آیا بارداری بعد از سرطان دهانه رحم امکان پذیر است؟

سرطان دهانه رحم یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان بانوان است که معمولاً بعد از یائسگی در آن‌ها ایجاد می‌شود. با توجه به میزان شیوع این بیماری، آشنایی با علائم هشدار دهنده سرطان دهانه رحم جهت شناسایی زودهنگام آن در تمام بانوان ضروری است. در صورتی که سرطان دهانه رحم در زمان مناسب تشخیص داده شده و درمان شود، می‌توان از بروز عوارض جدی آن جلوگیری کرد. بسیاری از زنان می‌پرسند از کجا بفهمیم سرطان رحم داریم و چگونه آن را از بیماری‌های دیگر تشخیص دهیم؟ باید گفت انواع سرطان‌های زنان نظیر سرطان رحم، سرطان دهانه رحم، سرطان تخمدان و... دارای برخی علائم مشترک و برخی علائم اختصاصی هستند که آشنایی با آن‌ها کمک می‌کند تا زودتر چنین نشانه‌هایی را [در صورت وجود] در خود پیدا کنید و به تشخیص سرطان رحم و درمان بپردازید.

سرطان دهانه رحم را می‌توان با علائمی مانند خونریزی‌های نامنظم قاعدگی حدس زد؛ از این رو در صورت مشاهده این مشکل، حتماً برای معاینه به پزشک متخصص مراجعه کنید. سرطان دهانه رحم در برخی از زنان می‌تواند منجر به نازایی شود؛ اما در بسیاری دیگر بعد از درمان این بیماری قدرت باروری حفظ می‌شود. بنابراین در صورت مشاهده مجموعه‌ای از این علائم بهتر است برای یک چکاپ کامل به پزشک مراجعه شود. در این مطلب با ما همراه شوید تا بیشتر با این بیماری آشنا شوید.

سرطان دهانه رحم چیست؟

دهانه رحم یا همان سرویکس (cervix) پایین‌ترین قسمت رحم است که آن را به واژن متصل می‌کند. رشد غیرطبیعی سلول‌های دهانه رحم می‌تواند منجر به بروز سرطان دهانه رحم شود. این رشد غیرطبیعی در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند به دیگر اندام‌های بدن مانند مثانه، کبد، ریه‌ها و یا واژن نیز منتشر شود.

سرطان دهانه رحم دومین سرطان شایع و چهارمین سرطان منجر به مرگ در میان بانوان است. این بیماری دارای سرعت رشد کندی است که در صورت تشخیص به موقع می‌توان از تأثیرات منفی آن تا حد زیادی جلوگیری کرد.

علت وقوع سرطان دهانه رحم چیست؟

علت وقوع سرطان دهانه رحم مانند دیگر سرطان‌ها تا حد زیادی نامشخص است؛ اما مهم‌ترین عامل ایجاد این بیماری را عفونت ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) می‌دانند. داشتن شرکای جنسی متعدد، احتمال بروز عفونت و بیماری‌های مقاربتی و درنتیجه سرطان را افزایش می‌دهد.

آغاز رابطه جنسی در سنین پایین نیز می‌تواند احتمال وقوع این بیماری را افزایش دهد. استفاده از قرص‌های ضدبارداری بیش از 5 سال و ضعف سیستم ایمنی نیز از دیگر عوامل شناخته‌شده‌ای است که می‌تواند بر وقوع این سرطان تأثیرگذار باشد. همچنین لازم به ذکر است که احتمال وقوع این بیماری در زنان سیگاری 2 تا 5 برابر بیشتر از افراد دیگر است.

