قبل از آی وی اف چه بخوریم؟

رژیم غذایی مناسب قبل از آی وی اف می تواند در موفقیت IVF نقش بسزایی داشته باشد. یکی از عوامل موفقیت آی وی اف، حفظ سلامتی و برقراری تعادل هورمونی با کمک موادغذایی ارگانیک و سالم است. توجه به نوع تغذیه قبل از بارداری و اقدام به آی‌وی‌اف، در سلامت جنین و پشت سر گذاشتن یک زایمان موفق اثرگذار است. باید دانست که هدف از انتخاب رژیم غذایی مناسب قبل از بارداری با آی وی اف، افزایش شانس موفقیت در لانه‌گزینی و کاشت جنین می‌باشد. اگرچه از نظر انتخاب رژیم غذایی سالم، تفاوتی بین بارداری طبیعی و حاملگی به روش‌های کمک‌باروری وجود ندارد؛ ولی مصرف برخی غذاهای خاص پیش از اقدام به IVF می‌تواند احتمال موفقیت آن را افزایش دهد. به عنوان مثال، باوجود این‌که متوسط نرخ موفقیت IVF بین ۳۰ الی ۴۰ درصد است؛ اما طبق مطالعات در پیش گرفتن رژیم غذایی مدیترانه‌ای طی ۶ ماه مانده به آی‌وی‌اف، نتایج اثربخشی را به دنبال می‌آورد. در این مقاله به این سوال پاسخ می دهیم که قبل از آی وی اف چه بخوریم و از مصرف چه غذاهایی باید اجتناب کنیم.

رژیم باروری به درپیش‌گرفتن روشی خاص برای مصرف موادغذایی اشاره دارد که شانس باوری و سلامت روند آن را افزایش می‌دهد. هدف از انتخاب چنین رژیمی کمک به فعالیت‌های هورمونی بدن، رشد جنین، تقویت تخمک و اسپرم، سلامت خون و بهبود گردش آن و… می‌باشد. با انتخاب یک رژیم باروری مناسب، ذخیره مواد مغذی بدن افزایش می‌یابد و کودک سالم‌تری متولد می‌شود.

فواید رژیم غذایی مناسب قبل از ای وی اف

اتخاذ رژیم باروری مناسب قبل از آی وی اف، اثرات مثبت و فواید بسیاری در جریان حاملگی مادر و رشد جنین دارد که ازجمله فواید آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از مدت‌ها قبل می‌توان آن را آغاز کرد تا مواد مغذی موردنیاز بدن تأمین شود.
• مصرف هرنوع خوراکی در طول این رژیم، معمولاً تا ۹۰ روز آینده روی وضعیت تخمک و اسپرم اثر می‌گذارد.
• استفاده از یک رژیم غذایی مناسب، نقش مهمی در مدیریت سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و بارداری باوجود ابتلا به آن دارد.
• تغذیه مناسب باروری حتی می‌تواند مشکل عدم تخمک‌گذاری را که اولین علت ناباروری است، برطرف سازد و بر تعادل هورمون ها نیز اثر مثبت دارد.
• با موادمعدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها، از آسیب‌دیدگی تخمک و اسپرم توسط رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند.

قبل از شروع آی وی اف، تعداد وعده های غذایی خود را از ۳ وعده به ۶ وعده تقسیم کنید و از میوه ها و غذاهای سالم استفاده نمایید.

صبحانه

مهمترین وعده غذایی صبحانه است؛ البته نباید از غذاهای ناسالم در این وعده غذایی استفاده کرد. مصرف پروتئین در وعده صبحانه سبب تعادل قندخون و سیر نگه داشتن فرد در طول روز می شود. بهتر است از مصرف قند و غذاهای آماده در وعده صبحانه خودداری شود.

شام

از زیاده روی در مصرف قند و کربوهیدرات در وعده شام خودداری شود. مصرف قند و کربوهیدرات در طولانی مدت بر سلامت هورمون ها و ناموفق بودن آی وی اف اثر می گذارد.

