آیا بارداری بعد از سرطان دهانه رحم امکان پذیر است؟

سرطان دهانه رحم یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان بانوان است که معمولاً بعد از یائسگی در آن‌ها ایجاد می‌شود. در صورتی که سرطان دهانه رحم در زمان مناسب تشخیص داده شده و درمان شود، می‌توان از بروز عوارض جدی آن جلوگیری کرد.

سرطان رحم را می‌توان با علائمی مانند خونریزی‌های نامنظم قاعدگی حدس زد؛ از این رو در صورت مشاهده این مشکل، حتماً برای معاینه به پزشک متخصص مراجعه کنید. سرطان رحم در برخی از زنان می‌تواند منجر به نازایی شود اما در بسیاری دیگر بعد از درمان این بیماری قدرت باروری حفظ می‌شود. در این مطلب با ما همراه شوید تا بیشتر با این بیماری آشنا شوید.

سرطان رحم چیست؟

دهانه رحم یا همان سرویکس (cervix) پایین‌ترین قسمت رحم است که آن را به واژن متصل می‌کند. رشد غیرطبیعی سلول‌های دهانه رحم می‌تواند منجر به بروز سرطان دهانه رحم شود. این رشد غیرطبیعی در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند به دیگر اندام‌های بدن مانند مثانه، کبد، ریه‌ها و یا واژن نیز منتشر شود.

سرطان دهانه رحم دومین سرطان شایع و چهارمین سرطان منجر به مرگ در میان بانوان است. این بیماری دارای سرعت رشد کندی است که در صورت تشخیص به موقع می‌توان از تأثیرات منفی آن تا حد زیادی جلوگیری کرد.

علت وقوع سرطان رحم چیست؟

علت وقوع سرطان رحم مانند دیگر سرطان‌ها تا حد زیادی نامشخص است اما مهم‌ترین عامل ایجاد این بیماری را عفونت ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی HPV می‌دانند. داشتن شرکای جنسی متعدد، احتمال بروز عفونت و بیماری‌های مقاربتی و درنتیجه سرطان را افزایش می‌دهد.

آغاز رابطه جنسی در سنین پایین نیز می‌تواند احتمال وقوع این بیماری را افزایش دهد. استفاده از قرص‌های ضدبارداری بیش از 5 سال و ضعف سیستم ایمنی نیز از دیگر عوامل شناخته‌شده‌ای است که می‌تواند بر وقوع این سرطان تأثیرگذار باشد. همچنین لازم به ذکر است که احتمال وقوع این بیماری در زنان سیگاری 2 تا 5 برابر بیشتر از افراد دیگر است.

علائم سرطان رحم

این بیماری مانند دیگر سرطان‌ها می‌تواند تا مراحل پیشرفته علائم خاصی را بروز ندهد، اما در موارد بسیاری سرطان دهانه رحم با علائم زیر همراه است که حتماً در صورت مشاهده در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه کنید.

• ترشحات مدام واژن
• خونریزی بی‌دلیل از واژن
• درد شکم
• درد و خونریزی بعد از رابطه جنسی
• نشت ادرار و مدفوع از ناحیه مهبل
• بی‌اشتهایی و کاهش وزن
• کم‌خونی

مراحل سرطان دهانه رحم

سرطان سرویکس مراحل مختلفی دارد که با انجام آزمایش خون و اشعه ایکس مشخص می‌شود. سرطان دهانه رحم دارای چهار مرحله است که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم:

مرحله 1: سرطان کوچک بوده و فقط در دهانه رحم وجود دارد. سلول‌های سرطانی می‌توانند به غدد لنفاوی نیز سرایت کنند.

مرحله 2: سلول‌های سرطانی می‌تواند به خارج از دهانه رحم و غدد لنفاوی سرایت کرده اما به دیواره لگن و دیگر نقاط بدن منقل نمی‌شود.

مرحله 3: سلول‌های سرطانی به بخش‌های تحتانی لگن و واژن سرایت کرده و حتی می‌تواند به مجرای ادرار نیز منتقل شود.

مرحله 4: در این مرحله بیماری بسیار پیشرفت کرده و می‌تواند به دیگر اندام‌های بدن مانند استخوان، ریه‌ها و کبد نیز نفوذ کند.

