علائم چسبندگی رحم و روش های درمان آن

سندرم آشرمن (Ashermans Syndrome) نوعی چسبندگی رحم در زنان است که با تغییر در چرخه قاعدگی خود را نشان می‌دهد. این سندرم یک سندرم اکتسابی و به معنای وجود اسکار در رحم یا سرویکس (دهانه و گردنه رحم) است. بافت اسکار ایجاد شده باعث چسبندگی دیواره‌های رحم به یکدیگر شده و فضای طبیعی و نرمال آن را کاهش می‌دهد، به همین دلیل این سندروم با نام چسبندگی داخل رحمی نیز شناخته می‌شود. با ما همراه شوید تا در این مطلب بیشتر با سندرم آشرمن آشنا شویم.

سندرم آشرمن چیست؟

سندرم آشرمن یک بیماری اکتسابی و نادر است که در رحم اتفاق می‌افتد. همان طور که در مقدمه اشاره شد در این سندرم به دلیل زخم و ضربه، همه یا بخشی از دیواره رحم به یکدیگر می‌چسبد. میزان چسبندگی این سندروم می‌تواند خفیف بوده و یا در موارد شدید به طور کامل دیواره پشت و جلو رحم را به یکدیگر بچسباند.

در موارد بسیار حاد میزان چسبندگی به اندازه‌ای است که دیواره‌های رحم در یکدیگر ادغامم می‌شوند. این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی مانند زایمان‌های متعدد، برداشتن پولیپ، جراحی‌های لگنی، سقط جنین ناقص اتفاق بیفتد.

علائم چسبندگی رحم چیست؟

سندرم آشرمن می‌تواند خود را با علائم زیر در زنان نشان دهد.

• آمنوره (Amenorrhea) یا عدم وقوع قاعدگی
• هایپومنوره (Hypermenorrhea) یا تجربه دوره‌های قاعدگی با خونریزی بسیار کم
• احساس درد کرامپی بسیار شدید در دوران قاعدگی
• ناتوانی در بارداری
• سقط جنین
• درد شدید در دوران قاعدگی
• درد زیاد در بخش لگن
• احساس درد شدید هنگام رابطه جنسی
• بیماری آندومتریوز

همچنین ممکن است برخی از زنان بدون داشتن هیچ کدام از علائم فوق به این سندرم دچار شوند. لازم به ذکر است که علائم فوق می‌تواند دلایل دیگر مانند چاقی، فشار بیش از اندازه به رحم، کاهش وزن یک باره شدید، یائسگی یا مصرف قرص ضد بارداری داشته باشد. بنابراین در صورت مشاهده علائم فوق برای تشخیص علت آن بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.

علت ابتلا به سندرم آشرمن

بیش تر 90 درصد از مبتلایان سندرم آشرمن به علت اتساع و کورتاژ یا باقی ماندن جفت پس از زایمان ایجاد می‌شود. همچنین این بیماری می‌تواند به دلایل دیگری مانند جراحی‌های لگنی، سزارین یا فیبروم نیز ایجاد شود. از جمله اصلی‌ترین علل ابتلا به چسبندگی رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• آی یو دی (IUD)
• پرتو درمانی
• دیلاتاسیون (Dilatation) یا کورتاژ
• جراحی فیبروم رحم
• سابقه درمان رادیوتراپی
• عفونت ارگان‌های تولید مثل
• جراحی‌ ناهنجاری‌های رحمی مادرزادی مانند سپتوم رحمی یا رحم دوشاخ
• بافت اسکار ناشی از سزارین یا ناشی از بخیه‌ها
• تشکیل بافت اسکار به دلیل جراحی‌های داخل رحمی

بیشتر بخوانید: کدام بیماری های رحم و تخمدان باعث ناباروری می شود؟

روش های تشخیص سندرم آشرمن

سندرم آشرمن یا چسبندگی رحم با معاینه فیزیکی قابل تشخیص نیست. در صورتی که پزشک بعد از معاینه احتمال این بیماری در زنان را بدهد، برای بیمار آزمایش خون تجویز می‌شود تا هورمون‌های مورد نظر برای تشخیص این بیماری سنجیده شود. همچنین می‌توان از سونوگرافی برای مشاهده فولیکول‌ها و میزان ضخامت رحم استفاده کرد.