اهمیت استفاده از اسید فولیک برای IVF و دوران بارداری

مکمل های اسید فولیک یکی از مهمترین مواد مغذی برای سلامت بدن می باشد که برای بارداری به ویژه برای تقویت قبل از آی وی اف بسیار حائز اهمیت است و در نتیجه کمبود آن، ممکن است مشکلاتی جدی برای سلامتی نوزاد بوجود آید. بین دریافت اسید فولیک ها و سلامت نوزاد ارتباط زیادی برقرار است؛ بدین صورت که اسید فولیک ها در تکامل دستگاه عصبی مرکزی نقش مهمی دارند و کمبود آن ها می تواند منجر به بیماری های مغزی، نخاعی و عدم ارتباط کامل دستگاه های بدن نوزاد با یکدیگر گردد. پژوهش ها در این زمینه نشان می دهد نوزادانی که مادران آنها قبل و در حین بارداری از اسید فولیک بیشتری در رژیم های غذایی و یا مکمل ها استفاده کرده اند، تا حد زیادی از خطر احتمال به نقص سیستم عصبی دور بوده اند.همچنین به غیر از دستگاه عصبی، اسید فولیک ها در سایر اندام های نوزاد با تقسیمات سلولی هم نقش دارند. با این حال باید توجه داشت که مصرف زیاد اسید فولیک در دوران بارداری، با ابتلای کودک به اختلال اوتیسم ارتباط دارد پس اهمیت دارد که قبل از مصرف هرگونه مکمل با پزشک خود مشورت کنید.

لازم به ذکر است که اسید فولیک در برخی مواد غذایی مثل جگر، عدس، سبوس برنج و گندم، آرد سویا، لوبیا قرمز، بادام زمینی، اسفناج و سبزیجات، شلغم و کدوحلوایی نیز وجود دارد و یا می توان با مصرف قرص های مکمل کمبود آن را جبران کرد، باید به این نکته نیز توجه داشت که بهتر است مصرف این قرص ها قبل از شروع پروسه لقاح مصنوعی آغاز شود.

تاثیر غذاهای حاوی روی بر موفقیت بارداری 

«روی» یکی از ضروری ترین ماده ها در بدن است که در بسیاری از واکنش ها، حفظ اندام ها و در عملکرد درست سیستم ایمنی بدن نقش بسزایی دارد و همچنین یکی از موارد مهم در رژیم غذایی برای تقویت قبل از آی وی اف به حساب می آید. عنصر روی بر سطح هورمون ها، میزان باروری و بر نتیجه بارداری تأثیر دارد. تاثیر روی بر هورمون ها از این لحاظ حائز اهمیت است که کم یا زیاد شدن سطح هورمون ها باعث تخریب دیواره رحم، تخمک و حتی تخمدان می شود. باید به این نکته نیز توجه داشت که برای مصرف مکمل های روی حتماً باید با پزشک مشورت کرد و بهتر است از مواد غذایی که به طور طبیعی حاوی عنصر روی هستند، مانند محصولات دامی و لبنی، حبوبات، محصولات دریایی و اسفناج، بیشتر در رژیم غذایی استفاده کرد.

آهن

خون‌ریزی ماهانه از علل اصلی کمبود آهن در بدن زنان است که این کمبود آهن، با قرص‌های آهن و برخی خوراکی‌های مفید جبران می‌گردد. برخی منابع غنی آهن عبارتند از: انواع گوشت و جگر، پرندگانی مانند مرغ و بوقلمون، ماهی‌های ساردین و کولی، صدف، انواع کلم برگ‌سبز، حبوباتی همچون لوبیا و نخودسبز، برنج و غلات، نان کامل و نان سفید، ماکارونی و… .

اهمیت مصرف پروتئین ها قبل از IVF

پروتئین ها نقش مهمی در بدن ایفا می کنند و در رشد جنین بسیار مؤثر هستند. این مواد انرژی لازم برای فعالیت های بدن را تأمین می کنند؛ چراکه اندام های حیاتی، عضلات و برخی از هورمون ها از پروتئین ساخته شده اند. از دیگر نقش های اساسی پروتئین ها می توان به مبارزه با باکتری ها، تشکیل پادتن و تأثیر در ساختار هموگلوبین اشاره کرد که کمبود آن در بارداری ممکن است اختلالاتی در رشد، شکل گیری سلول و بافت های جنین به همراه داشته باشد. مصرف کافی پروتئین در سه ماهه دوم و سوم بارداری به دلیل افزایش سرعت شکل گیری اندام ها بسیار مهم است.