عوامل تشدیدکننده بیماری

در بیماری سرطان دهانه رحم نیز مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر، عواملی یافت می‌شود که لزوماً به‌وجودآورنده‌ی این عارضه نیست اما خطر ابتلا به آن یا شدت گرفتنش را افزایش می‌دهد. مهم‌ترین علل خطرساز سرطان سرویکس عبارتند از:

• ابتلا به بیماری ایدز
• مصرف داروهای سرکوبگر پاسخ ایمنی به‌یژه پس از عمل پیوند عضو
• ابتلا به عفونت کلامیدیا
• کمبود میوه و‌سبزیجات در برنامه غذایی
• سابقه مصرف داروی DES توسط مادر فرد در دوران بارداری برای جلوگیری از سقط جنین
• سابقه خانوادگی سرطان دهانه رحم به‌ویژه در مادر و خواهر

علائم سرطان دهانه رحم

همان‌طور که اشاره شد، آشنایی با علائم هشدار دهنده سرطان دهانه رحم به تشخیص و مدیریت سریع‌تر آن کمک می‌کند. البته این بیماری مانند دیگر سرطان‌ها می‌تواند تا مراحل پیشرفته علائم خاصی را بروز ندهد، اما در موارد بسیاری سرطان دهانه رحم با علائم زیر همراه است که حتماً در صورت مشاهده در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه کنید.

• ترشحات مدام واژن
• خونریزی بی‌دلیل از واژن
• درد شکم
• درد و خونریزی بعد از رابطه جنسی
• نشت ادرار و مدفوع از ناحیه مهبل
• بی‌اشتهایی و کاهش وزن
• کم‌خونی

از کجا بفهمیم سرطان رحم داریم یا سرطان سرویکس؟

همان‌گونه که اشاره شد، سرطان‌های مختلف زنان اعم از سرطان تخمدان یا سرطان رحم و دهانه رحم دارای برخی علائم مشترک و برخی علائم متفاوت هستند. از طرفی در مراحل ابتدایی این بیماری‌ها ممکن است حتی یک نشانه کوچک هم ظاهر نشود و تشخیص سرطان رحم یا دیگر عارضه‌ها بدون انجام معاینات پزشکی دشوار باشد. وقتی که برخی علائم ظاهر می‌گردد، ممکن است بانوان از خود بپرسند از کجا بفهمیم سرطان رحم داریم یا سرطان سرویکس و چطور باید به قطعیت برسیم؟ معمولاً در صورتی که علائم ذکرشده برای سرطان دهانه رحم مشاهده و به پزشک گزارش شد، آزمایش‌های لازم جهت تشخیص قطعی تجویز می‌شود. همچنین سرطان رحم نشانه‌هایی دارد که برخی مشترک با دیگر بیماری‌ها و برخی متمایزند. از مهم‌ترین این علائم می‌بایست به موارد زیر اشاره کرد:

• درد در ناحیه شکم
• درد در بخش لگن
• احساس خستگی دائمی
• بی‌اشتهایی
• نیاز به دفع ادرار مکرر و درد حین آن
• کاهش وزن بی‌دلیل
• کمردرد غیرعادی و ورم در پاها
• ترشح غیرطبیعی واژن با رنگ و بوی متفاوت
• خونریزی غیرعادی واژینال

مراحل سرطان دهانه رحم

سرطان سرویکس مراحل مختلفی دارد که با انجام آزمایش خون و اشعه ایکس مشخص می‌شود. سرطان دهانه رحم دارای چهار مرحله است که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم:

• مرحله 1: سرطان کوچک بوده و فقط در دهانه رحم وجود دارد. سلول‌های سرطانی می‌توانند به غدد لنفاوی نیز سرایت کنند.
• مرحله 2: سلول‌های سرطانی می‌تواند به خارج از دهانه رحم و غدد لنفاوی سرایت کرده اما به دیواره لگن و دیگر نقاط بدن منقل نمی‌شود.
• مرحله 3: سلول‌های سرطانی به بخش‌های تحتانی لگن و واژن سرایت کرده و حتی می‌تواند به مجرای ادرار نیز منتقل شود.
• مرحله 4: در این مرحله بیماری بسیار پیشرفت کرده و می‌تواند به دیگر اندام‌های بدن مانند استخوان، ریه‌ها و کبد نیز نفوذ کند.

