انتقال جنین فریز شده؛ از صفر تا صد

منظور از بارداری با استفاده از جنین فریز شده، نوعی لقاح مصنوعی است که جنین های به وجود آمده از روش های کمک بارداری و مصنوعی را تحت شرایطی خاص، برای مدتی معین به صورت یخ زده و فریز شده نگه می دارد و پس از محیا شدن شرایط، انتقال جنین فریز شده صورت میگیرد.

عوامل متعددی وجود دارد که باعث می شود جنین ها فریز شوند؛ مثلاً هنگام تخمک کشی تعداد تخمک های خارج شده از تخمدان زیاد باشد، اختلالات رحمی وجود داشته باشد، فردی باشد که باید شیمی درمانی یا رادیوتراپی انجام دهد و…؛ که در این صورت جنین ها فریز می شوند تا در آینده مورد استفاده قرار گیرند.

فریز جنین یک روند سه ساعته است. در این روش جنین ها درون نی هایی حاوی محلول های مخصوص نگهداری جنین قرار داده می شوند و سپس نی ها درون دستگاه فریز جنین قرار می گیرند و بعد با استفاده از نیتروژن مایع به سرعت فریز می شوند.

این جنین ها درون نیتروژن مایع تا ۱۹۶ درجه سانتیگراد برای مدت طولانی فریز شده و قابل نگهداری هستند. البته تنها جنین های با کیفیت فریز می شوند؛ چرا که تنها این جنین ها توانایی تحمل فرآیند استرس زای فریز را دارند.

تاکنون پزشکان گزارشی درباره آسیب رساندن عمل فریز به جنین بدست نیاورده اند. احتمال بارداری با جنین های فریز شده تنها کمی کمتر از انتقال جنین تازه است. البته موفقیت انتقال جنین با درصد بیشتری به تعداد و کیفیت جنین های فریز شده بستگی دارد. از جمله دلایل استقبال از روش فریز جنین، کاهش احتمال چندقلو زایی و در نتیجه کاهش خطر تولد زودرس یا سقط جنین می باشد. فریز کردن این امکان را به زوج های علاقه مند می دهد که طی چند نوبت بارداری و بدون نیاز به تحریک اضافی و بیش از حد تخمدان ها، اقدام به فرزندآوری کنند.

فریز کردن سلول های جنسی در حدود نیم قرن سابقه دارد؛ البته در آن زمان هنوز استفاده از تکنیک IVF رایج نبوده است و پس از اینکه IVF به عنوان روشی برای درمان ناباروری جای خود را باز کرد، ضرورت فریز جنین های تشکیل شده با توجه به شرایط بدنی خانم و آمادگی رحم احساس شد.

زمان مشخصی برای فریز جنین وجود دارد که تا این لحظه آخرین نوزادی که از این طریق به دنیا آمده، یک جنین فریز شده ۱۳ ساله بوده است. البته بطور کلی نگهداری جنین فریز شده برای بیش از ۱۰ سال توصیه نمی شود.

در این بازه بیمار سونوگرافی انجام می دهد و در صورت مطلوب بودن شرایط تخمدان، رحم، آندومتر و نداشتن عفونت، مصرف داروهای استروژن دار را برای آماده سازی رحم آغاز می کند. همچنین بیمار مجدداً در روز سیزدهم تا چهاردهم قاعدگی سونوگرافی انجام می دهد و در صورتی که شرایط رحم و آندومتر جهت لانه گزینی مناسب باشد، شروع به مصرف داروهای حاوی ترکیبات استروژن دار و پروژسترون دار می کند و سپس از این روست که زمان انتقال جنین مشخص می گردد.

توصیه می شود قبل از انتقال جنین به رحم، برای شل شدن عضلات پایین شکم، افزایش جریان خون و همچنین کاهش تورم و گرفتگی عضلات، از کیسه آب گرم بر روی شکم استفاده شود.