آیا زنان در بارداری به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند؟

همان‌طور که در بالا اشاره شد، احتمال وقوع این بیماری در دوران بعد از یائسگی و دهه 30 تا 50 سالگی است. اما آیا احتمال وقوع این بیماری در زمان بارداری نیز وجود دارد؟ بله. احتمال وقوع سرطان در زنان باردار مانند دیگر زنان نیز وجود دارد البته تنها 1 تا 3 درصد این بیماری در زنان باردار و یا پس از زایمان تشخیص داده‌شده است.

سرطان دهانه رحم ممکن است به صورت مستقیم تأثیری بر روی جنین و بارداری نداشته باشد اما موارد زیر می‌تواند بر روی جنین و بارداری پس از وقوع بیماری تأثیرگذار باشد.

• پاره شدن و یا شکستن تومور حین زایمان
• خونریزی حین زایمان
• زایمان زودرس
• خطر آمبولی
• درمان تأخیری
• گسترش سلول‌های سرطانی به دیگر بخش‌های بدن

اقدامات لازم جهت بارداری با وجود سرطان دهانه رحم

باردار نشدن زوج‌های جوان می‌تواند تأثیرات منفی روانی زیادی بر روی آنان داشته باشد. سرطان دهانه رحم معمولاً پس از 40 سالگی در بانوان ایجاد می‌شود که در این سن قدرت باروری زنان کمتر شده و ریسک تولد کودک ناسالم نیز بیشتر است. در صورتی که بارداری به تعویق افتاده است، قبل از انجام هر کاری به پزشک متخصص مراجعه کرده تا علت اصلی ناباروری شناسایی شود.

برای مثال ممکن است که رحم سالم بوده و تنها سطح هورمون‌های بدن پایین باشد. همچنین اگر بیمار تحت درمان سرطان دهانه رحم بوده و قصد بارداری داشته باشد، بهتر است حداقل یک سال بین روند درمان و اتمام پرتو درمانی و شیمی درمانی فاصله بی اندازید. اما در صورتی که با وجود این بیماری قصد بارداری داشته باشید، اقدامات زیر بسیار مفید و البته مهم خواهد بود.

• تشخیص زودهنگام بیماری
• انتخاب زمان مناسب برای بارداری
• فریز تخمک و جنین
• استفاده از داروهای افزایش قدرت بارداری

تشخیص زودهنگام بیماری

برای بانوان بالای 40 سال، انجام آزمایش‌های دوره‌ای و آزمایش پاپ اسمیر می‌تواند بسیار مفید باشد. انجام دوره‌ای این آزمایشات طبق تجویز پزشک باعث می‌شود در صورت وجود سلول‌های سرطانی و یا دیگر بیماری‌های مربوط به رحم، پزشک از آن‌ها آگاه شده و بتوان روند درمان را در زمان مناسبی آغاز کرد.

اگر سرطان رحم پیشرفت کند، سلول‌های سرطانی به دیگر بافت‌های بدن نیز منتقل‌شده و درمان آن نیازمند عمل‌های جراحی مانند برداشتن رحم است. در این صورت امکان بارداری برای بانوان از بین خواهد رفت.

انتخاب زمان مناسب برای بارداری

همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، اگر بعد از درمان این بیماری به دنبال بارداری هستید، بهتر است حداقل یک سال فاصله بی اندازید تا هم اثرات پرتودرمانی و دیگر روش‌های درمان کمتر شده و هم بدن شما قدرت و توان لازم را به دست آورد.همچنین حتماً قبل از اقدام به بارداری با پزشک متخصص صحبت کرده تا آزمایش‌های لازم را انجام دهید.

فریز تخمک و جنین

پیشرفت‌های چشمگیر در زمینهٔ ناباروری باعث شده که این روزها امکان طولانی‌مدت تخمک‌ها، اسپرم‌ها و جنین وجود داشته باشد. درنتیجه در صورتی که سرطان دهانه رحم در زنان تشخیص داده شود می‌توان قبل از آغاز روند درمان مانند شیمی‌درمانی، طی دو تا سه مرحله تخمک‌های زن را طی سونوگرافی برداشت کرده و فریز کنیم.

در این صورت می‌توان عمل لقاح مصنوعی را در فضایی بیرون از بدن مادر و در محیط آزمایشگاهی انجام داد. در صورتی که پزشک معالج تشخیص دهد که بارداری تأثیر منفی بر روی روند درمان مادر نخواهد گذاشت، به مادر اجازه بارداری از روش IVF داده می‌شود.