آیا زنان در بارداری به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند؟

همان‌طور که در بالا اشاره شد، احتمال وقوع این بیماری در دوران بعد از یائسگی و در دهه 30 تا 50 سالگی بیشتر است؛ اما آیا احتمال وقوع این بیماری در زمان بارداری نیز وجود دارد؟ بله. احتمال وقوع سرطان در زنان باردار مانند دیگر زنان نیز وجود دارد؛ البته تنها 1 تا 3 درصد این بیماری در زنان باردار و یا پس از زایمان تشخیص داده‌شده است.

سرطان دهانه رحم ممکن است به صورت مستقیم تأثیری بر روی جنین و بارداری نداشته باشد اما موارد زیر می‌تواند بر روی جنین و بارداری پس از وقوع بیماری تأثیرگذار باشد:

• پاره شدن و یا شکستن تومور حین زایمان
• خونریزی حین زایمان
• زایمان زودرس
• خطر آمبولی
• درمان تأخیری
• گسترش سلول‌های سرطانی به دیگر بخش‌های بدن

بیشتر بخوانید: کدام بیماری های رحم و تخمدان باعث ناباروری می شود؟

آیا باوجود سرطان دهانه رحم امکان بارداری وجود دارد؟

متأسفانه پس از ابتلا به سرطان دهانه رحم، اغلب زنان قابلیت باروری خود را از دست می‌دهند. البته برخی از زنان در صورت درمان به موقع و مؤثر هنوز می‌توانند باردار شوند. این بیماری بنا به دلایل زیر می‌تواند مانع از باروری زنان شود:

• جراحی هیسترکتومی رحم
• برداشتن لوله‌های فالوپ
• تأثیر منفی رادیوتراپی بر عملکرد تخمدان و رحم
• عمل بیوپسی از بافت رحم

انجام بیوپسی یا همان نمونه‌برداری از بافت رحم که به‌عنوان راهکار تشخیص و درمان سرطان دهانه رحم مورداستفاده قرار می‌گیرد که این نمونه‌برداری احتمال سقط‌جنین را افزایش خواهد داد.

اقدامات لازم جهت بارداری با وجود سرطان دهانه رحم

باردار نشدن زوج‌های جوان می‌تواند تأثیرات منفی روانی زیادی بر روی آنان داشته باشد. سرطان دهانه رحم معمولاً پس از 40 سالگی در بانوان ایجاد می‌شود که در این سن قدرت باروری زنان کمتر شده و ریسک تولد کودک ناسالم نیز بیشتر است. در صورتی که بارداری به تعویق افتاده است، قبل از انجام هر کاری به پزشک متخصص مراجعه کرده تا علت اصلی ناباروری شناسایی شود.

برای مثال ممکن است که رحم سالم بوده و تنها سطح هورمون‌های بدن پایین باشد. همچنین اگر بیمار تحت درمان سرطان دهانه رحم بوده و قصد بارداری داشته باشد، بهتر است حداقل یک سال بین روند درمان و اتمام پرتو درمانی و شیمی درمانی فاصله بی اندازید. در صورتی که با وجود این بیماری قصد بارداری داشته باشید، اقدامات زیر بسیار مفید و البته مهم خواهد بود:

• تشخیص زودهنگام بیماری
• انتخاب زمان مناسب برای بارداری
• فریز تخمک و جنین
• استفاده از داروهای افزایش قدرت بارداری

تشخیص زودهنگام بیماری

برای بانوان بالای 40 سال، انجام آزمایش‌های دوره‌ای و آزمایش پاپ اسمیر می‌تواند بسیار مفید باشد. انجام دوره‌ای این آزمایشات طبق تجویز پزشک باعث می‌شود در صورت وجود سلول‌های سرطانی و یا دیگر بیماری‌های مربوط به رحم، پزشک از آن‌ها آگاه شده و بتوان روند درمان را در زمان مناسبی آغاز کرد.