لازم به ذکر است که از گوشت قرمز به عنوان مهمترین منبع پروتئین یاد می شود؛ ولی می توان از طریق مواد دیگر مانند لبنیات، محصولات سویا، حبوبات، مرغ، ماهی و تخم مرغ هم استفاده کرد.

استفاده بیشتر از سبزیجات و میوه ها

سبزیجات دارای ویتامین، مواد معدنی و مواد مغذی می باشند که بدن به آن ها نیاز دارد. همچنین بهتر است از سبزیجات رنگی استفاده کنید؛ البته به یاد داشته باشید سیب زمینی جزو این دسته محسوب نمی گردد.

کربوهیدرات ها

اگرچه ازنظر برخی‌ها مصرف کربوهیدرات مانع کاهش وزن می‌شود؛ اما باید دانست که بدن به کربوهیدرات‌ها به مقدار ضرورت نیاز دارد. از آنجایی که اقدام به آی‌وی‌اف نیازمند انرژی کافی در بدن می‌باشد، باید مقادیر قابل‌توجهی از کربوهیدارت‌های سالم مصرف شود. بدین منظور می‌توان از غلات و میوه‌ها در رژیم غذایی خود استفاده کرد. ضمناً غلات سبوس‌دار با داشتن ویتامین B، ویتامین Eو فیبر، بسیار مفید می‌باشند.

آووکادو

میوه آووکادو معروف به میوه‌ای سالم برای زنان باردار، خواص بسیاری دارد که به بهبود سلامت محل تخمک‌گذاری در بدن خانم‌ها کمک می‌نماید. آووکادو به دلیل داشتن چربی های غیر اشباع امگا ۳ و امگا ۶، می تواند یکی از بهترین گزینه ها در تغذیه قبل از آی وی اف به شمار رود.

استفاده از چربی های سالم

چربی های اشباع شده و ترانس باید کنار گذاشته شود؛ اما چربی های سالم برای سنتز هورمون ها ضروری هستند. غذاهایی نظیر آووکادو، ماهی وحشی، روغن زیتون، روغن نارگیل، آجیل و دانه ها سرشار از چربی های مفید هستند.

مولتی ویتامین

مصرف مولتی‌ویتامین با ۴۰۰ میلی‌گرم اسیدفولیک _به‌ویژه در سه ماه اول بارداری و هفته‌های پیش از لقاح_، موجب کاهش خطر ضایعات نخاعی در مغز و نخاع می‌گردد.

ویتامین C

مصرف ویتامین C از جمله مواردی است که برای تقویت قبل از ای وی اف توصیه می‌شود چرا که باعث کنترل هورمون‌های بدن و افزایش شانس باروری در زنان دارای اختلال فاز لوتئال می‌شود. در مردان این ویتامین، ضمن بالا بردن کیفیت اسپرم‌ها مانع از آسیب به DNA می‌گردد. با مصرف ویتامین C می‌توان خطر مشکلات کروموزومی و سقط جنین را کاهش داد و با حفظ اسپرم در برابر تجمع و انباشتگی، به افزایش تحرک اسپرم‌ها کمک نمود. مهم‌ترین منابع این ویتامین شامل سیب‌زمینی، فلفل قرمز، انواع میوه‌ها به ویژه مرکبات، کلم بروکلی،گوجه فرنگی و کلم می‌باشد.

ویتامین D

ویتامین D به عنوان یکی از نیازهای اصلی بدن در زمینه تولید هورمون‌های جنسی، جهت حفظ تعادل هورمونی و کمک به روند تخمک‌گذاری ضرورت دارد. از منابع اصلی آن می‌توان به روغن کبد ماهی کاد، ماهی چرب، تخم‌مرغ، لبنیات و همچنین نور آفتاب اشاره کرد.

لیپوئیک اسید

لیپوئیک اسید به عنوان یک آنتی‌اکسیدان مهم، علاوه‌بر افزایش کیفیت و تحرک اسپرم مردان موجب حفاظت از اندام تناسلی زنان نیز می‌شود. با مصرف این ماده ضروری که در خوراکی‌هایی همچون اسفناج، گوشت قرمز و سیب‌زمینی یافت می‌شود، بدن می‌تواند به‌طور مداوم از آنتی‌اکسیدان‌ها استفاده نماید.

