی قابل تشخیص نباشد؛ اما این فرایند هم علائم و نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهد که در صورت آشنایی با آن‌ها می‌توان مراقبت‌های بیشتری در پیش گرفت و شانس موفقیت بارداری را افزایش داد. از طرفی به علت حساسیت این مرحله، لازم است اقداماتی از قبیل مراقبت‌های فیزیکی، پرهیز از غذاها و عادات ناسالم، مصرف خوراکی‌های مفید و... انجام گیرد تا از مرگ رویان یا سقط زوهنگام جنین در روزهای اول بارداری جلوگیری شود.

سوالات متداول

کدام علائم لانه گزینی خطرناک است؟

اگر با علائمی مانند خونریزی غیرعادی واژن، درد شکم، حالت تهوع و سرگیجه مواجه شدید حتماً به پزشک مراجعه کنید. این علائم گاهی خطرناک است و نشان‌دهنده بارداری خارج از رحم می‌باشد که نیاز به درمان فوری دارد.

چطور خونریزی لانه گزینی را از پریود تشخیص دهیم؟

اگر لکه‌بینی شما زودتر از زمان مورد انتظار برای پریود اتفاق افتاد و جریان خفیف‌تر و کوتاه‌تری داشت به احتمال زیاد مربوط به لانه‌گزینی است. همچنین رنگ خونریزی لانه گزینی بین صورتی تا قهوه‌ای به نظر می‌رسد در حالی که خونریزی قاعدگی قرمز رنگ است. 

آیا درد تخمدان از علائم لانه گزینی است؟

در برخی بانوان ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی لانه‌گزینی در اوایل بارداری، احساس درد خفیف در ناحیه تخمدان نیز تجربه گردد. البته اگر این درد شدید بود می‌بایست به پزشک متخصص مراجعه شود.