اگر سرطان دهانه رحم پیشرفت کند، سلول‌های سرطانی به دیگر بافت‌های بدن نیز منتقل‌شده و درمان آن نیازمند عمل‌های جراحی مانند برداشتن رحم است که در این صورت امکان بارداری برای بانوان از بین خواهد رفت.

انتخاب زمان مناسب برای بارداری

همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، اگر بعد از درمان این بیماری به دنبال بارداری هستید، بهتر است حداقل یک سال فاصله بی اندازید تا هم اثرات پرتودرمانی و دیگر روش‌های درمان کمتر شده و هم بدن شما قدرت و توان لازم را به دست آورد. همچنین حتماً قبل از اقدام به بارداری با پزشک متخصص صحبت کرده تا آزمایش‌های لازم را انجام دهید.

فریز تخمک و جنین

پیشرفت‌های چشمگیر در زمینهٔ ناباروری باعث شده که این روزها امکان استفاده طولانی‌مدت از تخمک‌ها، اسپرم‌ها و جنین وجود داشته باشد. درنتیجه در صورتی که سرطان دهانه رحم در زنان تشخیص داده شود می‌توان قبل از آغاز روند درمان، طی دو تا سه مرحله تخمک‌های زن را طی فرایند تخمک کشی استخراج کرده و فریز کرد. در این صورت می‌توان عمل لقاح مصنوعی را در فضایی بیرون از بدن مادر و در محیط آزمایشگاهی انجام داد. در صورتی که پزشک معالج تشخیص دهد که بارداری تأثیر منفی بر روی روند درمان مادر نخواهد گذاشت، به مادر اجازه بارداری با روش IVF داده می‌شود.

بیشتر بخوانید: روش فریز کردن تخمک چیست و چه شرایطی دارد؟

استفاده از داروهای افزایش قدرت باروری

مصرف داروها و روند درمان پس از بهبودی از سرطان دهانه رحم، می‌تواند منجر به کاهش هورمون‌های طبیعی باروری در بدن شود و کاهش این هورمون‌ها احتمال بارداری در زنان را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. از این رو بانوان برای رفع این مشکل می‌توانند از داروهای افزایش قدرت باروری به صورت تزریقی و یا خوراکی استفاده کنند.

روش‌های مختلف درمان سرطان دهانه رحم و تأثیر آن بر باروری

همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، بارداری در برخی از زنان بعد از درمان سرطان سرویکس نیز امکان‌پذیر است. احتمال بارداری بعد از سرطان دهانه رحم می‌تواند به عواملی مانند میزان پیشرفت سرطان و روش درمان وابسته باشد. در ادامه با روش‌های درمان این سرطان و تأثیر آن بر روی باروری آشنا خواهیم شد.

روش شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی یکی از روش‌های قدیمی درمان سرطان است که می‌تواند سلول‌های تقسیم شونده سرطانی را به سرعت مورد هدف قرار داده و آن‌ها را از بین ببرد؛ البته در این روش سلول‌های سالم نیز مورد حمله قرار می‌گیرند. شیمی‌درمانی در مردان می‌تواند منجر به نابودی اسپرم و بیضه‌ها و در زنان منجر به نابودی تخمدان و یا کاهش تحرک آن‌ها شود. همچنین این روش درمان می‌تواند عوارضی مانند نارسانی تخمدان که باعث پریود نامنظم یا گرگرفتگی می‌شود را به دنبال داشته باشد، که در آن تخمدان‌ها قادر به تولید تخمک سالم نیستند که منجر به خشکی واژن و بروز علائم یائسگی خواهد شد.