یکی دیگر از روش‌های تشخیص این سندرم، عمل هیستروسکوپی (Hysteroscopy) است. در این روش پزشک ابتدا دهانه رحم را کمی گشاده کرده و سپس یک هیستروسکوپ وارد رحم می‌کند. هیستروسکوپ مانند یک تلسکوپ کوچک است که به پزشک این امکان را می‌دهد با وضوح و دقت مناسبی داخل رحم را مشاهده کند. بسیاری از پزشکان این روش را بهترین روش تشخیص سندرم آشرمن می‌دانند.

با توجه به وضعیت بیمار پزشک ممکن است روش هیستروسپالپوگرام یا HSG را نیز برای تشخیص این سندرم تجویز کند. در این روش رنگ مخصوصی به رحم تزریق می‌شود تا پزشک بتواند با استفاده از اشعه ایکس رشد یا انسداد لوله‌های فالوپی رحم و مشکلات مربوط به حفره آن را تشخیص دهد.

سونوگرافی سالین انفوزین یکی دیگر از روش‌های تشخیص این سندرم در زنان است. در این روش محلول سالین که مخلوطی از آب و نمک است برای ایجاد تصویر واضح به داخل رحم تزریق می‌شود. این مایع باعث انبساط رحم شده و پزشک می‌تواند به صورت واضح‌تر آن را مشاهده کرده و وجود چسبندگی را تشخیص دهد.

عوارض چسبندگی رحم چیست؟

لایه داخلی رحم یا همان بافت اندومتر نقش بسیار مهمی در لانه گزینی و باروری دارد و هرگونه آسیب به اندومتر می‌تواند باروری زنان را تحت تأثیر قرار دهد. از مهم‌ترین عوارض چسبندگی رحم می توان به عدم توانایی در بارداری یا سقط مکرر اشاره کرد. البته برخی از زنان مبتلا به سندرم آشرمن قادر به بارداری هستند، اما چسبندگی در رحم می‌تواند برای جنین در حال رشد خطر ایجاد کند.

احتمال سقط جنین و مرده زایی نیز بیشتر از زنان بدون این شرایط خواهد بود. درد شکم و عدم پریودی از دیگر عوارض احتمالی این بیماری هستند که معمولا به دلیل انسداد لوله فالوپ بروز می‌کنند. همچنین خانمهایی که در سیکل آی وی اف قرارمی گیرند ممکن است اندومتر مناسبی جهت انتقال جنین به حفره رحم نداشته باشند و یا با آی وی اف ناموفق مواجه شوند.

برای درمان یا پیشگیری از عارضه چسبندگی رحم (سندروم آشرمن) عواملی مانند جراحی‌ های قبلی رحم و عفونت‌ ها یا آسیب‌ های وارد شده به رحم می‌توانند نقش مهمی داشته باشند. با انجام اقدامات پیشگیرانه مانند درمان فوری عفونت‌ ها و اجتناب از جراحی‌ های غیر ضروری و رعایت مراقبت‌ های بعد از جراحی می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد یا آن را کنترل کرد. همچنین تغییرات در سبک زندگی و تغذیه مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت افراد مبتلا کمک کند. برای اطلاعات بیشتر به Cleveland Clinic مراجعه کنید.

آیا امکان بارداری با چسبندگی رحم وجود دارد؟

سندرم آشرمن می‌تواند از بارداری زنان جلوگیری کند، در حالی که برخی دیگر از زنان با وجود این بیماری باز هم باردار می‌شوند. نکته مهم آن که این سندرم در دوران بارداری می‌تواند برای جنین خطرساز باشد. این سندرم احتمال سقط جنین را نیز افزایش می‌دهد. از جمله خطرات سندرم آشرمن در دوران بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• جفت سر راهی
• جفت جلدی
• خونریزی بیش از حد

در صورتی که زنان باردار دچار این چسبندگی رحم شوند، مراقبت‌های دوران بارداری و تعداد ویزیت‌های پزشک متخصص افزایش پیدا کرده و این زنان باید بیشتر از زنان باردار دیگر مراقبت‌های بارداری را دنبال کنند. لازم به ذکر است که این بیماری با استفاده از عمل جراحی قابل درمان است و زنان پس از درمان می‌توانند نسبت به بارداری اقدام کنند. براساس توصیه پزشکان بهتر است حداقل یک سال بین عمل جراحی و بارداری فاصله بیفتد.