کلسیم

مصرف کلسیم برای استخوان‌سازی جنین و جلوگیری از پوکی استخوان مادر ضرورت دارد که مصرف روزانه آن، حدود ۱۰۰۰ میلی‌گرم توصیه شده است.

غذاهای دریایی و ماهی ها

به‌طورکلی، غذاهای دریایی نقش مهمی در تقویت بدن و تأمین مواد مورد نیاز آن پیش از اقدام به IVF دارند. ماهی قزل‌آلا با داشتن اسیدهای چرب امگا۳، باعث افزایش جریان خون به اندام‌های تناسلی، تنظیم هورمون‌های تولیدمثلی و کاهش استرس می‌شود. لازم به ذکر است که چربی‌های امگا۳ با تأثیر بر رشد سیستم عصبی و مغز جنین، از خطر زایمان زودرس می‌کاهد. همچنین سلنیوم موجود در این ماهی علاوه‌بر حفاظت از اسپرم، با جلوگیری از شکستگی کروموزوم خطر سقط جنین و نواقص حین تولد را کاهش می‌دهد. مصرف ماهی‌های ساردین، شاه‌ماهی، سالمون وحشی آلاسکایی، لوزی‌ماهی آلاسکایی و… قبل از انجام آی‌وی‌اف، مواد موردنیاز بدن را تأمین می‌کند. در مجموع، ماهی‌های آب‌های سرد بهتر هستند؛ چراکه مواد مغذی آن‌ها ازجمله ویتامین D، روی، سلنیوم، اسیدهای چرب ضروری، ویتامین B12 و… در آن‌ها به دلیل حرارت کمتر، سالم‌تر باقی می‌ماند.

ویتامین B6

ویتامین B6 ازجمله مواد تنظیم‌کننده هورمون‌ها و تنظیم‌کننده قندخون می‌باشد. با مصرف این ویتامین می‌توان علائم ناراحتی صبحگاهی و اختلال فاز لوتئال را بهبود داد و سندرم پیش‌قاعدگی (PMS) را نیز کنترل نمود. مهم‌ترین منابع آن عبارتست از: ماهی کاد، اسفناج، بوقلمون، کبد ماهی سالمون، کرفس، کلم، مارچوبه، ماهی تُن، موز، خربزه، سیر، کلم‌پیچ، کلم بروکسل، شلغم، گل‌کلم، کلم بروکلی، برگ چغندر، فلفل دلمه‌ای و سبزی خردل.

ویتامین B12

با مصرف ویتامین B12 می‌توان حجم و کیفیت اسپرم را در مردان افزایش داد و به کاهش خطر سقط و تقویت پوشش آندومتر در زنان کمک کرد. کمبود این ویتامین ممکن است باعث نامنظم شدن یا حتی توقف تخمک‌گذاری شود؛ لذا با مصرف خوراکی‌هایی نظیر پنیر، تخم‌مرغ، خاوریار (تخم ماهی)، ماهی، گوشت گاو، گوشت گوسفند و… می‌توان از چنین عارضه‌ای جلوگیری نمود.

غذاهای سفید

اگر قصد انجام IVF دارید، باید از مصرف یکسری مواد غذایی خودداری کنید تا عمل موفق تری داشته باشید. غذاهای سفید نظیر نان سفید، برنج سفید، ماکارونی سفید و شکر سفید جزو غذاهای دیر هضم می باشند. همچنین توصیه می شود مواد غذایی نظیر نان های بدون گلوتن با غلات کامل، برنج قهوه ای و عسل جایگزین مواد غذایی قبلی شوند.

الکل و کافئین

باید یادآور شد، زنانی که از الکل استفاده می کنند، دچار تخمک گذاری های نامنظم می شوند و از این رو باید از مصرف آن برای آی وی اف خودداری کنند؛ همینطور باید مصرف نوشیدنی هایی که کافئین بالایی دارند مانند قهوه و نوشیدنی های انرژی زا متوقف شده و به جای آن ها از مایعات طبیعی بیشتری استفاده شود.

برای اطلاعات بیشتر در مورد مواد غذایی که زنان باردار نباید مصرف کنند، کلیلک کنید.

شیرین کننده های مصنوعی

شیرین‌کننده‌های مصنوعی که گاهی به جای قند در چای یا قهوه استفاده می‌شوند، باوجود جلوگیری از افزایش وزن موجب اختلال در روند IVF می‌گردند. در همین راستا بهتر است از شیرین‌کننده‌های مبتنی‌بر سوکرالوز یا دیگر شربت‌های شیرین‌کننده طبیعی استفاده نمود.