تحقیقات انجمن سرطانی آمریکا نشان می‌دهد که احتمال عدم بارداری در زنانی که به سرطان مبتلا شده‌اند، حدود 40 تا 60 درصد است. همچنین زنانی که درمان بیماری سرطان آن‌ها قبل از 30 سالگی انجام‌شده است، شانس بیشتری برای بارداری دارند. دختران و زنانی که شیمی‌درمانی و سرطان باعث وقوع یائسگی زودرس در آن‌ها شده است، احتمال بارداری ندارند. نوع شیمی‌درمانی، دوره درمان، دوز دارو، سن بیمار و شرایط جسمی او همگی از عواملی هستند که بر احتمال بارداری بعد از شیمی‌درمانی تأثیرگذار خواهند بود.

روش پرتودرمانی

یکی دیگر از روش‌های شناخته‌شده درمان سرطان از جمله سرطان دهانه رحم، پرتودرمانی است. در این روش از پرتوهایی با انرژی بالا برای مورد هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی و از بین بردن آن‌ها استفاده می‌شود. در این روش فقط تومور و اطراف آن مورد حمله قرار می‌گیرند.

پرتودرمانی واژن یا لگن می‌تواند همچنین بر تخمک‌ها و فولیکول‌ها نیز تأثیر بگذارد و همچنین احتمال زایمان زودرس و یا سقط‌جنین را نیز افزایش می‌دهد. پرتودرمانی سر می‌تواند بر غده هیپوفیز که وظیفه ارسال سیگنال به تخمدان‌ها را دارد نیز تحت تأثیر قرار دهد.

روش جراحی

جراحی یکی از معمول‌ترین روش‌های درمان است که به‌عنوان بزرگ‌ترین شانس درمان نیز شناخته می‌شود. در این روش با توجه به میزان و شدت بیماری، می‌توان نسبت به بیرون آوردن تخمدان یا تخمدان‌ها، لوله‌های رحمی و مهبل اقدام کرد. لازم به ذکر است که با توجه به قسمت بیرون آورده شده بدن، زنان بعد از جراحی احتمال باروری خود را ازدست‌داده یا هنوز می‌توانند باردار شوند. همچنین دیگر عوارض بعد از جراحی مانند چسبندگی، اسکار یا فیبروز که باعث انسداد لوله‌های رحمی می‌شود، می‌تواند بر باروری شخص تأثیر بگذارد.

سخن پایانی

به علت پیشروی آهسته بیماری سرطان دهانه رحم در مقایسه با بسیاری از انواع دیگر سرطان، معاینات منظم و تشخیص زودهنگام آن می‌تواند به درمان و مدیریت سریع‌تر عارضه کمک کند. بااین‌حال اگر بیماری در مراحل پیشرفته نیز تشخیص داده شد لزوماً منجر به مرگ نمی‌شود و جای نگرانی ندارد؛ زیرا سرطان‌های مرتبط با رحم و تخمدان‌ها را می‌توان با جدا کردن بخش آلوده یا حتی خارج‌سازی کامل تخمدان‌ها و رحم درمان کرد و از سرایت آن به بخش‌های دیگر بدن پیشگیری نمود. 

پرسش های متداول

1) آیا می‌توان بعد از سرطان دهانه رحم باردار شد؟

این موضوع به شدت بیماری و روند درمان آن بستگی دارد. در بسیاری از اوقات به دلیل نیاز به جراحی و تخلیه بافت‌های آسیب‌دیده، دیگر امکان بارداری وجود نخواهد داشت و برای فرزندآوری می‌توان از رحم جایگزین استفاده کرد. اما اگر عارضه در مراحل اولیه و با روش‌هایی همچون پرتودرمانی بهبود یابد، همچنان شانس بارداری باقی می‌ماند.

2) سرطان دهانه رحم در چه سنی رخ می‌دهد؟

احتمال ابتلا به این بیماری در سنین مختلف پس از بلوغ وجود دارد؛ اما بیشتر مبتلایان پس از ۴۰ سالگی دچار سرطان سرویکس می‌شوند.

3) آیا احتمال بروز سرطان دهانه رحم در بارداری وجود دارد؟

بله؛ اما احتمال آن بسیار کم است و کمتر از ۳ درصد مبتلایان، علائم بیماری را در دوران حاملگی مشاهده می‌کنند.