استفاده از داروهای افزایش قدرت باروری

مصرف داروها و روند درمان پس از بهبودی از سرطان دهانه رحم، می‌تواند منجر به کاهش هورمون‌های طبیعی در بدن شود. کاهش این هورمون‌ها احتمال بارداری در زنان را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. از این رو بانوان برای رفع این مشکل می‌توانند از داروهای افزایش قدرت باروری به صورت تزریقی و یا خوراکی استفاده کنند.

روش‌های مختلف درمان سرطان دهانه رحم و تأثیر آن بر باروری

همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، بارداری در برخی از زنان بعد از درمان سرطان سرویکس نیز امکان‌پذیر است. احتمال بارداری بعد از درمان می‌تواند به عواملی مانند میزان پیشرفت سرطان و روش درمان وابسته باشد. در ادامه با روش‌های درمان این سرطان و تأثیر آن بر روی باروری آشنا خواهیم شد.

روش شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی یکی از روش‌های قدیمی درمان سرطان است که می‌تواند سلول‌های تقسیم شونده سرطانی را به سرعت مورد هدف قرار داده و آن‌ها را از بین ببرد. البته در این روش سلول‌های سالم نیز مورد حمله قرار می‌گیرند. شیمی‌درمانی در مردان می‌تواند منجر به نابودی اسپرم و بیضه‌ها و در زنان منجر به نابودی تخمدان و یا کاهش تحرک آن‌ها شود. همچنین این روش درمان می‌تواند عوارضی مانند شکستی تخمدان را به دنبال داشته باشد که در آن تخمدان‌ها قادر به تولید تخمک سالم نیستند که منجر به خشکی واژن و علائم یائسگی خواهد شد.

تحقیقات انجمن سرطانی آمریکا نشان می‌دهد که احتمال عدم بارداری در زنانی که به سرطان مبتلا شده‌اند، حدود 40 تا 60 درصد است. همچنین زنانی که درمان بیماری سرطان آن‌ها قبل از 30 سالگی انجام‌شده است، شانس بیشتری برای بارداری دارند. دختران و زنانی که شیمی‌درمانی و سرطان باعث وقوع یائسگی زودرس در آن‌ها شده است، احتمال بارداری ندارند.

نوع شیمی‌درمانی، دوره درمان، دوز دارو، سن بیمار و شرایط جسمی او همگی از عواملی هستند که بر احتمال بارداری بعد از شیمی‌درمانی تأثیرگذار خواهند بود.

روش پرتودرمانی

یکی دیگر از روش‌های شناخته‌شده درمان سرطان از جمله سرطان دهانه رحم، پرتودرمانی است. در این روش از پرتوهایی با انرژی بالا برای مورد هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی و از بین بردن آن‌ها استفاده می‌شود. در این روش فقط تومور و اطراف آن مورد حمله قرار می‌گیرند.

پرتودرمانی واژن یا لگن می‌تواند همچنین بر تخمک‌ها و فولیکول‌ها نیز تأثیر بگذارد. این روش درمان همچنین احتمال زایمان زودرس و یا سقط‌جنین را افزایش می‌دهد. پرتودرمانی سر نیز می‌تواند بر غده هیپوفیز که وظیفه ارسال سیگنال به تخمدان‌ها را دارد نیز تحت تأثیر قرار دهد.

روش جراحی

جراحی یکی از معمول‌ترین روش‌های درمان است که به‌عنوان بزرگ‌ترین شانس درمان نیز شناخته می‌شود. در این روش سلول‌های سرطانی از بدن بیرون آورده می‌شوند. در این روش با توجه به میزان و شدت بیماری می‌توان نسبت به بیرون آوردن تخمدان یا تخمدان‌ها، لوله‌های رحمی و مهبل اقدام کرد. با توجه به قسمت بیرون آورده شده بدن، زنان بعد از جراحی احتمال باروری خود را ازدست‌داده یا هنوز می‌توانند باردار شوند.

در برخی از موارد، جراح می‌تواند کمترین روش تهاجمی را برای جراحی انتخاب کند. همچنین دیگر عوارض بعد از جراحی مانند چسبندگی، اسکار یا فیبروز که باعث مسدود شدن لوله‌های رحم می‌شود، می‌تواند بر باروری شخص تأثیر بگذارد.