زوج ناباور در روز انتقال به مرکز ناباروری مراجعه کرده و کارت جنین خود را به مسئول آزمایشگاه تحویل می دهند. پس از مدتی انتظار برای بازگشت جنین های فریز شده به دمای محیط، بیمار به اتاق عمل فرستاده می شود. در اتاق عمل جنین ها به وسیله کاتترهای مخصوص به رحم بیمار انتقال داده می شوند و فرد پس از نیم ساعت استراحت مرخص خواهد شد.

بطور کلی ۷۰ درصد جنین های فریز شده از فریز برمی گردند و قادر به ادامه حیات هستند اما به احتمال ۳۰ درصد ممکن است جنین ها از دست بروند که در این صورت انتقال جنین کنسل خواهد شد.

• مصرف داروهای تجویزی طبق روال قبل
• استراحت نسبی تا ۳ روز پس از انتقال جنین
• مدیریت استرس و اضطراب
• پرهیز از انجام فعالیت های سنگین
• پرهیز از رابطه جنسی تا ۱۷ روز پس از انتقال جنین
• نوشیدن آب فراوان و الکترولیت ها نظیر آب نارگیل و آب لیمو
• عدم تماس مستقیم با بیماران مبتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا
• پرهیز از مصرف خودسرانه دارو

در برخی از موارد افراد خود را ملزم به رعایت رژیم غذایی خاص می کنند، در صورتی که استفاده از مواد غذایی مختلف مجاز می باشد؛ البته توصیه می شود به منظور جلوگیری از بروز یبوست، از سبزی ها و میوه های تازه و غذاهای ملین استفاده شود. نکته دیگر این است که فرد پس از انتقال هیچ نیازی به جابجایی با ویلچر، استفاده از لگن و توالت فرنگی برای اجابت مزاج ندارد و همچنین استحمام پس از انتقال جنین یا استراحت و خوابیدن در هر وضعیتی بلامانع می باشد.

از جمله دلایل درصد بالای موفقیت در استفاده از جنین های فریز شده، توانمندی و قدرت بالای این رویان ها در عبور‌ موفق از مراحل انجماد و ذوب جنین می باشد. در واقع سالم ماندن رویان در طی این فرآیندها، حاکی از کیفیت بالای آن است؛ اگرچه به اعتقاد متخصصان، استفاده از رویان های ضعیف تر معمولاً منجر به بارداری نمی شود و یا بارداری ناسالمی را به وجود می آورد.

دلیل دیگر برای ارجحیت این امر، کاهش مصرف داروهای محرک تخمدان در حین استفاده از روش فریز جنین و در نتیجه آسیب کمتر به دیواره رحم می باشد که شرایط لانه گزینی و بارداری سالم را افزایش می دهد.

در برخی موارد، یک زوج پس از روش های کمک بارداری و فریز جنین، تمایل به تولید رویان (جنین) تازه پیدا می کنند که اگرچه مانع و خطری ندارد؛ اما تجربه نشان داده احتمال موفقیت در بارداری با جنین فریز شده بیشتر و هزینه آن نیز کمتر است.

با انجام لقاح در خارج از بدن مادر، رویان درون رحم قرار می گیرد و در صورت لانه گزینی پس از چند روز، علائم انتقال جنین موفق آشکار می گردد. علائم حاملگی پس انتقال جنین عبارتند از:

• عدم عادت ماهانه مادر به دلیل لانه گزینی و در نتیجه شروع فرآیند رشد جنین که گاهی با خونریزی های اندک (لکه بینی) همراه است.
• درد و تورم سینه ها ناشی از تغییرات هورمونی بدن
• ضعف و گرفتگی عضلات همراه با خستگی، خواب آلودگی و بدن درد ناشی از تغییر سطح هورمون پروژسترون
• سردرد و سرگیجه در اثر کاهش قند خون و افت فشار شدید
• حالت تهوع و بی اشتهایی به دلیل افزایش هورمون پروژسترون
• تکرر ادرار و افزایش دفعات آن