سندرم آشرمن چگونه درمان می‌شود؟

برای درمان چسبندگی رحم از یک روش جراحی به نام هیستروسکوپی استفاده می‌شود. در این روش ابزارهای کوچکی به انتهای هیستروسکوپی وصل شده و تا از آن برای از بین بردن عارضه و اسکار استفاده شود. این عمل جراحی با بیهوشی انجام می‌شود.

پس از انجام عمل جراحی بیمار باید تا زمان مشخص شده توسط پزشک آنتی بیوتیک مصرف کرده تا از بروز عفونت جلوگیری کند. همچنین برای بالا بردن میزان موفقیت این عمل و تقویت بافت رحم در کنار آنتی بیوتیک قرص‌های استروژن نیز برای بیمار تجویز می‌شود. در صورت انجام عمل جراحی توسط افراد غیر متخصص احتمال آسیب به بافت سالم رحم هنگام برداشتن بافت اسکار وجود دارد.

پس از عمل جراحی برای سنجش میزان موفقیت عمل جراحی باید در ویزیت بعدی هیستروسکوپی مجدد برای مشاهده رحم انجام شود. از آن جا که احتمال تشدید چسبندگی بعد از انجام عمل نیز وجود دارد، پزشکان توصیه می‌کنند بعد از عمل جراحی تا یک سال اقدام برای بارداری را به تعویق براندازند تا از درمان کامل مطمئن شوند.

سوالات متداول

من تا کنون کورتاژ نداشته‌ام، آیا احتمال ابتلا به این سندرم وجود دارد؟

بله سندرم آشرمن می‌تواند به دلایل دیگر مانند عفونت رحمی، جراحی‌های رحمی، سزارین یا هر آسیب به رحم اتفاق بیفتد.

دوره‌های پریود من منظم است، آیا ممکن است دچار سندرم آشرمن شده باشم؟

بله این سندرم در برخی زنان باعث قطع کامل پریودی شده اما در برخی دیگر تنها آن را کاهش می‌دهد. بنابراین ممکن است با وجود قاعدگی منظم متوجه کاهش میزان خونریزی و یا کوتاه‌تر شدن دوره آن شوید.

چگونه می‌توان از چسبندگی رحم مطمئن شد؟

چسبندگی رحم با وجود علائم نیز قابل تشخیص قطعی نیست. هر کدام از علائم این سندرم می‌تواند علت های دیگر داشته باشد. از این رو برای اطمینان از وقوع این سندرم می‌توان از روش‌هایی مانند عکس رنگی رحم (هیستروسالینگوگرافی) یا هیستروسکوپی که در آن‌ها از رحم عکس برداری می‌شود، استفاده کنید.

آیا عدم درمان بیماری خطرناک خواهد بود؟

دلیل اصلی برای درمان این سندرم برداشتن بافت چسبیده و آمادگی رحم برای بارداری است. بنابراین اگر برنامه‌ای برای بارداری ندارید، نیازی به عمل جراحی نیست و بافت می‌تواند در رحم باقی بماند. البته اگر این بیماری باعث قطع کامل قاعدگی شده و علائم آن شما را اذیت کند، بهتر است آن را درمان کنید.

آیا IUD می‌تواند باعث سندرم آشرمن شود؟

بسیاری از پزشکان متخصص از این روش برای کاهش خطر ابتلا به زخم پس از درمان چسبندگی رحم استفاده می‌کنند. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد IUD خود به خود باعث ایجاد چسبندگی در رحم می‌شود، با این حال هرگونه حمله به حفره رحم، بیوپسی آندومتر، جایگذاری IUD یا هیسترسکوپی می‌تواند باعث ورود باکتری به رحم شده و احتمال بروز این سندرم را افزایش دهد.