شکر تصفیه‌شده از موادی است که حتی مقدار بسیار کمی از آن، خیلی سریع سطح قندخون را افزایش می‌دهد. بدین‌ترتیب، سرعت تولید انسولین توسط کبد افزایش می‌یابد و با بروز مقاومت به انسولین در درازمدت، قدرت باروری زن نیز تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.

غذاهای دریایی خام

باید تاحدامکان از مصرف ماهی‌های پرورشی خودداری نمود و ماهی‌های خام یا جیوه‌دار مانند کوسه‌ماهی، شمشیرماهی، سوشی و… را از رژیم غذایی خود حذف کرد؛ در غیر این صورت، احتمال بروز مشکلات مادرزادی در جنین وجود خواهد داشت.

برخی مواد گیاهی

مصرف برخی انواع چای و مواد گیاهی ازقبیل جینسینگ، شیرین‌بیان و… در زمان بارداری ضرر دارد و باید از آن خودداری گردد.

تخم مرغ خام

مصرف تخم‌مرغ نپخته و خام به‌علت داشتن ویروس سالمونلا، زمینه‌ساز مسمویت غذایی می‌شود و باید از آن خودداری نمود.

انواع خاصی از پنیر

باوجود خاصیت بالای لبنیات برای تقویت بدن، انواعی از پنیرها همچون پنیرهای آبی‌رنگ و نرم با داشتن باکتری‌هایی، باعث عفونت می‌شوند و مصرف آن‌ها مجاز نمی‌باشد. همچنین مصرف شیر غیرپاستوریزه نیز در ایام قبل از IVF یا دوران بارداری توصیه نمی‌شود.

غذاهای حاوی سویا

غذاهای فرآوری‌شده حاوی سویا همانند پودر پروتئین سویا، شیر سویا، پنیر سویا، برگر سویا، چیپس سویا و گوشت سویا با داشتن ویژگی‌هایی مشابه استروژن، موجب برهم‌خوردن تعادل هورمونی زنان و مردان می‌شود و نباید مورد استفاده قرار گیرد.

درکنار نکات تغذیه‌ای ذکر شده برای بانوان علاقه‌مند به آی‌وی‌اف، اتخاذ رژیم غذایی باروری برای مردان نیز اهمیت خاص خود را دارد و در نتایج روش‌های کمک‌باروری اثر می‌گذارد. به همین منظور توصیه می‌شود که مردان از ۳ ماه مانده به انجام IVF، مقادیر روزانه‌ای از مولتی‌ویتامین‌های سلنیوم و روی مصرف کنند تا اسپرم‌های خود را تقویت نمایند. باتوجه به مدت‌زمان ۹۰ روزه برای آماده‌سازی ژنتیکی در طول فرآیند تولید اسپرم، این امر موجب تولید اسپرم‌هایی سالم و باکیفیت برای باروری می‌گردد.

تغذیه مناسب در بارداری به ویژه برای موفقیت روش آی وی اف بسیار حائز اهمیت می باشد و لازم است که مواد مغذی متنوعی در رژیم های غذایی قبل و بعد از IVF گنجانده شود تا شرایط مناسب تری برای رشد جنین فراهم گردد.

قبل از شروع مراحل آی وی اف بدن خود را به نوشیدن مایعات عادت دهید. مصرف روزانه حداقل ۳ لیتر آب شامل آبمیوه ها، آب نارگیل یا سایر نوشیدنی ها ضروری است؛ چراکه آبرسانی سبب تسریع در هضم و جذب مواد مغذی می شود.

غذاهای چرب و غذاهای سفید سبب طولانی شدن هضم غذا و بروز اثرات منفی بر بدن می شود. همچنین توصیه می شود از غذاهای گرم با هضم آسان استفاده کنید؛ چراکه هضم غذای خنک، طولانی و مشکل است. تحقیقات نشان می دهد زنانی که مقادیر بیشتری سبزیجات و میوه های تازه، غلات کامل، حبوبات، روغن زیتون، ماهی و مصرف کمتر گوشت قرمز را در رژیم غذایی خود گنجانده اند، درصد موفقیت بیشتری در آی وی اف داشته اند.